နိဒါန်း

၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ (၁) ရက်နေ့ကတည်းက အာဏာသိမ်းခဲ့သော စစ်အုပ်စုသည် အာဏာသိမ်းမှု ရက်ပေါင်း ၁,၆၄၁ ရက်မြောက်သည့် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ (၃၁) ရက်နေ့တွင် စစ်အုပ်စု၏ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားဖြစ်သော “နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ” ကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမည့် အစီအစဉ်ကို ထုတ်ဖော်ကြေညာလာခဲ့သည်။ စစ်ခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်အနေဖြင့် ယာယီသမ္မတ ရာထူးကို ဆက်လက်ရထားဆဲဖြစ်ပြီး၊ “နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးနှင့် အေးချမ်းသာယာရေးကော်မရှင်” ကို ဖွဲ့စည်းပြီး ဥက္ကဋ္ဌနေရာကို ရယူထားသည်။

တနိုင်ငံလုံးအဆင့် အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာထားမှုကို ရုတ်သိမ်းခဲ့ပြီး မြို့နယ်ပေါင်း ၆၃ မြို့နယ်ကို အရေးပေါ်အခြေအနေအောက်တွင် ဆက်လက်ထားရှိခဲ့သည်။

ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပရာတွင် “ရောနှောထားသော ကိုယ်စားလှယ် အချိုးကျစနစ်” (Mixed Member Proportional) စနစ်ကို ကျင့်သုံးမည်ဟု စစ်ခေါင်းဆောင်က ဇူလိုင် ၃၁ အမျိုးသားကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီ အစည်းအဝေးတွင် ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်။

ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုအနေဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲဥပဒေများကို ပြင်ဆင်မှုကို ဇူလိုင်လ (၂၉) ရက်နေ့ကတည်းက ထုတ်ပြန်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ သြဂုတ်လ (၁၅) ရက်နေ့တွင် ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမည့် မဲဆန္ဒနယ်များကို ခွဲခြမ်းသတ်မှတ်မှုကို စစ်အုပ်စု လက်အောက်ခံရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ရွေးကောက်ပွဲကို ၂၀၂၅ ဒီဇင်ဘာလတွင် တကြိမ်၊ ၂၀၂၆ ဇန်နဝါရီလတွင် တကြိမ် နှစ်ပိုင်းခွဲကျင်းပမည်ဟုကြေညာခဲ့ပြီး၊ ပထမပိုင်းကို ဒီဇင်ဘာ ၂၈ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပမည်ဟု သြဂုတ်လ ၂၀ ရက်နေ့တွင် ကြေညာခဲ့သည်။

လက်တွေ့အားဖြင့်အရေးပေါ်အခြေအနေအောက်မှမလွတ်မြောက်ခြင်း

ACLED (Armed Conflict Location & Event Data) အဖွဲ့က စုဆောင်းထားသည့် အချက်အလက်များအရ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ (၁) ရက်နေ့မှ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ (၉) ရက်နေ့အတွင်း စစ်အုပ်စုအနေဖြင့် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများထံ နယ်မြေဆုံးရှုံးမှု (၆၇၄) ကြိမ်ရှိခဲ့ပြီး၊ စစ်အုပ်စုက ထိုနယ်မြေများကို ပြန်လည်သိမ်းယူနိုင်မှု အကြိမ် (၂၀) သာ ရှိခဲ့သည်။ မြို့နယ်ပေါင်း ၆၀ ခန့်မှာ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၏ ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင် ရှိနေသည်။ အဆိုပါ မြို့နယ်များသည် စစ်အုပ်စုက အရေးပေါ်အခြေအနေ ဆက်လက်ထားရှိရန် ဆုံးဖြတ်ထားရသော မြို့နယ်များ ဖြစ်သည်။

ကျန် (၂၆၇) မြို့နယ်တွင် အရေးပေါ်အခြေအနေ ရုတ်သိမ်းထားသည်ဟု စစ်အုပ်စုက ကြေညာပြီး နောက်တနေ့တွင်ပင် နိုင်ငံသားများ၏ ပုဂ္ဂိုလ်ဆိုင်ရာ လွတ်လပ်မှုနှင့် ပုဂ္ဂိုလ်ဆိုင်ရာ လုံခြုံမှုကို ကာကွယ်ပေးရေး ဥပဒေပါ ပုဒ်မ ၅၊ ၇ နှင့် ၈ တို့ကို ရပ်ဆိုင်းခဲ့သည်။ ထိုရပ်ဆိုင်းခဲ့သည့် ပြဌာန်းချက်များသည် ဝရမ်းမပါဘဲ ဖမ်းဆီးခြင်း၊ ချုပ်နှောင်ခြင်း၊ နောက်ယောင်ခံခြင်း၊ ကြားဖြတ်နားထောင်ခြင်း၊ ပုဂ္ဂလိကပိုင် ပစ္စည်းများအား ပျက်ဆီးစေခြင်း၊ သိမ်းယူခြင်းတို့မှ နိုင်ငံသားများကို ကာကွယ်ပေးထားသည့် ပုဒ်မများ ဖြစ်သည်။ ထိုပုဒ်မများအနက်မှ အချို့သည် သန်းရွှေ ဦးဆောင်သည့် စစ်အုပ်စုကပင် ရေးဆွဲအတည်ပြုခဲ့သည့် ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရပင်လျှင် အကာအကွယ်ပေးထားသည့် အခြေခံအခွင့်အရေးများ ဖြစ်သည်။

စစ်အုပ်စုပုံဖော်ရန် ကြိုးပမ်းနေသည့်ရွေးကောက်ပွဲစနစ်

စစ်အုပ်စုအနေဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲစနစ်ကို သိသိသာသာ ပြောင်းလဲရန် ရည်ရွယ်ပြီး “ရောနှောထားသော ကိုယ်စားလှယ်အချိုးကျ” (Mixed-Member Proportional - MMP) စနစ်ကို ကျင့်သုံးမည်ဟု ထုတ်ဖော်ပြောဆိုထားသည်။ ထိုသို့ပြောင်းလဲရခြင်းမှာ “တိုင်းရင်းသားများနှင့် လူထုလူတန်းစားအလွှာများကို ကိုယ်စားပြုသူများ လွှတ်တော်တွင်း ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပါဝင်လာစေရေး” အတွက် ရည်ရွယ်သည်ဟု ထုတ်ဖော်ပြောဆိုထားသည်။ ပေါင်းစပ်ကိုယ်စားပြုမှု (hybrid) ပုံစံများအနက် အဓိက (၂)မျိုးကို ပြန်လည်အနှစ်ချုပ် တင်ပြအပ်ပါသည်။

ပေါင်းစပ်ထားသောကိုယ်စားပြုမှုပုံစံများ

ရောနှောထားသောကိုယ်စားလှယ် အချိုးကျစနစ်

ရောနှောထားသော ကိုယ်စားလှယ် အချိုးကျ (Mixed-Member Proportional - MMP) စနစ် ဆိုသည်မှာ လွှတ်တော်တရပ်အတွက် မဲဆန္ဒရှင်တဦးက မဲနှစ်မျိုး ပေးရသည့်စနစ် ဖြစ်သည်။ ပထမမဲမှာ များသောအားဖြင့် မဲအများဆုံး ရရှိသူအနိုင်ရသည့် စနစ် (First-Past-the-Post) စနစ်ဖြင့် ပေးရသည့် မဲစာရင်းဖြစ်ပြီး ကိုယ်စားလှယ်လောင်း လူပုဂ္ဂိုလ်ကို ကိုယ်စားလှယ်တဦး မဲဆန္ဒနယ် တနယ် (Single-Member District) အဖြစ် ဦးတည်ပေးရခြင်း ဖြစ်သည်။ နောက်တမဲမှာ ပါတီစာရင်းအနက်မှ မိမိနှစ်သက်သည့် ပါတီကို အချိုးကျကိုယ်စားပြု (Proportionate Representation) စနစ်ဖြင့် ရွေးချယ်မဲပေးရခြင်း ဖြစ်သည်။ ဒုတိယမဲ၏ ရလဒ်က ယေဘုယျ အချိုးကျမှုကို ဖော်ဆောင်နိုင်စေရန်အတွက် ကိုယ်စားလှယ်အရေအတွက်ကို ဆုံးဖြတ်သွားမည် ဖြစ်သည်။ မဲအရေအတွက် ရာခိုင်နှုန်းနှင့် FPTP နှင့် PR စနစ် နှစ်ခုပေါင်းရလဒ်တွင် ရရှိသည့် ကိုယ်စားလှယ်စုစုပေါင်းရာခိုင်နှုန်း အချိုးကျမှုရှိစေရန်အတွက် ဒုတိယမဲကြောင့် ပေါ်ထွက်လာသည့်ရလဒ်ဖြင့် ချိန်ညှိပေးရသည့်စနစ် ဖြစ်သည်။

ရောနှောထားသောကိုယ်စားလှယ် အများစုစနစ်

ရောနှောထားသော ကိုယ်စားလှယ် အမျာစု (Mixed-Member Majoritarian - MMM) စနစ် ဆိုသည်မှာ လွှတ်တော်တရပ်အတွက် မဲနှစ်မျိုးပေးရသည့် စနစ်ဖြစ်သော်လည်း၊ ထိုအလွှာနှစ်ခုကို ချိတ်ဆက်မထားဘဲ သီးခြားစီသာ ထားရှိသည့် စနစ် ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ပါတီစာရင်းကို ပေးရသည့် PR မဲရလဒ်သည် FPTP နှင့် PR စနစ် နှစ်ခုပေါင်းရလဒ်တွင် အချိုးညီမှုဖြစ်စေရန် လွှမ်းမိုးမှုမရှိသဖြင့် ယေဘုယျရလဒ်မှာ အချိုးမညီဖြစ်မည် ဖြစ်သည်။

ပေါင်းစပ်ကိုယ်စားပြုမှုစနစ်ကို အသုံးပြုသည့် အဓိက ရည်ရွယ်ချက်

စစ်အုပ်စုသည် အမျိုးသားလွှတ်တော် (အထက်လွှတ်တော်) နှင့် ပြည်နယ်လွှတ်တော်များအတွက် MMP စနစ်ကို ကျင့်သုံးမည်ဟု ထုတ်ဖော်ပြောဆိုထားသော်လည်း ပြင်ဆင်ထားသည့် ရွေးကောက်ပွဲဥပဒေများတွင်မူ ပါတီကိုယ်စားပြု မဲရလဒ်ရေတွက်မှု အသေးစိတ် ဖော်ပြပါရှိခြင်း မရှိပေ။ နည်းဥပဒေများတွင် ထပ်မံပါဝင်လာခြင်းမရှိပါက FPTP နှင့်PR စနစ်အကြား ချိတ်ဆက်ထားခြင်းမရှိသည့် MMM စနစ် ဖြစ်လာရန် အလားအလာ ပိုမိုများပြားသည်။

PR စနစ်ကို ပေါင်းစပ်အသုံးပြုရန် ရည်ရွယ်သည့် အကြောင်းပြချက်တွင် ကိုယ်စားပြုမှု ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပါဝင်ရေးဟု ဆိုခဲ့သော်လည်း တကယ့်လက်တွေ အကောင်အထည်ဖော်မှုမှာ အခြားဖြစ်နိုင်ချေ ရည်ရွယ်ရင်းတခုကို ဖော်ပြလျက် ရှိသည်။ ၎င်းမှာ ရွေးကောက်ပွဲကို ပျံ့ကြဲနေသော နေရာအနည်းစုတွင်သာ ကျင်းပပြီး လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်နေရာအများစုကို ဖြည့်စွက်ရန်ဖြစ်သည်။ ထို့အတွက် ပေါင်းစပ်ကိုယ်စားပြုမှုပုံစံနှင့် အတူ မဲဆန္ဒနယ်မြေပုံကို လိုသလို ရေးဆွဲမှု (Gerrymandering) ပြုလုပ်ခြင်း ဖြစ်သည်။

ဖြစ်ရိုးဖြစ်စဉ် မဲဆန္ဒနယ်မြေပုံကို လိုသလို​ ရေးဆွဲမှုများမှာ ပါတီတခုအတွက် လိုအပ်သော အနိုင်အရှုံးကို လိုသလို ပုံဖော်နိုင်စေရန်အတွက် ထောက်ခံမှုသေချာသည့် ဒေသများကို စုစည်းခြင်း၊ ခွဲဝေဖြန့်ကျက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ စစ်အုပ်စုအတွက်မူ အဓိကအင်အားကြီးပါတီများဖြစ်သည့်​ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) နှင့် ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (SNLD) တို့ကဲ့သို့သော ပါတီများကို ဖျက်သိမ်းထားပြီး နိုင်ငံရေးအရ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် သပိတ်မှောက်ခံထားရသည့် အခြေအနေတွင် ၎င်းကျောထောက်နောက်ခံပေးထားသည့် ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ (USDP) နှင့် ၎င်းကို ထောက်ခံသည့်ပါတီအချို့ကသာ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်၊ အနိုင်ရနိုင်သည့် အခြေအနေကို ဖန်တီးထားပြီးသား ဖြစ်သည်။ ထိုအခြေအနေတွင် ရွေးကောက်ပွဲကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် လုပ်နိုင်သည့် အသွင်သဏ္ဍာန်ကို ဖန်တီးနိုင်ရန် လိုအပ်သည့်အတွက် ဖြစ်သည်။

မဲဆန္ဒနယ်မြေပုံများကို စိတ်ကြိုက်ရေးဆွဲခွင့်ရှိနေသည့် စစ်အုပ်စု လက်အောက်ခံ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည့် မဲဆန္ဒနယ် ခွဲဝေသတ်မှတ်မှုများအပေါ်တွင် ရွေးကောက်ပွဲမကျင်းပနိုင်ရန် သေချာပြီးဖြစ်သည့် မြို့နယ် (၆၃) မြို့နယ်နှင့် ပထမပိုင်းအဖြစ် ကျင်းပမည့် မြို့နယ် (၁၀၂) မြို့နယ်များကို ယှဉ်တွဲကြည့်လျှင် ရွေးကောက်ပွဲမလုပ်နိုင်မည့် မြို့နယ်များနှင့် လုပ်နိုင်မည့်မြို့နယ်များကို မဲဆန္ဒနယ်တခုစီတွင် ယှဉ်တွဲထည့်သွင်းထားသည်ကို မြင်နိုင်သည်။

‍

များသောအားဖြင့် PR စနစ်အတွက် နိုင်ငံအဆင့်နှင့် ဒေသကြီးများ ပေါင်းစည်းထားသည့် (ဥပမာ ပြည်နယ် နှစ်ခု၊ သုံးခု ပေါင်းစည်းထားသည့်) မဲဆန္ဒနယ်အတွက် ပြုလုပ်ကြလေ့ရှိသော်လည်း စစ်အုပ်စုအနေဖြင့် PR စနစ်အတွက် ပြည်နယ်တခုချင်းစီမှာပင် မဲဆန္ဒနယ်များ နှစ်ခု၊ သုံးခု ထပ်ခွဲခြမ်းခဲ့သည်။ ထိုသို့ ခွဲခြမ်းခြင်းက ကိုယ်စားလှယ်တနေရာစာအတွက် ရရန်လိုအပ်သည့် မဲအရေအတွက် ရာခိုင်နှုန်း (Threshold) ကို ပိုမိုမြင့်မားစေမည်ဖြစ်ပြီး၊ အင်အားကြီးပါတီကသာ လွှမ်းမိုးမှုကို ဖြစ်စေမည် ဖြစ်သည်။

ထင်ရှားသည့် ဥပမာမှာ ရခိုင်ပြည် ဖြစ်ပြီး ရခိုင်ပြည်တွင် ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပနိုင်သည့် မြို့နယ် သုံးမြို့နယ်တွင် တမြို့နယ်ကို PR စနစ်ဖြင့် ကျင်းပမည့် မဲဆန္ဒနယ် (၁) အဖြစ်၊ ကျန် နှစ်မြို့နယ်ကို မဲဆန္ဒနယ်(၂)အဖြစ် ထည့်သွင်းထားသည်။ ထိုနည်းဖြင့် မြို့နယ် သုံးမြို့နယ်တွင် မဲရုံကွက်ကျား ဖွင့်လှစ်နိုင်ရုံမျှဖြင့် ရခိုင်တပြည်လုံးအတွက် ကိုယ်စားလှယ်နေရာ (၆) ဦးကို ဖြည့်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် FPTP နည်းဖြင့် ကိုယ်စားလှယ် (၂) ဦး ထပ်မံဖြည့်တင်းနိုင်ဦးမည် ဖြစ်သည်။ ရခိုင်ကဲ့သို့ (၁၇) မြို့နယ်ရှိသည့် ပြည်နယ်တခုတွင် မြို့နယ် (၃) နေရာတွင် ကွက်ကျားရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပနိုင်ရုံဖြင့် အမျိုးသားလွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ် (၁၂) ဦး အနက် (၈) ဦးကို ဖြည့်တင်းနိုင်မည့် အခြေအနေမှာ မဲပေးခွင့်ရှိသူ သန်းပေါင်းများစွာ မပါဝင်ပဲ ရွေးကောက်ပွဲ ပြုလုပ်မည့် ကြီးမားသည့် မဲပေးခွင့်ဆုံးရှုံးစေမှု (Disenfrenchisement) ဥပမာတရပ် ဖြစ်သည်။

ထို့အပြင် အမျိုးသားလွှတ်တော်၏ FPTP တပြည်နယ်လျှင် ၆ နေရာအတွက် သတ်မှတ်ရာတွင် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသတခုစီကို မဲဆန္ဒနယ်တနယ်စီသတ်မှတ်ရန် ဥပဒေတွင် ပြဌာန်းထားသဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် မြို့နယ် ၈၁ မြို့နယ် ရှိသည့်အနက် မြို့နယ် ၄၁ မြို့နယ်ကို လွှမ်းခြုံသည် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ (၅) ခု သည် ကိုယ်စားလှယ်တဦးစီ ပါဝင်သည့်မဲဆန္ဒနယ်များ ရရှိသွားပြီး၊ ကျန် မြို့နယ် (၄၀) အားလုံးပေါင်းသည် မဲဆန္ဒနယ်တနယ်အဖြစ်သာ ပေါင်းစည်းခံလိုက်ရပြီး မဲပေးခွင့်ရှိသူအရေအတွက်နှင့် ကိုယ်စားလှယ်အရေအတွက်အကြား အချိုးမညီမှု (Malapportionment) ကြီးမားစွာ ဖြစ်ပေါ်စေသည်။

စစ်အုပ်စု၏ ပေါင်းစပ်ထားသည့် ရွေးကောက်ပွဲစနစ်သည် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပါဝင်မှုကို မြှင့်တင်ရန်ဟူသည့် အပေါ်ယံရည်ရွယ်ချက်ထက် မဲဆန္ဒနယ်များတွင် ကွက်ကျား ရွေးကောက်ပွဲ အနည်းငယ်လုပ်ပြီးနောက် အင်အားကြီးပါတီ (USDP) သိသိသာသာ အသာစီးရရန် သေချာသည့်စနစ်သာ ဖြစ်သည်။

အပိုင်းလိုက်ကျင်းပခြင်း

ရွေးကောက်ပွဲများကို အပိုင်းလိုက်ကျင်းပရန် လျာထားပြီး ပထမပိုင်းဖြစ်သည့် ဒီဇင်ဘာ ၂၈ ရက်နေ့တွင် မြို့နယ် (၁၀၂) မြို့နယ်တွင် ကျင်းပမည်ဟု စစ်အုပ်စုက ထုတ်ပြန်ကြေညာထားသည်။ ထိုသို့ အပိုင်းလိုက်ကျင်းပမည့်မြို့နယ်များကို ကြည့်ပါက နိုင်ငံအနှံ့အပြားတွင် မြို့နယ်များကို ဖြန့်ကျဲထားသည်ကို တွေ့နိုင်သည်။

စစ်အုပ်စုသည် နယ်မြေများကို စိတ်ကြိုက်မဲဆန္ဒနယ် ရေးဆွဲပြီးနောက် အပိုင်းလိုက် ပြုလုပ်မည့် ရွေးကောက်ပွဲများတွင် ပထမပိုင်းအပြီးတွင်ပင်လျှင် အမတ်နေရာအများစုကို ဖြည့်တင်းရန် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားသည်ကို တွေ့နိုင်သည်။ အကယ်၍ ဒေသအချို့တွင် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပနိုင်ခြင်းမရှိလျှင်ပင် ပထမပိုင်းရလဒ်များဖြင့်ပင် ရွေးကောက်ပွဲကို ဖော်ဆောင်သွားနိုင်သည်။ ထိုနည်းဖြင့် အခြေအနေအပြောင်းအလဲရှိသည့်တိုင် လိုအပ်သော ကိုယ်စားလှယ်နေရာကို ထိခိုက်ခြင်းမရှိစေရန်အတွက် ထိန်းချုပ်ရန် ကြိုးပမ်းမှု ဖြစ်သည်။

အပိုင်းလိုက်ကျင်းပခြင်း၏ နောက်ထပ်ဖြစ်နိုင်ချေမှာ ပထမပိုင်းတွင် ရရှိသောရလဒ်အပေါ် မူတည်၍ စစ်အုပ်စုကျောထောက်နောက်ခံ ပါတီအတွက် ရလဒ်အခြေအနေကို လိုအပ်သလို ထိန်းချုပ်နိုင်စေရန် ဖြစ်သည်။ ပထမပိုင်းတွင် ရလဒ်မကောင်းပါက ဒုတိယပိုင်းမတိုင်မီကာလတွင် မဲဝယ်ခြင်းမှသည် အကြမ်းဖက်ခြိမ်းခြောက်ခြင်းအထိ နည်းလမ်းမျိုးစုံအသုံးပြု၍ ရလဒ်အပြောင်းအလဲကို ဖော်ဆောင်ရန် ကြိုးပမ်းနိုင်သည်။

ယုံကြည်ဖွယ်မရှိသည့်အီလက်ထရောနစ် မဲပေးစနစ်နှင့်UID စနစ်

စစ်အုပ်စုက ကျင်းပမည့် ရွေးကောက်ပွဲတွင် အီလက်ထရောနစ်မဲပေးစနစ်ကို ကျင့်သုံးရန် ပြင်ဆင်လာခဲ့သည်မှာ ၂၀၂၀ ခုနှစ်ကတည်းကပင် ဖြစ်သည်။ သို့သော် အဆိုပါစနစ်ကို အကောင်အထည်ဖော်မှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး စိုးရိမ်လောက်စရာ အခြေအနေပေါင်းများစွာရှိသည်မှာ အထူးအခြား ဖော်ပြရန်ပင် မလိုပေ။ စစ်အုပ်စုက တိုက်ရိုက်ထိန်းချုပ်ခွင့်ရနေသည့် မဲပေးစနစ်တွင် အမှန်တကယ် လျှို့ဝှက်မဲပေးစနစ် ဖြစ်-မဖြစ် ဟူသည်မှာ မဲပေးမည့်ပြည်သူတဦးစီအတွက် ခြိမ်းခြောက်မှု ဖြစ်နေမည် ဖြစ်သည်။ ထို့အတူ အဆိုပါ မဲပေးစနစ်ကို အကောင်အထည်ဖော်မှုတွင် မည်သည့် ကုမ္ပဏီ ပါဝင်သည်၊ ပြည်သူများ၏ ကိုယ်ရေးအချက်အလက်များကို မည်သို့ ထိန်းသိမ်းကိုင်တွယ်မည်ဟူသည့် အချက်မှာ ရှင်းလင်းမှုမရှိဘဲ ရေရှည် ကိုယ်ရေးအချက်အလက် လုံခြုံမှုဆိုင်ရာ အကျိုးဆက်များကို ဖြစ်ပေါ်လာစေနိုင်သည်။ ထိုအခြေအနေကို ကိုယ်ရေးအချက်အလက်များကို အသုံးပြု၍ လေယာဉ်ကွင်းများတွင် ဖမ်းဆီးခြင်းများ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပြုလုပ်နေသည့် အခြေအနေကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားမည်ဆိုပါက ရေရှည် ကိုယ်ရေးအချက်အလက်လုံခြုံမှုအပေါ် သက်ရာက်မှု ကြီးမားနိုင်သည်ကို ခန့်မှန်းနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

ထို့အပြင် UID (Unique Identification Number) စနစ်ဖြင့် မဲစာရင်းကို ချိတ်ဆက်ထားမည်ဆိုပါက ပြည်သူများကို မဖြစ်မနေ မဲပေးစေရန်အတွက် ဖိအားပေးခြိမ်းခြောက်မှု လမ်းစတခုလည်း ဖြစ်လာနိုင်သည်။ ပြင်ဆင်ထားသောဥပဒေများတွင် “ယာယီနေရပ်စွန့်ခွာသူများ” အနေဖြင့် သက်ဆိုင်ရာ မဲဆန္ဒနယ်အတွက် ကြိုတင်မဲထည့်နိုင်ရန် ဖော်ပြထားသည်ကိုလည်း တွေ့ရှိရသည်။ ရွေးကောက်ပွဲမဲထည့်ခြင်း၊ မထည့်ခြင်း ဟူသည့် ဆုံးဖြတ်ချက်အပေါ် ဖိအားပေးမှု၊ ၎င်းအပေါ်အခြေခံ၍ ခြိမ်းခြောက်မှု၊ ဖိနှိပ်မှုပြုလုပ်လာနိုင်သည်ကိုလည်းသတိပြုရန် လိုအပ်သည်။

ဖိနှိပ်သောဥပဒေများဖြင့် ခြိမ်းခြောက်ခြင်း

ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပရန် ကြေညာပြီး နောက်တနေ့တွင် နိုင်ငံသားများ၏ ပုဂ္ဂိုလ်ဆိုင်ရာ လွတ်လပ်မှုနှင့် ပုဂ္ဂိုလ်ဆိုင်ရာ လုံခြုံမှုကို ကာကွယ်ပေးရေးဥပဒေပါ အရေးကြီးသည့် ပြဌာန်းချက်များကို ရပ်ဆိုင်းခဲ့သလိုပင် ဖိနှိပ်သည့်ဥပဒေသစ်များကို ပြဌာန်းခြင်း၊ အသက်ဝင်စေခြင်းတို့ကိုလည်း တဆက်တည်း ပြုလုပ်လာခဲ့သည်။

အွန်လိုင်းတွင် လွတ်လပ်စွာ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်ကို ပိုမိုကြီးလေးစွာ ထိန်းချုပ်ကန့်သတ်ပြီး ပြည်သူအများစု အသုံးပြုနေသည့် လူမှုကွန်ရက်တခုဖြစ်သည့် Facebook အပါအဝင် အင်တာနက်ဝန်ဆောင်မှုများအတွက် VPN အသုံးပြုခြင်းကို ရာဇဝတ်မှုအဖြစ် သတ်မှတ်ခြင်း၊ အင်တာနက်ဖြတ်တောက်မှု၊ ကိုယ်ရေးအချက်အလက် စုဆောင်းထိန်းသိမ်းမှုဖြစ်စေရန် လက်နက်ဖြစ်စေသော ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေးဥပဒေကို ဇူလိုင်လ ၃၀ ရက်နေ့တွင် အသက်ဝင်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။

ထို့အပြင် “ပါတီစုံဒီမိုကရေစီ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲများကို နှောက်ယှဥ်ဟန့်တားဖျက်ဆီးခြင်းမှ ကာကွယ်ပေးရေးဥပဒေ” ကို ဇူလိုင်လ (၂၉) ရက်နေ့တွင် ပြဌာန်းခဲ့သည်။ ဖိနှိပ်မှုအတွက် ရည်ရွယ်သည့် ဥပဒေများအတိုင်း ကျယ်ပြန့်သည့် တားမြစ်ချက်များတွင် ရွေးကောက်ပွဲ ပျက်ပြားစေရန် ဟောပြော၊ စည်းရုံးခြင်းများမှ စတင်၍ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပါဝင်ပြီး ထောင်ဒဏ် (၃) နှစ်မှ သေဒဏ်အထိ ချမှတ်နိုင်ရန်ပြင်းပြင်းထန်ထန် ပြဌာန်းထားသည်။ ရွေးကောက်ပွဲနှင့် ပတ်သက်၍ မည်သည့် ဝေဖန်ပြောဆိုဆွေးနွေးမှုကိုမှ လက်ခံမည်မဟုတ်ဘဲ ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဖိနှိပ်ရန်အတွက် ထင်ထင်ရှားရှား ခြိမ်းခြောက်မှုတခုပင်ဖြစ်သည်။

နိဂုံး

စစ်အုပ်စု၏ ရွေးကောက်ပွဲသည် စစ်မှန်သည့် ရွေးကောက်ပွဲမဟုတ်ဟု ထောက်ပြပြောဆိုမှုများ ရှိကြပြီးဖြစ်သည့်တိုင် စစ်အုပ်စု ကျင်းပမည့်ရွေးကောက်ပွဲ၏ရေရှည်ဆိုးကျိုး သက်ရောက်နိုင်ချေများအပေါ် ဆွေးနွေးမှု နည်းပါးနေဆဲ ဖြစ်သည်။ ပုံမှန်မဟုတ်သော နိုင်ငံရေးစနစ်၊ နိုင်ငံရေးယန္တရားကို တည်ဆောက်မှုသည် စစ်အုပ်စု၏ အာဏာဆက်လက်တည်မြဲရေးအတွက်သာ ပုံဖော်တည်ဆောက်ထားခြင်းဖြစ်ရာ အပေါ်ယံ ကတိကဝတ်များ၏ နောက်ကွယ်တွင် စစ်အုပ်စုနှင့် ၎င်းကျောထောက်နောက်ခံပေးထားသည့် နိုင်ငံရေးပါတီ၏ ရေတိုရလဒ်နှင့် ရေရှည်အကျိုးစီးပွားသာ ပါဝင်နေသည်ကို အရှင်းသား မြင်နိုင်သည်။ ဂုဏ်သိက္ခာကင်းမဲ့သော လုပ်ငန်းစဉ်တခုဖြင့် ဂုဏ်သိက္ခာကို ဖန်တီးထုတ်လုပ်၍ ရမည်ကား မဟုတ်ပေ။

‍

ရင်းမြစ်များ

၁။https://www.moi.gov.mm//mal/sites/default/files/newspaper-pdf/2025-08/mal%201.8.25_0.pdf

၂။https://acleddata.com/conflict-data

၃။https://www.uec.gov.mm/pages.php?pagename=ဥပဒေ&menu=ဥပဒေ

၄။https://news-eleven.com/article/304968

၅။https://www.burmalibrary.org/sites/burmalibrary.org/files/obl/mal_2.1.25.pdf

၆။https://www.moi.gov.mm//mal/sites/default/files/newspaper-pdf/2025-07/mal30-7-25.pdf

‍

ဗမာအများစု ဒေသများ၏ နိုင်ငံရေး ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုများ (၁)

‍

နိဒါန်း

“မန္တလေးဒေသ ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံ” (မူကြမ်း) အား အခန်း(၁၂) ခန်းဖြင့် ရေးဆွဲပြီး ဖြစ်ကာ မကြာမီ အတည်ပြုတော့မည် ဖြစ်သည်။ ရေးဆွဲပြီး မူကြမ်းကို မန္တလေးဒေသ တော်လှန်ရေးအင်အားစုနှင့် ပြည်သူများ အပါအဝင် နိုင်ငံတဝန်းရှိ တော်လှန်သော နိုင်ငံရေးအင်အားစုများ သိရှိစေရန်နှင့် အကြံပြုချက်များ ပေးပို့နိုင်ရန်အတွက် တရားဝင်ထုတ် ပြန်ထားပြီဖြစ်ကာ ရရှိပြီးဖြစ်သော အကြံပြုချက်များကို အခြေခံ၍ မူကြမ်းအား ထပ်မံပြင်ဆင် ရေးဆွဲလျက်ရှိသည်။

ရေးဆွဲပြီး အစီအမံမူကြမ်း အခန်း (၁) မှ (၃) အထိသည် ရည်ရွယ်ချက်၊ စံတန်ဖိုး၊ အခြေခံမူများ ဖြစ်ကာ အခန်း(၄) သည် အခြေခံအခွင့်အရေး၊ ရပိုင်ခွင့်နှင့် တာဝန်များ ဖြစ်သည်။

အခန်း (၅) မှ (၁၀) အထိသည် မန္တလေးဒေသ စုဖွဲ့မှု၊ ဥပဒေပြုရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေး၊ တရားစီရင်ရေးကဏ္ဍများ ဖြစ်ကာ အခန်း (၁၁) အစီအမံအား ပြင်ဆင်ခြင်းနှင့် အခန်း(၁၂) အထွေထွေပြဋ္ဌာန်းချက်များတို့ ဖြစ်သည်။

အစီအမံဖြစ်တည်မှု ရေခံမြေခံ

နွေဦးတော်လှန်ရေး၌ ကဏ္ဍပေါင်းစုံမှ စိုက်လိုက်မတ်တပ် ပါဝင်နေသည့် မန္တလေးဒေသအခြေပြု အင်အားစုများအကြား ပိုမိုကျယ်ပြန့်၍ အားလုံးပါဝင်သော အခင်းအကျင်းဖြစ်ရေး၊ တော်လှန်ရေး အောင်မြင်လျင်မြန်စွာ ပြီးဆုံးစေရေး လုပ်ငန်းစဉ်အား အထောက်အကူပြုရေး မျှော်ရည်ချက်ဖြင့် ၂၀၂၃ ခုနှစ် နှစ်လယ်ပိုင်းကတည်းက ကြားကာလအစီအမံ ဖော်ထုတ်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်အား စတင်ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်လာခဲ့သည်။ကိုင်စွဲကျင့်သုံးမည့် မူနှင့် လုပ်ငန်းစဉ်များအား ဆွေးနွေး၊ ရေးဆွဲရာ၌ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပဋိဉာဉ် (Federal Democracy Charter) ကို အခြေခံခဲ့သည်။

၂၀၂၃ ခုနှစ် သြဂုတ်လမှစကာ လွှတ်တော်၊ အရပ်ဘက်၊ ကျောင်းသားသမဂ္ဂ၊ နိုင်ငံရေးပါတီ၊ တော်လှန်သော ဒေသန္တရ အုပ်ချုပ်ရေးဘက်မှ တာဝန်ရှိသူများ၊ လူနည်းစုများ၊ ပါဝင်သင့် ပါဝင်ထိုက်သူများအကြား ဆွေးနွေးတိုင်ပင်ပြီးနောက် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၁၂ ရက်တွင်“မန္တလေးဒေသ ကြားကာလနိုင်ငံရေးအစီအမံ ဖော်ထုတ်မှု ချိတ်ဆက်ညှိနှိုင်းရေးနှင့် မူကြမ်းရေးဆွဲရေးလုပ်ငန်း အစီအစဉ်” ကို မန္တလေးတိုင်း လွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ (Committee Representing Mandalay Hluttaw – CRMH) နှင့် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအကြား သဘောတူညီမှု ရရှိခဲ့သည်။ ယင်းမှတဆင့် လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော် လုပ်ဆောင်ရေးအတွက် “မန္တလေးဒေသ ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံ ဖော်ထုတ်မှုဆိုင်ရာ ချိတ်ဆက်ညှိနှိုင်းရေးနှင့် မူကြမ်းရေးဆွဲရေးလုပ်ငန်းကော်မတီ” အား ၂၀၂၄ ခုနှစ် သြဂုတ် ၈ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။

လုပ်ငန်းကော်မတီအား အစုအဖွဲ့ ခြောက်ခုမှ ကိုယ်စားပြုကိုယ်စားလှယ် ၄၀ ဦးဖြင့် စုဖွဲ့သည်။ အစုအဖွဲ့အားဖြင့် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ၌ မန္တလေးဒေသမှ ရွေးကောက်ခံ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များ အစုအဖွဲ့၊ ပြည်သူ့တော်လှန်ရေး၌ ပါဝင်နေသော နိုင်ငံရေးပါတီများ အစုအဖွဲ့၊ သပိတ် / CDM / သမဂ္ဂနှင့် အရပ်ဖက် အဖွဲ့အစည်းများ ပါဝင်သော အစုအဖွဲ့တို့ ပါဝင်သည်။ သပိတ် / CDM / သမဂ္ဂ အစုအဖွဲ့၌ အလုပ်သမား၊ လယ်သမား၊ အမျိုးသမီး၊ မသန်စွမ်း၊ LGBTIQ ၊ ကျောင်းသားလူငယ် ရေးရာကဏ္ဍများလည်း ပါဝင်သည်။ လေးခုမြောက် အစုအဖွဲ့မှာ ဒေသန္တရ စီမံအုပ်ချုပ်ရေးရာ တော်လှန်ရေးကဏ္ဍများမှ တာဝန်ရှိသူများ အစုအဖွဲ့ ဖြစ်ကာ လူနည်းစု လူမျိုးများအစုအဖွဲ့၊ ပါဝင်သင့်ပါဝင်ထိုက်သူများ အစုအဖွဲ့များ ဖြစ်သည်။

ဒေသန္တရ စီမံအုပ်ချုပ်ရေးရာတော်လှန်ရေးကဏ္ဍ ကိုယ်စားပြုသူများအနေဖြင့် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) လက်အောက်ရှိ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့နှင့် ပြည်သူ့လုံခြုံရေးအဖွဲ့များ ပါဝင်သည်။ ထိုသို့ ပါဝင်စေခြင်းမှာ မြေပြင် ပကတိအခြေအနေအား အစီအမံရေးဆွဲသည့်အခါ ပါဝင်ဆွေးနွေးနိုင်ရေးအတွက် အဓိက ရည်ရွယ်ထည့်သွင်းခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းအစုအဖွဲ့၌ လက်နက်ကိုင်ဆောင်ခွင့်ရှိသည့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့လုံခြုံရေးအဖွဲ့များကိုသာ ကိုယ်စားပြုခြင်းမဟုတ်ဘဲ လူသားစာနာ၊ ဥပဒေရေးရာ၊ လူ့အခွင့်အရေး၊ ကလေး/သူငယ်စသည့် ကဏ္ဍများမှ ကိုယ်စားပြုမှုလည်း ပါဝင်သည်။

အစီအမံအတွက် ဆွေးနွေးမှု စတင်ခြင်းနှင့် ကော်မတီဖွဲ့စည်းမှုကြား တနှစ်နီးပါးခန့် ကြာမြင့်ခဲ့ကာ အားလုံးပါဝင်သော အခင်းအကျင်းဖြစ်ရေးအတွက် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုပေါင်းများစွာ ပြုလုပ်ခဲ့ရသည်။

ပါတီအစုအဖွဲ့တွင် လက်ရှိအားဖြင့် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) ၊ လူ့ဘောင်သစ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (DPNS) တို့သာ ပါဝင်သည်။ လူနည်းစု လူမျိုးစုအစုအဖွဲ့အား တိုင်းစုစုပေါင်းလူဦးရေ၏၀ ဒသမ ၅ ရာခိုင်နှုန်း သတ်မှတ်ထားချက်အရ ရှမ်းမှာ အစုအဖွဲ့၌ ပါဝင်ခွင့်ရှိသော်လည်း လတ်တလောတွင် ပါဝင်ခြင်းမရှိသေးသည့်ဘဲ ကချင်/လီဆူး ကိုယ်စားလှယ်များသာ ပါရှိသည်။

‍

မူကြမ်းရေးဆွဲရေးလုပ်ငန်းကော်မတီ

လုပ်ငန်းကော်မတီအား ဖွဲ့စည်းခြင်းမပြုမီ မန္တလေးဒေသ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၏ နိုင်ငံရေးပလက်ဖောင်းသဖွယ်ဖြစ်နေသည့် “မန်းတိုင်းဆုံဆည်းရာ” က အခန်း (၅) ခန်းပါ “လုပ်ငန်းအစီအစဉ်” အား စတင်ရေးဆွဲခဲ့သည်။ အဆိုပါ စုဖွဲ့မှုသည် နွေဦးတော်လှန်ရေး အစောပိုင်းကာလကတည်းကပင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအကြား လုပ်ငန်းများ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်နိုင်ရန်အတွက် စတင်ခဲ့သည့် စုဖွဲ့မှုတခု ဖြစ်သည်။

လုပ်ငန်းအစီအစဉ်၌ လုပ်ငန်းကော်မတီ စုဖွဲ့မှုပုံစံ၊ လုပ်ငန်းစဉ်၊ အခြေခံ စည်းမျဉ်း စသည်တို့ကို ရေးဆွဲကာ CRMH က အစုအဖွဲ့ ခြောက်ခုဖြင့် ဖွဲ့စည်းမည်ဖြစ်ကြောင်း အတည်ပြုပြီးနောက် “မန္တလေးဒေသကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံ ဖော်ထုတ်မှုဆိုင်ရာ ချိတ်ဆက်ညှိနှိုင်းရေးနှင့် မူကြမ်းရေးဆွဲရေး လုပ်ငန်းကော်မတီ” အား ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ကော်မတီအောက်၌ “ချိတ်ဆက်ညှိနှိုင်းရေးဆပ်ကော်မတီ”၊ “မူကြမ်းရေးဆွဲရေးလုပ်ငန်းကော်မတီ”၊ “ရုံးအဖွဲ့” ဟူ၍ ယန္တရားသုံးရပ်ဖြင့် လည်ပတ်သည်။

မူကြမ်းရေးဆွဲရေး လုပ်ငန်းကော်မတီအတွင်း အစီအမံ၌ ပါဝင်သင့်၊ ပါဝင်ရမည့်အချက်များအား အလွတ်တန်းဆွေးနွေးမှုများဖြင့် စတင်ခဲ့ပြီးနောက်မှသာ မူကြမ်းကို စတင်ပြုစုခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။ လုပ်ငန်းကော်မတီသည် မန္တလေးဒေသ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများဖြင့် စုဖွဲ့ထားသော နိုင်ငံရေးပလက်ဖောင်းဖြစ်သော မန်းတိုင်းဆုံဆည်းရာနှင့် လွှတ်တော်အား တလလျှင် တကြိမ်၊ လူထုအား နှစ်လလျှင် တကြိမ်၊ ရေးသားပြီး အစီအမံမူကြမ်းအား အကြုံပြုချက်များ ရယူနိုင်ရန် အခန်းအလိုက် ထုတ်ပြန်၍ အစီရင်ခံခြင်းတို့ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ တဖက်တွင်လည်း ချိတ်ဆက်ညှိနှိုင်းရေး ဆပ်ကော်မတီက တော်လှန်ရေး၌ ပါဝင်နေသည့် ပြည်ထောင်စုအစိုးရနှင့် ပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ်ယူနစ်များအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးကော်မရှင် (FSCC)၊ NUG၊ ဒေသအခြေပြု ဖက်ဒရယ်ယူနစ်၊ ကောင်စီ၊ အဖွဲ့အစည်း ၁၆ ဖွဲ့နှင့် တွေ့ဆုံကာ ရေးဆွဲပြီးမူကြမ်းအပေါ် ပြန်လည်သုံးသပ်မှု၊ ပြင်ဆင်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

တွေ့ဆုံမှုများမှ ရရှိလာသည့် အကြံပြုချက်များအား ဒေသအတွက် လတ်တလော မကိုက်ညီသေးသည့်အချက်များ၊ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုအဆင့်နှင့်ဆုံးဖြတ်ရမည့် ကိစ္စများရှိရာ ယင်းအချက်များအား ပြင်ဆင်နိုင်ရေးအတွက် မူကြမ်း၌ “ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံကို ပြင်ဆင်ခြင်း” အခန်းအား ကြိုတင်ထည့်သွင်း ရေးဆွဲထားသည်။

ကာလသတ်မှတ်ချက်

ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံ မူကြမ်းသည် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပဋိဉာဉ် (FDC) အား အခြေခံထား၍ ယခုကာလအား “ကြားကာလ”ဟု သတ်မှတ်သည်။ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ပြုတ်ကျမည့် ကာလအား “အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလ”၊ တည်ငြိမ်အေးချမ်းသည့်အချိန်အား “တော်လှန်ရေးအလွန်ကာလ” ဟု သတ်မှတ်ထားသည်။

လူထုသဘောထားတောင်းခံခြင်း

“မန်းတိုင်းဆုံဆည်းရာ” သည် အာဏာသိမ်းပြီးကာလ မန္တလေးဒေသအတွင်း လူထုသပိတ်များ အားကောင်းခဲ့စဉ်ကတည်းက စုစည်းထားသည့် စုဖွဲ့မှု ပလက်ဖောင်းတခုသဖွယ် ဖြစ်သည်။ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက လူထုသပိတ်များအား သေသည်အထိ ပစ်ခတ်၍ ဖြိုခွင်းသည့်အတွက် သပိတ်များ အားနည်းခဲ့သော်လည်း မန်းတိုင်းဆုံဆည်းရာ၌ ပါဝင်သူများမှာ အွန်လိုင်းမှတဆင့် လစဉ်မပြတ် တွေ့ဆုံမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ယင်းတွေ့ဆုံမှုများအတွင်း မန္တလေးဒေသနှင့် ပတ်သက်သည့် စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေးကိစ္စများအား အဓိကထား ဆွေးနွေးခဲ့ကာ ဆွေးနွေးမှုများကိုလည်း သက်ဆိုင်ရာ ကွန်ရက်များမှ တဆင့် ဖြန့်ဝေခြင်း၊ မန္တလေးလူထုထံ ချပြခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ထို့နောက် မူကြမ်းရေးဆွဲရေး လုပ်ငန်းအစီအစဉ်အား “မန်းတိုင်းဆုံဆည်းရာ” ၌ ပဏာမ အတည်ပြုပြီးနောက် CRMH က လွှတ်တော်လုပ်ထုံးလုပ်နည်းဖြင့် အတည်ပြုပေးကြောင်း လူထုထံ အစီရင်ခံခဲ့သည်။ မူကြမ်းရေးဆွဲရေး လုပ်ငန်းကော်မတီအဖြစ် ဖွဲ့စည်းလုပ်ကိုင်သည့်အခါတွင်လည်း ကော်မတီ၏ အပတ်စဉ် လုပ်ငန်းစဉ်၊ ဆွေးနွေးထားချက်များကိုလည်း လူထုထံ ချပြခဲ့သည်။ တဖက်တွင်လည်း လူထုထံမှ အကြံပြုချက်များ၊ ဆွေးနွေးလိုချက်များအား အွန်လိုင်းအခြေပြု Telegram, Facebook, Signal, email စသည့် ချန်နယ်ပေါင်းစုံမှ ရယူကာ မူကြမ်းရေးဆွဲမှုလုပ်ငန်းစဉ်များ၌ ထည့်သွင်း အသုံးပြုခဲ့သည်။ ထို့ပြင် မူကြမ်းကို သပိတ်အဖွဲ့များ၊ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများက မြေပြင်ကွင်းဆင်း၍ ရှင်းလင်းမှုများ လုပ်ဆောင်သည့်အပြင် ယင်းမှ ရရှိလာသည့် အကြံပြု၊ ဆွေးနွေးချက်များကိုလည်း မူကြမ်း၏ သင့်တော်ရာ အခန်းများ၌ ပြန်လည်ထည့်သွင်းခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ရေးဆွဲပြီး မူကြမ်းများကို ပြီးစီးသမျှ အခန်းအလိုက် လူထုထံ တင်ပြခဲ့ကာ ထပ်မံရှိသည့် အကြံပြု၊ ဆွေးနွေးချက်များကို မူကြမ်း၌ ထည့်သွင်း ပြင်ဆင်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ပိုမိုအားကောင်းသည့်စုဖွဲ့မှု ဖြစ်ရေး (သို့)စင်္ကြံ

လက်ရှိအထိ ရေးဆွဲပြီး အစီအမံ (မူကြမ်း) ၌ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းမှု ပိုမိုအားကောင်းရေးအတွက် အခန်း (၅) “မန္တလေးဒေသ ပြည်သူ့တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းရေးစင်္ကြံ” အား ဖွဲ့စည်းမည်ဟု ထည့်သွင်း ရေးဆွဲထားသည်။ စင်္ကြံသည် ကြားကာလအစီအမံ၏ရည်ရွယ်ချက်များကို အကောင်အထည်ဖော်ရာ၌ အထောက်အပံ့ဖြစ်စေရေးအတွက် ဖွဲ့စည်းသည်ဟု ပါရှိကာ မန်းတိုင်းဆုံဆည်းရာ စုဖွဲ့ထားမှုအပေါ် အခြေခံ၍ တော်လှန်ရေးကဏ္ဍ အသီးသီးမှ ကိုယ်စားပြုသူ ၁၃၀ ဦးခန့် ပါဝင်မည် ဖြစ်သည်။

စင်္ကြံ၌ လုပ်ငန်းတာဝန် ငါးရပ် ရှိသည်။ စုပေါင်းခေါင်းဆောင်မှုကို အခြေခံသော မန္တလေးဒေသ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအားလုံး လွှမ်းခြုံနိုင်သော နိုင်ငံရေးဆုံရပ်တခုအဖြစ် ဖော်ဆောင်ခြင်း၊ အစီအမံ မူကြမ်းအား ပဏာမအဆင့် အတည်ပြုခြင်း၊ ကြားကာလအစီအမံပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်နှင့်အညီ တော်လှန်ရေး၏ လိုအပ်ချက်အရ မန္တလေးဒေသ ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံပြင်ဆင်ချက်များကို ပဏာမအဆင့် အတည်ပြုခြင်း၊ မန္တလေးဒေသ တော်လှန်ရေး /ဥပဒေပြုရေး/ အုပ်ချုပ်ရေး/ တရားစီရင်ရေးလုပ်ငန်းများ စနစ်တကျ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်ရာ၌ လိုအပ်သလို ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်း အကြံပြုတိုက်တွန်းခြင်း၊ မန္တလေးဒေသ မဏ္ဍိုင်သုံးရပ်ဖြစ်သည့် ဥပဒေပြုရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် တရားစီရင်ရေး အဖွဲ့အစည်းများ၏တင်ပြချက်နှင့် လုပ်ဆောင်ချက်များကို သုံးသပ်ဝေဖန် အကြံပြုတိုက်တွန်းခြင်းများ လုပ်ဆောင်ရန် စင်္ကြံ၌ တာဝန်ရှိသည်။

စင်္ကြံသည် ညီလာခံ အသွင်ဖြစ်ကာ အစီအမံအရ ဖြစ်ပေါ်လာမည့် မဏ္ဍိုင်သုံးရပ်အပေါ် လွှမ်းမိုးခြင်းနှင့် နွေဦးတော်လှန်ရေးအရ ဖြစ်တည်လာသည့်တော်လှန်သော အစုအဖွဲ့များအား ပစ်ပယ်ခြင်း ဆိုသည့် အစွန်းတရားနှစ်ဖက်အား ရှောင်ကြဉ်၍ အလျားလိုက်ပုံစံဖြင့် ထိန်းကြောင်းသွားမည့်ပုံစံဖြင့် စုဖွဲ့ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။

စင်္ကြံ ဖွဲ့စည်းရာ၌ မူကြမ်းရေးဆွဲရေးလုပ်ငန်းကော်မတီ စုဖွဲ့သည့်ပုံစံ (၆) ဖွဲ့ အခြေခံမဟုတ်ဘဲ (၇) ဖွဲ့ ပုံစံဖြင့် ဖွဲ့စည်းမည် ဖြစ်သည်။ ကော်မတီပါ မူလအစုအဖွဲ့ ခြောက်ခုအပြင် “ကြားကာလ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရက တာဝန်ပေးအပ်သော မန္တလေးဒေသဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ်များ” အစုအဖွဲ့ဟူ၍ အသစ် ပါဝင်လာမည် ဖြစ်သည်။ ရှိရင်းစွဲ အစုအဖွဲ့ ခြောက်ခုသည် မန္တလေးဒေသအား အဓိက ကိုယ်စားပြုသည့်ပုံစံ ဖြစ်ကာ အစီအမံအရ မဏ္ဍိုင်သုံးရပ် ပေါ်ပေါက်လာပါက ပြည်ထောင်စုနှင့် ဖက်ဒရယ်ယူနစ် ချိတ်ဆက်မှုအဖြစ် NUG အစိုးရ၏ အမြင်သဘောထားများအား ပါဝင်စေခြင်းဖြင့် မြေပြင်လုပ်ငန်းများ ဖော်ဆောင်ရာ၌ ပိုမိုအထောက်အပြုမည်ဆိုသည့် စဉ်းစားချက်ဖြင့် အစုအဖွဲ့သစ် ထပ်တိုးထားခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ NUG ၏ အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် စစ်ရေးယန္တရားအချို့မှာ မြေပြင် မြို့နယ်နှင့် ခရိုင်အဆင့်အထိ ရှိနေပြီးဖြစ်သည့်အတွက်လည်း လုပ်ငန်းများလုပ်ဆောင်ရာ ပိုမိုတွင်ကျယ်စေရေးကို ရည်ရွယ်သည်။

အမျိုးသမီးပါဝင်မှုကို မြှင့်တင်ခြင်း

မန္တလေးဒေသ ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံ၌ ဂျန်ဒါတန်းတူရေး (Gender Equality) နှင့် ခွဲခြားဆက်ဆံမှု မရှိခြင်း(Non Discrimination) အား စံတန်ဖိုးအဖြစ် သတ်မှတ်ကာ စုဖွဲ့မှုအဆင့်တိုင်း၌လည်း လက်တွေ့ကျင့်သုံးနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိသည်။

အစုအဖွဲ့ခြောက်စု ကိုယ်စားပြု လုပ်ငန်းကော်မတီ ဖွဲ့စည်းစဉ်က အမျိုးသမီးပါဝင်မှုနှုန်းမှာ ၂၃ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ပါဝင်ကာ“ဒေသန္တရ စီမံအုပ်ချုပ်မှုရေးရာကဏ္ဍ” အစုအဖွဲ့၏ ၃၂ ရာခိုင်နှုန်းသည် အမျိုးသမီးများ ဖြစ်ကြသည်။ သို့သော် အစုအဖွဲ့အစုံတွင် အမျိုးသမီး ၃၀ ရာခိုင်နှုန်း ပြည့်မီရေးမှာ စိန်ခေါ်မှုရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။

မန္တလေးဒေသကြားကာလ အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ(MIGC)

“မန္တလေးဒေသ ကြားကာလ အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ” (Mandalay Interim Governing Council - MIGC) အား ကောင်စီဝင် ဦးရေ အနည်းဆုံး (၉) ဦးမှ အများဆုံး (၁၅) ဦးဖြင့် ဥက္ကဋ္ဌ၊ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ၊ အတွင်းရေးမှူး၊ ကောင်စီဝင်ဟူ၍ ဖွဲ့စည်းရမည်ဟု အစီအမံ (မူကြမ်း) က သတ်မှတ်ထားသည်။ ကောင်စီဝင် ရွေးချယ်မှုအတွက် “စင်္ကြံ” မှ အဖွဲ့ဝင် (၁၁) ဦးမှ (၁၅) ဦးအထိ ပါဝင်သော “ကောင်စီဝင် ရွေးချယ်စိစစ်ရေးအဖွဲ့” အား ဦးစွာ ဖွဲ့စည်းရမည် ဖြစ်ကာ ရွေးချယ်ရေးအဖွဲ့ဝင်များကိုလည်း လုပ်ငန်းကော်မတီ စတင်ဖွဲ့စည်းစဉ်က ရှိခဲ့သည့် အစုအဖွဲ့ ခြောက်ခုမှ စေလွှတ်သော ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့်သာ ဖွဲ့စည်းရမည်ဟု အစီအမံ၌ ဖော်ပြထားသည်။

ရွေးချယ်ရေးအဖွဲ့သည် ရွေးချယ်ထားသော ကောင်စီဝင် အမည်စာရင်းနှင့် ကိုယ်ရေးမှတ်တမ်း အပြည့်အစုံ အား စတင်ဖွဲ့စည်းသည့်ရက်မှ လေးပတ်အတွင်း မန္တလေးဒေသလွှတ်တော်သို့ ပေးပို့ရမည်ဖြစ်ကာ “မန္တလေးဒေသ ကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (MIGC)” အဖြစ် လွှတ်တော်က အတည်ပြု ဖွဲ့စည်းပေးရမည်။ MIGC ဖွဲ့စည်းရာ၌ ကောင်စီဝင်များအားလုံးသည် မန္တလေးဒေသနှင့် ဆက်စပ် တော်လှန်ရေးနယ်မြေများတွင် အမှန်တကယ် အခြေချနေထိုင်ကာ တာဝန်ထမ်းဆောင်နိုင်သူများ ဖြစ်ရမည်ဟုလည်း ကန့်သတ်ထားသည်။ ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌသည် ကောင်စီတွင်း ညှိနှိုင်းသဘောတူညီမှုဖြင့် ကောင်စီဝင်များအနက်မှ သင့်တော်သူများအား ဌာနမှူးတာဝန် ပေးအပ်ခွင့် ရှိသည်။

ကောင်စီသည် “မန္တလေးဒေသ ပြည်သူ့တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းရေးစင်္ကြံ” မှ ဆွေးနွေး ရရှိသော အကြံပြုမှုများကို အလေးထားဆောင်ရွက်ရမည်ဟု ပါရှိကာ အစီအမံ ပြဋ္ဌာန်းချက်နှင့်အညီအုပ်ချုပ်ရေး တာဝန် ထမ်းဆောင်ရမည် ဖြစ်သည်။ ထို့အတူ ကောင်စီအနေဖြင့် မန္တလေးဒေသလွှတ်တော်က ပြဌာန်းသော ဥပဒေများကို လေးစား၊ လိုက်နာရမည် ဖြစ်သည်။

ကောင်စီသည် ကောင်စီဝင်များ၏ တာဝန်၊ လုပ်ပိုင်ခွင့်နှင့် ရပိုင်ခွင့် သတ်မှတ်ခြင်း၊ နုတ်ထွက်ခြင်း၊ လစ်လပ်ခြင်း၊ အစားထိုးခြင်း၊ အယုံအကြည်မရှိ အဆို တင်သွင်းခြင်း၊ စွပ်စွဲပြစ်တင်ခြင်း အပါအဝင် ကောင်စီလုပ်ငန်းတာဝန်များ စနစ်တကျ လည်ပတ်ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်အတွက် ကောင်စီဖွဲ့ပြီး ခြောက်လအတွင်း “မန္တလေးဒေသ ကြားကာလ အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီဆိုင်ရာ ဥပဒေကြမ်း” အား လွှတ်တော်သို့ ပေးပို့ရမည်ဟု အစီအမံ၌ ထည့်သွင်းရေးဆွဲထားသည်။ ကောင်စီသက်တမ်းသည် ကြားကာလ (သို့မဟုတ်) တော်လှန်ရေးကာလ ပြီးမြောက်သည်အထိ ဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြထားကာ ကောင်စီဖွဲ့ပြီး နှစ်နှစ်အတွင်း ကြားကာလ မပြီးမြောက်ပါက ကောင်စီအသစ် ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းရမည် ဖြစ်သည်။

ကောင်စီနှင့် မန္တလေးဒေသ စာရင်းစစ်ချုပ်တို့အား ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များအား ဖောက်ဖျက်ကျူးလွန်ခြင်း၊ အကျင့်သိက္ခာ ပျက်ပြားခြင်းတို့အတွက် မန္တလေးဒေသလွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်၏ အနည်းဆုံး၂၀ ရာခိုင်နှုန်းက သဘောတူလက်မှတ်ရေးထိုး၍ လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌထံ ပေးပို့ကာ လွှတ်တော် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းနှင့်အညီ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်ခွင့် ရှိသည်။

အစီအမံအရဖြစ်တည်လာမည့် မန္တလေးဒေသလွှတ်တော်

မဏ္ဍိုင်သုံးရပ်တွင် ပါဝင်သည့် ဥပဒေပြုလွှတ်တော်အား ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ခံ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်၏ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့်သာ စုဖွဲ့မည်ဖြစ်ကာ၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်နှင့် အမျိုးသားလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြု လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များ ပါဝင်မည် မဟုတ်ပေ။ သို့သော် အဆိုပါ ပြည်ထောင်စုအဆင့် လွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကိုယ်စားလှယ်များသည် စင်္ကြံဖွဲ့စည်းမှု၌မူ ပါဝင်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။

‍

ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု

အာဏာရှင်စနစ်တိုက်ဖျက်ရေးနှင့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးအတွက် ဖက်ဒရယ်အဆင့်နှင့် အခြားဒေသများအကြားချိတ်ဆက်ညှိနှိုင်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအပြင် အခွန်အခ ကောက်ယူခြင်းများအတွက် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ခြင်းတို့ကိုပါ လုပ်ဆောင်ရမည့် လုပ်ငန်းများအဖြစ် ထည့်သွင်းထားသည်။

ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် ကဏ္ဍများအဖြစ် အုပ်ချုပ်ရေး၊ လုံခြုံရေး၊ ကုန်သွယ်ရေး၊ လမ်းပန်း ဆက်သွယ်ရေး၊ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး၊ လူသားစာနာဆိုင်ရာ အကူအညီပေးရေး ကဏ္ဍများ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း၊ အပြန်အလှန် ကူညီထောက်ပံ့ခြင်း၊ အထောက်အကူပြုခြင်းများကို လုပ်ဆောင်မည်ဟု အစီအမံ (မူကြမ်း) ၌ ဖော်ပြထားသည်။

စစ်ရေးကဏ္ဍ မပါဝင်ခြင်း

လုပ်ငန်းကော်မတီ စုဖွဲ့မှု၌ လက်နက်ကိုင်ခွင့်ရှိသည့် ဒေသန္တရ အုပ်ချုပ်မှုရေးရာ တော်လှန်ရေးကဏ္ဍများမှ တာဝန်ရှိသူများ အစုအဖွဲ့ ပါဝင်သော်လည်း “မန္တလေးဒေသ ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံ” (မူကြမ်း) ၌ အုပ်ချုပ်ရေး၊ ဥပဒေပြုရေး၊ တရားစီရင်ရေး ကဏ္ဍများကိုသာ ထည့်သွင်းထားကာ စစ်ရေးဆိုင်ရာပြဋ္ဌာန်းချက်များ မပါရှိခြင်းမှာ ထူးခြားသည်။ စစ်ရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များအား အစီအမံ (မူကြမ်း) မှ ဖြစ်တည်လာမည့် “မန္တလေးဒေသ ကြားကာလအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ” (Mandalay Interim Governing Council - MIGC) အနေဖြင့် စစ်ရေးပိုင်းဆိုင်ရာ အလုံးစုံ စီမံခန့်ခွဲခွင့်အား အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) အား လွှဲအပ်ထားမည် ဖြစ်ကာ ပိုမိုအားကောင်းစေရန်သာ ကူညီဆောင်ရွက်မည် ဖြစ်သည်။

စစ်ရေးကဏ္ဍဆိုင်ရာ သတ်မှတ်ပြဋ္ဌာန်းမှုများ မရှိသော်လည်း မန္တလေးဒေသ လုံခြုံရေးအတွက် MIGC လက်အောက်၌ ရဲတပ်ဖွဲ့လုပ်ငန်းစဉ်များ ရှိမည် ဖြစ်သည်။

အခန်း (၈) “ကြားကာလ တရားစီရင်ရေး” အခန်း၌ “စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ တရားရုံး”ဟူ၍ ထည့်သွင်းထားသည်။ ပုဒ်မနှစ်ခု ပါဝင်သည့် ယင်းပြဌာန်းချက်၌ စစ်ဘက်နှင့် အရပ်ဘက်ဆိုင်ရာ တရားစီရင်ရေးအား သီးခြားစီ ထားရှိမည်ဖြစ်ကာ အမှုအခင်းသည် အရပ်ဘက်နှင့် ဆက်စပ်ပါက ကြားကာလအစီအမံအရ ဖွဲ့စည်းထားသည့် အရပ်ဘက်တရားရုံး၌သာ စစ်ဆေး၊ စီရင်ရမည် ဖြစ်ပြီး မည်သည့်အရပ်သားကိုမှ စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ တရားရုံးဖြင့် တရားစီရင်ခြင်း မပြုရဟု ဖော်ပြထားသည်။

အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလ

“မန္တလေးဒေသ အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလ အစီအမံဆိုင်ရာ ကြိုတင်ပြင်ဆင်ရေးကော်မရှင်”ကို ကြားကာလအတွင်း မန္တလေးဒေသလွှတ်တော်က မူလလုပ်ငန်းကော်မတီတွင် ပါဝင်သည့် အစုအဖွဲ့ (၆) စုမှကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းမည် ဖြစ်သည်။

ကြားကာလအစီအမံကိုဘယ်သူတွေ ဘယ်လိုပြင်နိုင်လဲ

လုပ်ငန်းကော်မတီက ရေးဆွဲထားသည့် လက်ရှိ “ကြားကာလ အစီအမံ” မူကြမ်းသည် လက်ရှိအချိန်အထိ အကြံပြုချက်များ ရယူပြီးနောက် ပြန်လည်ပြင်ဆင် ဖြည့်စွက်နေဆဲဖြစ်သည်။ နိုင်ငံရေးအရ ယခင်ရှိရင်းစွဲ တိုင်းနှင့် ပြည်နယ် (၁၄)ခု ပုံစံအား ပြန်လည်အသက်သွင်းခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဝေဖန်မှုများရှိသော်လည်း တော်လှန်ရေးကာလ လက်ရှိ လိုအပ်ချက်အရ ဖြစ်တည်လာရခြင်း ဖြစ်ကာ အသေဆုပ်ကိုင်ထားမည် မဟုတ်သည့် မူကြမ်းသာ ဖြစ်သည်။

အစီအမံအား ပြင်ဆင်လိုပါက မန္တလေးဒေသလွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်များ၊ MIGC ၊ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းမှုစင်္ကြံ၊ မန္တလေးဒေသ ပြည်သူလူထုက လုပ်ထုံးလုပ်နည်းနှင့်အညီ မန္တလေးဒေသ လွှတ်တော်သို့ ပေးပို့ခွင့် ရှိသည်။

လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်ဦးရေ၏ အနည်းဆုံး သုံးပုံ တပုံက သဘောတူပါက အစီအမံပြင်ဆင်ချက်မူကြမ်းအား စင်္ကြံသို့ ပေးပို့ရမည်။ စင်္ကြံသို့ တက်ရောက်သူ ကိုယ်စားလှယ် အနည်းဆုံး (၆၅) ရာခိုင်နှုန်း သဘောတူလက်ခံပါက ပဏာမအဆင့် အတည်ပြုရမည်ကာ လွှတ်တော်သို့ ပေးပို့ရမည်။ မူကြမ်းအား လွှတ်တော်က လုပ်ထုံးလုပ်နည်းနှင့်အညီ အတည်ပြုပြီးပါက MIGC ဥက္ကဋ္ဌသို့ ပေးပို့၍ အစီအမံ ပြင်ဆင်ချက်အား အများပြည်သူ သိရှိစေရန် (၇) ရက်အတွင်း လက်မှတ်ထိုး ထုတ်ပြန် ကြေညာရမည် ဖြစ်သည်။

အစီအမံမူကြမ်းအတည်ပြုခြင်း

လက်ရှိတွင် အစီအမံ (မူကြမ်း) အား ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဧပြီ ၂၉ ရက်မှ မေ ၂၃ရက်အထိ ပြုလုပ်ခဲ့သော လုပ်ငန်းကော်မတီ၏ အစည်းအဝေး၌ ပြန်လည်သုံးသပ် ပြင်ဆင်မှုများ လုပ်ဆောင်ပြီးဖြစ်ကာ ထပ်မံ ပြန်လည်သုံး သပ် ပြင်ဆင်မှုများကိုလည်း ဆက်တိုက်လုပ်ဆောင်နေဆဲ ဖြစ်သည်။

လုပ်ငန်းကော်မတီ၌ ပါဝင်သူများ၏ အဆိုအရ ယခု စက်တင်ဘာလအတွင်း အစီအမံ(မူကြမ်း) အား အတည်ပြုနိုင်ရေး မျှော်မှန်းထားလျက် ရှိသည်။

နိဂုံး

မန္တလေးဒေသ အခြေပြုသည့် နိုင်ငံရေးဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုများကို မကြာမီ မြင်တွေ့ကြရတော့မည် ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံရေးဖြစ်စဉ်တလျောက် အများပြည်သူ ပါဝင်နိုင်မှုကို ထည့်သွင်းကြိုးပမ်းခဲ့ခြင်း၊ မတူညီသည့် အင်အားစုများအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်းများကလည်း မန္တလေးအခြေပြု ဖြစ်စဉ်၏ ထူးခြားချက်များဟု ဆိုနိုင်မည် ဖြစ်သည်။ သို့သော် မကြာမီ အတည်ပြုရန် ရည်ရွယ်ထားသည့် မူကြမ်းတွင် အကြောင်းအရာအားဖြင့် ဆွေးနွေးရမည့် အချက်များ၊ လစ်ဟာမှုများ ရှိနိုင်ပါသေးသည်။ မန္တလေးဒေသမှ ပြည်သူများနှင့် ဖက်ဒရယ်အရေး စိတ်ပါဝင်စားသူများအကြား ဆွေးနွေးသင့်သော၊ စောင့်ကြည့်သင့်သော ဖြစ်စဉ်တခုဖြစ်သည်ကား သေချာပါသည်။

‍

ရင်းမြစ်များ

၁။ Anti-junta Forces Coordination Committee - Mandalay

၂။ 20250526_MDY_ Interrim_ Political_ Arrangement_ Version_ II.pdf

၃။ ပြည်သူသို့ တင်ပြခြင်း (၄) pdf.pdf

၄။ Process of MDY Interim Arrangements.pdf

‍

နွေဦးတော်လှန်ရေးတွင် “စစ်အာဏာရှင်စနစ် ချုပ်ငြိမ်းရေးနှင့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေး” ကို ကြွေးကြော်လာခဲ့သည်နှင့်အမျှ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးမှုများမှာလည်း ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလကတည်းကပင် ရှိခဲ့ကြသည်။ စစ်အာဏာရှင်လက်ထက် အငြင်းပွားဖွယ် အတည်ပြု ပြဌာန်းခဲ့သည့် ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို တော်လှန်ရေးအင်အားစုများက လက်မခံပဲ ဆန့်ကျင်ခဲ့ကြသလို၊ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများကလည်း အဆိုပါ အခြေခံဥပဒေသည် ပျက်ပြယ်ပြီးဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့ကြပြီး ဖြစ်သည်။ တော်လှန်ရေးကာလတွင် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ မူဘောင်တရပ်အဖြစ် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပဋိညာဉ်အစိတ်အပိုင်း (၁) နှင့် (၂) ကို ထုတ်ပြန် ကျင့်သုံးခဲ့ကြသည်။ အဆိုပါ ပဋိညာဉ်တွင်လည်း လမ်းပြမြေပုံများ ချမှတ်ခဲ့ရာတွင် တော်လှန်ရေးအလွန် အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတရပ်ကို တော်လှန်ရေးကာလအတွင်းထဲမှာပင် ရေးဆွဲရန်လည်း လမ်းပြမြေပုံအဆင့်တခုအဖြစ် အပါအဝင် ဖြစ်ခဲ့သည်။

ဖြစ်ပေါ်လာပုံ

အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NUCC) က အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေမူကြမ်း ရေးဆွဲရေး လုပ်ငန်းအဖွဲ့ (TCWG) ကို ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ (၁၁) ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုလုပ်ငန်းအဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းစဉ်က အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) နှင့် Kachin Political Interim Coordination Team (KPICT) တို့ ပါဝင်ခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် NLD အနေဖြင့်ပါဝင်မှု မရှိတော့ပေ။ ထိုဖွဲ့စည်းမှုနောက်ပိုင်းတွင် လုပ်ငန်းအဖွဲ့၏ လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုများကို ထုတ်ပြန်ခြင်း မရှိခဲ့သော်လည်း ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလနောက်ပိုင်းတွင် လူတွေ့နှင့် အွန်လိုင်းအစည်းအဝေးများ ကျင်းပခဲ့ကြောင်း ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေလတွင် NUCC က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ထိုထုတ်ပြန်ချက်ဖြင့် အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ အစီအမံ (AFTA) ရေးသားမှုကို တရားဝင် စတင် အသိပေးခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

စစ်အာဏာရှင်စနစ်ချုပ်ငြိမ်းရေးနှင့်ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးအတွက် အတူတကွလက်တွဲတော်လှန် တိုက်ပွဲဝင်နေကြသောအဖွဲ့များ၏ ဘုံသဘောထားရပ်တည်ချက်

အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေမှသည် AFTA အဖြစ် ပြောင်းလဲလာခဲ့ခြင်းကို ခြေရာခံမည်ဆိုပါက ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက်တွင် “စစ်အာဏာရှင်စနစ် ချုပ်ငြိမ်းရေးနှင့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးအတွက် အတူတကွ လက်တွဲတော်လှန် တိုက်ပွဲဝင်နေကြသောအဖွဲ့များ” က ဘုံသဘောထားရပ်တည်ချက်ကို ပြန်လည် ကောက်ယူရန် လိုအပ်မည် ဖြစ်သည်။ အဆိုပါ ရပ်တည်ချက်ကို ထုတ်ပြန်သည့် အဖွဲ့အစည်းများမှာ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (Chin National Front - CNF) ၊ ကရင်နီအမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ (Karenni National Progressive Party - KNPP) ၊ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (Karen National Union – KNU)၊ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (National Unity Government of Myanmar – NUG) တို့ ဖြစ်သည်။

အဆိုပါ ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ဦးတည်ချက် ခြောက်ရပ်ပါရှိပြီး နိုင်ငံရေးမှ မြန်မာစစ်တပ် ပါဝင်နေမှု အဆုံးသတ်ရေး၊ လက်နက်ကိုင်တပ်များအား အရပ်သားအစိုးရအောက် ထားရှိရေး၊ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ အပြီးတိုင်ဖျက်သိမ်းကာ ပြန်လည်အသက်သွင်းမှုမှန်သမျှ တိုက်ဖျက်ရေး၊ သက်ဆိုင်သူအားလုံး လက်ခံသည့် ဖက်ဒရယ်နှင့် ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို အခြေခံသည့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲပြဌာန်းရေးနှင့် ယင်းမှတဆင့် ပြည်ထောင်စုအသစ် တည်ဆောက်ရေး၊ ပဋိပက္ခများအတွင်း မတရားကျူးလွန်ခံခဲ့ရသူများအတွက် တရားမျှတမှု ရရှိရေးတို့ ဖြစ်သည်။ အဆိုပါ ထုတ်ပြန်ချက်တွင် အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲပြဌာန်းခြင်းကိုလည်း လုပ်ငန်းစဉ်ခွဲတစ်ခုအဖြစ် ထည့်သွင်းထားခြင်း ဖြစ်သည်။

အောက်မှအထက်ဖက်ဒရယ် တည်ဆောက်မှု (Bottom-upFederalism)

KNU ၊ KNPP ၊ CNF နှင့် မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး)(NMSP - AD) ၊ ကရင်နီပြည်နယ် အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (KSCC)၊ ပအိုဝ်းအမျိုးသားဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (PNFC) ၊ မွန်ပြည်နယ် ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (MSFC) ၊ တအာင်းနိုင်ငံရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (TPCC) ၊ အမျိုးသမီးများအဖွဲ့ချုပ် (မြန်မာနိုင်ငံ) (WLB) တို့က ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၂ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ချက်တရပ် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး AFTA ရေးဆွဲနေခြင်းကို အသိပေးခဲ့သည်။

AFTA သည် အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလအတွက် ရေးဆွဲခြင်း လုပ်ငန်းစဉ်ဖြစ်ကာ Bottom-up Federalism အတွက် ကနဦးခြေလှမ်း ဖြစ်ကြောင်း တိုင်းရင်းသား ခုခံတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ၊ ပြည်နယ်/လူမျိုးအခြေပြု ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ ကိုးဖွဲ့၏ပြောခွင့်ရသူ နန်းမို့မို့က Burma News International – BNI သတင်းဌာနနှင့် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလအတွင်းက ပြုလုပ်ခဲ့သည့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်း၌ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုထားသည်။

AFTA သည် အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလအတွက်သာ ဖြစ်ကာ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ အတည်ပြုပြီးပါက အလိုအလျောက် ပျက်ပြယ်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ၎င်းကို ကိုင်စွဲ၍ ဖက်ဒရယ်ဖွဲ့စည်းပုံကို ရေးဆွဲသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း သူမက ရှင်းပြထားသည်။

အခြားသော နိုင်ငံရေးနှင့် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှုများပြုလုပ်နေကြောင်း၊ AFTA သည် ပြည်ထောင်စုအဆင့်အတွက် ရည်ရွယ်ကာ ပြည်နယ်များအလိုက် ရေးဆွဲနေသည့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေများနှင့် ကွဲပြားသော်လည်း ဆန့်ကျင်မှု မရှိဘဲ ချိတ်ဆက်မည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလ တရားမျှတမှုအတွက် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများနှင့် ပတ်သက်၍ AFTA ၌ ထည့်သွင်းရန် သဘောတူထားကာ အသေးစိပ်အား ဆွေးနွေးနေဆဲဖြစ်သည်။

ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဒီမိုကရေစီ၊ အမျိုးသားတန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် အပြည့်အဝ ရှိသော ပြည်နယ်များဖြင့် စုဖွဲ့သည့် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုကို တစိုက်မတ်မတ် ကြိုးပမ်းနေကာ နိုင်ငံရေးအရ ဦးတည်ချက် (၆) ရပ်၊ ရပ်တည်ချက် (၉) ရပ်နှင့် လုပ်ငန်းစဉ် (၆) ရပ် ပါရှိသော ဘုံသဘောထားရပ်တည်ချက်၌ နောက်ဆက်တွဲ ထောက်ခံပါဝင်ခြင်းနှင့် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော အဖွဲ့များ ပါဝင်လာရေး ဆောင်ရွက်နေကြောင်း၊ ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုစနစ်(Centralization) ကို ပြန်လည်အားကောင်းစေမည့် “Holding Together” ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို လက်ခံကျင့်သုံးမည်မဟုတ်ဘဲ “ပြည်နယ် အားကောင်းရေး မှ ပြည်ထောင်စုအားကောင်းရေး” (Bottom-up Federalism Approach) ကို အခြေခံကာ ပြည်ထောင်စုအား လက်တွေ့တည်ဆောက်မည်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။

NUG ၏ပါဝင်မှု

အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေမူကြမ်း ရေးဆွဲရေး လုပ်ငန်းအဖွဲ့ (TCWG) တွင် ပါဝင်နေသည့် NUG အနေဖြင့် AFTA နှင့် ပတ်သက်၍ NUG အစိုးရအဖွဲ့ ၉/၂၀၂၅ အစည်းအဝေးတွင် ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးချုပ် မန်းဝင်းခိုင်သန်းက တိုင်းဒေသကြီး၊ ဖက်ဒရယ်ယူနစ်များသည် အစိုးရ ပေါ်ပေါ်က်လာနိုင်ရေး အားစိုက်နေကြကာ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရား ထူထောင်နိုင်ရေးသည် အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလအတွက် အရေးတကြီး ဦးစားပေး လုပ်ရမည့်လုပ်ငန်း ဖြစ်ကြောင်း၊ တော်လှန်ရေး ဦးဆောင်အဖွဲ့များ ပြင်ဆင်နေသည့် ဖက်ဒရယ်အသွင်ကူးပြောင်းရေး အစီအမံဆိုင်ရာလုပ်ငန်းစဉ်အား တွန်းတွန်းတိုက်တိုက် သွားနိုင်ဖို့ လိုကြောင်း၊ ပြည်ထောင်စုနှင့် ဖက်ဒရယ်ယူနစ် ဟန်ချက်ညီညီ အချိတ်အဆက်မိမိ သွားနိုင်ရေး အရေးကြီးသည့်အတွက် အစိုးရတာဝန်ရှိသူများအနေဖြင့် AFTA လုပ်ငန်းစဉ်ပါ ပါဝင်နေသည့် အဖွဲ့များအား တိုက်တွန်းပြောကြားစေလိုကြောင်း တိုက်တွန်းခဲ့သည်။

AFTA ရေးဆွဲခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်

၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မေလ ၂၅ ရက်တွင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (National Unity Consultative Council - NUCC) က အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ရေးဆွဲရေးအလုပ်အဖွဲ့ (TCWG) နှင့် အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ အစီအမံ (AFTA) ရေးဆွဲရေးဆိုင်ရာ သတင်းထုတ်ပြန်ချက်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ထုတ်ပြန်ချက်၌ AFTA ရေးဆွဲရေးလုပ်ငန်းစဉ်များကို ယခုကဲ့သို့ ဖော်ပြထားသည်။

‍

‍

‍AFTA အတည်ပြုမည့်ပုံစံ

Myanmar Now သတင်းဌာနက ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၅ ရက်တွင် ဖော်ပြသည့် “ခြေလှမ်းသွက်လာသည့်ဖက်ဒရယ်အသွင်ကူးပြောင်းရေးအစီအမံ” ဆောင်းပါး၌ AFTA ကို အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NUCC) ၌ အတည်ပြုပြီးပါက Pre-Federal Conference (ဖက်ဒရယ်ညီလာခံ) တစ်ခု ပြုလုပ်ကာ ၎င်းညီလာခံ၌ လက်ရှိ နိုင်ငံရေးအစုအဖွဲ့အားလုံး ပါဝင်ဆွေးနွေးမည်ဖြစ်ပြီး အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် မပါဝင်နိုင်သေးသူများကိုလည်း ဖိတ်ခေါ်မည်ဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ဖော်ရေးသားထားသည်။

ညီလာခံမှ ထွက်ပေါ်လာသော နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေးနှင့် ဖက်ဒရယ်ယူနစ် အစီအမံဆိုင်ရာ သဘောတူညီချက်များကို ဖက်ဒရယ်ညီလာခံက အတည်ပြုမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အဆိုပါ ညီလာခံမှတဆင့် စစ်ကောင်စီ၏ အတုအယောင် ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီ NUG အစိုးရကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲကာ စုံလင်အားကောင်းသော ကြားကာလ အသွင်ကူးပြောင်းရေးအစိုးရ ပေါ်ပေါက်လာမည်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထို့နောက် အသွင်ကူး ပြောင်းရေးအစိုးရသည် နွေဦးတော်လှန်ရေး၏ရည်မှန်းချက်ဖြစ်သည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် သဘောဆောင်သော ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကိုအတည်ပြု ပြဋ္ဌာန်းပေးရမည်ဖြစ်ကာ ဒီမိုကရေစီနည်းလမ်းအရ တက်လာသော ဖက်ဒရယ်အစိုးရနှင့် သက်ဆိုင်ရာ ပြည်နယ်အစိုးရများသို့ အာဏာလွှဲပြောင်းပေးရမည်ဖြစ်ကြောင်းလည်း ဆောင်းပါး၌ ထည့်သွင်းဖော်ပြခဲ့သည်။ သို့သော် တရားဝင် ထုတ်ပြန်မှု မရှိသေးပေ။

နိဂုံးချုပ်

AFTA လုပ်ငန်းစဉ်သည် ၂၀၂၄ ခုနှစ် နှစ်လယ်ပိုင်းတွင် ပြန်လည် အသက်ဝင်လာခဲ့ပုံရပြီး ၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် အဓိက ပင်မရေစီး တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၏ ဆုံမှတ်တခု ဖြစ်လာသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ ထို့အတူ စစ်အုပ်စုကကျင်းပရန် ရည်ရွယ်နေသည့် ရွေးကေောက်ပွဲ မတိုင်မီကာလအတွင်း နိုင်ငံရေးလမ်းကြောင်းတခုအဖြစ်ရော၊ အနာဂတ် နိုင်ငံတည်ဆောက်ရေး မျှော်မြင်ချက်တခုအဖြစ် လူထုနှင့် နိုင်ငံတကာကို တင်ပြနိုင်ရန် ပင်မရေစီးအင်အားစုများက မျှော်လင့်နေသည်ဟု ဆိုနိုင်သည်။ မူကြမ်းကိုမူ ယခုအထိ ထုတ်ပြန်ခြင်း မရှိသေးသလို၊ လူထုပါဝင် ဆွေးနွေးနိုင်မှုရှိပါမှ ခိုင်မာအားကောင်းသည့် မူကြမ်းဖြစ်နိုင်မည် ဖြစ်သည့်အတွက် ၎င်းကို မည်သို့ ဖော်ဆောင်မည်ကိုလည်း ဆက်လက်စောင့်ကြည့်လေ့လာရန် လိုအပ်မည် ဖြစ်သည်။

‍

‍

အောက်တိုဘာလသည် အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေး၊ ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံတို့နှင့် မြန်မာ့အရေးကိစ္စ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးဇာတ်ခုံတွင် တဖန် ပြန်လည်ဆွေးနွေးလာကြသည့် ကာလတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့သည်။ အောက်တိုဘာလအတွင်း မြန်မာ့အရေး နိုင်ငံတကာခရီးဆန့်ခဲ့မှုကို အောက်တွင် ပြန်လည် အနှစ်ချုပ် အစီရင်ခံအပ်ပါသည်။

‍

အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေး

(၄၄) နှင့် (၄၅) ကြိမ်မြောက် အာဆီယံ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးများကို လာအိုနိုင်ငံ၊ ဗီယန်ကျင်းမြို့၌ အောက်တိုဘာ ၈ ရက်က ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ မြန်မာအရေးနှင့် ပတ်သက်၍ သက်ဆိုင်ရာအားလုံး ပါဝင်နိုင်အောင် ချဉ်းကပ်လုပ်ဆောင်ရန် လိုအပ်သလို မြန်မာနိုင်ငံ၏ အကျပ်အတည်းနှင့် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများအား အဆုံးသတ်ရန် အာဆီယံနိုင်ငံများအနေဖြင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ကြရန် လိုကြောင်း မလေးရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Mohamad Hasan က ထိုအစည်းအဝေးအပြီး သတင်းထောက်များအား ပြောကြားခဲ့သည်။

အစည်းအဝေးတွင် မြန်မာ့အရေးအတွက် တရုတ်အနေဖြင့် ထိထိရောက်ရောက် ကူညီဆောင်ရွက်ပေးရန် အာဆီယံခေါင်းဆောင်များက တိုက်တွန်းခဲ့သည့်အပြင် မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ်ပြဿနာများမှာ ရှုပ်ထွေးပြီး ပြေလည်အောင် လုပ်ဆောင်ရန်အတွက် အချိန်ပေးဖို့လိုအပ်ကြောင်းအာဆီယံအတွင်းရေးမှူးချုပ်Kao Kim Hourn ကသတင်းထောက်များကိုပြောကြားခဲ့သည်။

ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် Paetongtarn Shinawatra ကလည်း မြန်မာ့ပြဿနာအား အဖြေရှာရာ၌ စစ်ရေးအရ ဖြေရှင်း၍မရဘူးဆိုသည့်အချက်အား အာဆီယံအနေဖြင့် တညီတညွတ်တည်း တိုက်တွန်းပြောကြားရန် လိုအပ်သလို ပဋိပက္ခအဆုံးသတ်ရေး သက်ဆိုင်သူ အားလုံး မဖြစ်မနေ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရန် လိုအပ်ကြောင်း၊ ဆွေးနွေးရေးအတွက် ထိုင်းနိုင်ငံက ကူညီရန် အဆင်သင့်ရှိကြောင်းလည်း ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်။

ထိပ်သီးအစည်းအဝေးအပြီး အောက်တိုဘာ ၁၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည့် အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌ၏ကြေညာချက်၌ သွေးထွက်သံယို ပဋိပက္ခများ ချက်ချင်းရပ်ရန်၊ စာနာမှု အကူအညီပေးနိုင်မည့် အခြေအနေများ ဖန်တီးရန်၊ မြန်မာနိုင်ငံက ကိုယ်တိုင်ဦးဆောင်၍ တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုများ လုပ်ဆောင်ရန် ပါရှိသည်။ ထို့ပြင် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ ပါဝင်နိုင်ခြေရှိသည့် မြန်မာ့အရေး အလွတ်သဘော ဆွေးနွေးပွဲအား ယခုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် ထိုင်းနိုင်ငံက ကမကထလုပ် ကျင်းပမည့်အစီအစဉ်ကိုလည်း ကြိုဆိုကြောင်း ပါရှိသည်။

အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေး မစတင်မီ အောက်တိုဘာ ၆ ရက်တွင် လာအိုနိုင်ငံ၌ ပြုလုပ်မည့် မြန်မာအရေးဆိုင်ရာ အာဆီယံထိပ်သီးအစည်းအဝေး မတိုင်မီ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဖက်ဒရယ်အရေး၊ ဒီမိုကရေစီအရေး အင်အားစုများဖြစ်သည့် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG)၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ (EROs) များနှင့် ပြည်တွင်းအင်အားစုများ ပါဝင်သည့် ဆွေးနွေးပွဲတစ်ရပ်အားပြုလုပ်ခဲ့ရာမြန်မာဆိုင်ရာအထူးသံတမန်များ၊ကုလအတွင်းရေးမှူးချုပ်၏မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာအထူးသံတမန်၊ အာဆီယံ၊ဥရောပသမဂ္ဂ၊ ဗြတိန်၊အမေရိကန်၊ သြစတြေးလျ၊ထိုင်း၊ နော်ဝေ၊အိန္ဒိယ၊ ဂျပန်သံအမတ်များလည်းပါဝင်တက်ရာက်ခဲ့ကြသည်။

‍

ကုလသမဂ္ဂ အထူးကိုယ်စားလှယ်

သြစတြေးလျ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဟောင်းဖြစ်သူနှင့် မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ အထူးကိုယ်စားလှယ် မစ္စ ဂျူလီဘိရှော့ပ်(Ms. Julie Bishop) သည် မြန်မာ စစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်နှင့် နေပြည်တော်၌ တွေ့ဆုံခဲ့ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံ တတိယကော်မတီသို့ ပြောကြားသည့်အစီရင်ခံစာတွင် ထည့်သွင်းတင်ပြခဲ့သည်။ သူမအား ကုလအထူးကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် ပြီးခဲ့သည့် ဧပြီလဆန်းက ခန့်ထားခြင်းဖြစ်ကာ ၎င်းတာဝန်ယူပြီးနောက် ပထမဆုံးအကြိမ်တက်ရောက်သည့် အထွေထွေညီလာခံလည်း ဖြစ်သည်။

တိတ်တဆိတ် သွားရောက်ခဲ့သည့် မြန်မာပြည်ခရီးစဉ်အတွင်း အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်(NLD) ပါတီ၊ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(NUG) အပါအဝင် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ (ERO) များနှင့်လည်း တွေ့ဆုံခဲ့သည်ဟုတင်ပြချက်၌ ပါရှိသည်။

မိန့်ခွန်း၌ မြန်မာ့အရေး၌ ပါဝင်ပတ်သက်သူအားလုံးသည် အရှုံးအနိုင် အပြီးသတ် အပြတ်ဖြတ်ရေး စိတ်ဓာတ်ဖြင့်လုပ်နေခြင်းကို စွန့်လွှတ်ရန်၊ အကြမ်းဖက်မှုများ အဆုံးသတ်ရေး တစ်ခုတည်းသော နည်းလမ်းမှာပြန်လည်သင့်မြတ်ရေးအတွက် လမ်းဖွင့်ပေးခြင်းသာ ဖြစ်ကြောင်း၊ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခကြောင့် လူ ၃,၂၀၀,၀၀၀ ခန့် အိုးအိမ်မဲ့ ထွက်ပြေးနေရကာ လက်ရှိ ရင်ဆိုင်နေရသည့် လူသားချင်းစာနာမှု အကျပ်အတည်းသည် ယခင်က မကြုံဖူးသည့်အခြေအနေ ဖြစ်နေသည်ကို ပဋိပက္ခ၌ ပါဝင်နေသူအားလုံးလက်ခံကြရန်လည်း ဂျူလီဘိရှော့ပ်က ထည့်သွင်းပြောဆိုထားသည်။ တဖက်တွင်လည်း တာဝန်ခံမှုကို ဖော်ဆောင်ရန်ဟုလည်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထို့ပြင် သူမအနေဖြင့် မြန်မာပြည်သို့ နောက်တစ်ကြိမ် ပြန်သွားမည်ဖြစ်သည်ဟုလည်း ကော်မတီအား အစီရင်ခံမှု၌ ထည့်သွင်းပြောကြားသွားခဲ့သည်။

မစ္စ ဂျူလီဘိရှော့ပ်သည် မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းဖြေရှင်းရေးအတွက် မြန်မာတွေပဲ ဦးဆောင်ပြီး အားလုံးပါဝင်သည့် ဖြစ်စဉ်တစ်ရပ်ပေါ်လာအောင် ကြိုးစားမှုအဖြစ် သြဂုတ် ၂၀ ရက်ကလည်း တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဝမ်ယိနှင့် တွေ့ဆုံထားသေးသည်။ မြန်မာ့ကိစ္စ ဖြေရှင်းရာ၌ သဘောတူညီချက် ရရှိရေး တရုတ်၊ အာဆီယံနှင့် ဆက်သွယ်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် ဆန္ဒရှိကြောင်းပြောဆိုခဲ့သည်ဟုလည်း တရုတ်အစိုးရပိုင် CGTN က ထုတ်ဖော်ရေးသားထားသည်။

“အားလုံးပါဝင်သော တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှု” ကို ဦးတည်ဖော်ပြကြလေ့ရှိသော အာဆီယံအပါအဝင် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်း၏ သံတမန်ရေးကြိုးပမ်းမှုများတွင် “မြန်မာနိုင်ငံက ဦးဆောင်သော၊ မြန်မာနိုင်ငံက ပိုင်ဆိုင်သော” ဟူသည့်အချက်ကို ပုံမှန်ထည့်သွင်းလေ့ရှိသလို၊ ဆိုးရွားသည့် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများကို ကျူးလွန်မှုများအတွက် “တာဝန်ခံမှု” ကိုလည်း ထည့်သွင်းဖော်ပြကြသည်ဖြစ်ရာ ထိုစကားလုံးများအပေါ်အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုရန် လိုအပ်လာနိုင်သည်။

တူညီသောပန်းတိုင်အတွက် ရန်ကုန်အခြေစိုက် ရန်ကုန်တော်လှန်ညီနောင်လေးဖွဲ့နှင့် ရန်ကုန်ဒရုန်းတို့အကြား တော်လှန်ရေးပြီးမြောက်ကာ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးကာလအထိ ပြည်သူ့အကျိုးအတွက် မဟာမိတ်အဖြစ် အတူလက်တွဲမည် ဖြစ်ကြောင်း မတ် ၂၂ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ရန်ကုန်တော်လှန်ညီနောင်လေးဖွဲ့၌ Kyimyindaing Networks (KMD18)၊ Mayangone Democratic Front (MDF)၊ Owl Community နှင့် Linn Yaung Ni Youth Organization (LYNYO) တို့ ပါဝင်ကာ လက်ရှိတွင် ရန်ကုန်မြို့ပြ၌ စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေးဆန္ဒပြလှုပ်ရှားမှုများအား ဆက်တိုက်ပြုလုပ်လျက်ရှိသည့် သပိတ်အင်အားစုလည်း ဖြစ်သည်။

ကျပ် ၉၆ ဘီလျံ တန်ဖိုးရှိ မူးယစ်ဆေးဝါးဖမ်းဆီးရမှုတွင် အာရက္ခတပ်တော် (AA) ၏ စီးပွားရေးတာဝန်ခံ ရဲဝင်း (ခ) ကျော်စိုးလင်းနှင့် ဇနီးဖြစ်သူ မသီတာမြင့်တို့ ပါဝင်သည်ဟု မတ် ၁၈ နှင့် ၁၉ ရက်ထုတ် စစ်တပ်အာဘော် သတင်းစာများ၌ ထည့်သွင်းဖော်ပြမှုသည် မိမိတို့ အဖွဲ့အစည်းနှင့် မည်သို့မျှ မဆက်စပ်ကြောင်းနှင့် အငြိုးအတေးကြီးစွာ နိုင်ငံရေးအရ ထိုးနှက်ခြင်းသာ ဖြစ်ကြောင်း ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်/အာရက္ခတပ်တော် (ULA/ AA) က မတ် ၁၉ ရက်တွင် ထုတ်ပြန် တုံ့ပြန်လိုက်သည်။

စစ်ကောင်စီ လက်အောက်ခံ မူးယစ်ဆေးဝါးတားဆီးနှိမ်နင်းရေး ရဲတပ်ဖွဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ မတ် ၆ ရက်တွင် ယင်းမူးယစ်ဆေးဝါးများ၊ ဆက်စပ်သူများအား ဖမ်းဆီးမိပြီး ဖမ်းဆီးမိသူများ ထုတ်ဖော်မှုအရ AA စီးပွားရေးတာဝန်ခံမှာ မူးယစ်ဆေးများအား မလေးရှားပင်လယ်ရေပြင်သို့ ချိတ်ဆက်ပို့ဆောင် ရောင်းချရန် စီမံခန့်ခွဲသူများဖြစ်ကာ ဇနီးဖြစ်သူမှာ ရွှေကောင်းသာ စက်လှေပိုင်ရှင်ဖြစ်ကြောင်း၊ ၎င်းတို့နှစ်ဦးသည် တန့်ယန်း၊ တောင်ကြီး၊ မန္တလေးနှင့် ရန်ကုန်မြို့တို့တွင် ကားဂိတ်များ ဖွင့်ကာ ခရီးသည်တင်ယာဉ် ၁၆ စီးဖြင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးလုပ်ငန်းများ လုပ်ကိုင်နေကြောင်း ပါရှိသည်။

စစ်ကောင်စီသည် ခေတ်အဆက်ဆက် တော်လှန်ပုန်ကန်သူများအား ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးရန်မလိုသော ရန်ဘက်အဖြစ် သတ်မှတ်ကာ သတင်းအမှားများဖြင့် လုပ်ကြံဖန်တီး တိုက်ခိုက်လေ့ရှိကြောင်း၊ ULA/AA အားနိုင်ငံရေးအောက်လုံးများဖြင့် အချိန်ကိုက် ထိုးနှက်တိုက်ခိုက်သော လုပ်ရပ်၊ နိုင်ငံရေးသိက္ခာချသော လုပ်ရပ်သာ ဖြစ်သည့်အပြင် ၎င်းတို့ ကျူးလွန်သော ပြစ်မှုအားမိမိတို့အပေါ် လွှဲချသောလုပ်ရပ်သာ ဖြစ်သည်ဟု ULA/AA ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

AA သည် သီးခြားဆန်သော အဖွဲ့အစည်းဖြစ်ကာ ရိုဟင်ဂျာအရေးနှင့် ပတ်သက်၍ AA နှင့် စကားပြောရမည် ဖြစ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂအတွင်းရေးမှူးချုပ် အန်တိုနီယို ဂူတာရက်စ်က မတ် ၁၅ ရက်တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၊ ဒါကာမြို့၌ ပြုလုပ်သည့် သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲ၌ သတင်းသမားများအား ထုတ်ဖော်ပြောဆိုပြီးနောက် ယခု မူးယစ်ဆေးစွပ်စွဲချက် ပေါ်ထွက်လာခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။

လက်ရှိတွင် AA ရခိုင်ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၌ မြိုနယ်သုံးခုမှ လွဲ၍ ကျန်မြို့နယ်များအားလုံးအား သိမ်းယူထားပြီးဖြစ်ကာ မကွေး၊ ဧရာဝတီ စသည့် တိုင်းဒေသကြီးများ၌လည်း ထိုးစစ်ပြုလုပ်လျက် ရှိသည်။

‍

လုပ်သားပြည်သူများ၏တရားမျှတမှုနှင့် အခွင့်အရေးများအား ကာကွယ်ရန်အတွက် မြန်မာပြည်သူများဘက်မှ ရပ်တည်ပေးရန် ဥရောပသမဂ္ဂ (EU) အစိုးရအဖွဲ့ဝင်များ၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမားရေးရာအဖွဲ့ (ILO) အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများသို့ ရန်ကုန်အခြေစိုက် သပိတ်အင်အားစု ၁၁ ဖွဲ့ စုပေါင်းကာ မတ် ၁၂ ရက်က အိတ်ဖွင့်ပေးစာပို့ ပန်ကြားထားသည်။

“နိုင်ငံသားတစ်ဦး၏ ဒီမိုကရေစီ အခွင့်အရေး၊ လွတ်လပ်ခွင့်များ ဆုံးရှုံးရန် အတင်းအဓမ္မ စစ်ကျွန်ပြုနေသော အာဏာသိမ်းစစ်တပ်အား အရေးယူပေးပါရန် တောင်းဆိုခြင်း" ခေါင်းစဉ်ဖြင့် ပေးပို့သည့် အိတ်ဖွင့်ပေးစာ၌ မြန်မာစစ်တပ်သည် ILO စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးကော်မရှင်၏ အကြံပြုချက်များကို လေးစားလိုက်နာမှု မရှိသည့်အပြင် ပိုမိုဆိုးရွာစွာ ချိုးဖောက်နေကြောင်း၊ လာမည့် မတ် ၁၀ ရက်မှ ၂၁ ရက်အထိ ပြုလုပ်မည့် ILO Governing Body – ILO အမှုဆောင်အစည်းအဝေး၌ ယင်းအချက်များ ရရှိရေးအတွက် EU နှင့် ILO အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများအနေဖြင့် မြန်မာပြည်သူများနှင့်အတူ ရပ်တည်ဆုံးဖြတ်ပေးရန် တိုက်တွန်းတောင်းဆိုထားသည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု အာဏာသိမ်းပြီးနောက် လူမဆန်သည့် ရာဇဝတ်မှုမျိုးစုံအား စစ်တပ်က ကျူးလွန်နေသောကြောင့် လိုက်နာလုပ်ဆောင်ရမည့် အကြံပြုချက် တိုက်တွန်းချက် (၁၀) ချက်အား ၂၀၂၃ ခုနှစ်အောက်တိုဘာ ၄ ရက်ကတည်းက ILO စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးကော်မရှင်က ထုတ်ပြန်ထားပြီး ဖြစ်သည်။

သပိတ်အင်အားစုများဖြင့် စုဖွဲ့ထားသည့် အထွေထွေသပိတ် ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းရေးကော်မတီ (GSCB) နှင့် ချိတ်ဆက်ထားသော နိုင်ငံအနှံ့ရှိ အခြားဒေသများမှ မြေပြင်သပိတ်အင်အားစုများ၊ ဒေသခံ တောင်သူ၊ လယ်သမား၊ အလုပ်သမားများကလည်း စစ်အုပ်စုအား ILO ပုဒ်မ ၃၃ အရ ချက်ချင်းအရေးယူပေးရန်အတွက် "ILO implement Article 33 on Myanmar Now 2025” ဆောင်ပုဒ်များကိုင်ဆောင်၍ ဆန္ဒထုတ်ဖော်မှုများလည်း ရှိနေသည်။

ပုဒ်မ (၃၃) တွင် အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတစ်ခုခုက နိုင်ငံတကာ အလုပ်သမားစံနှုန်းများအား ချိုးဖောက်ခဲ့ပါက ပိတ်ဆို့အရေးယူမှု ပြုလုပ်နိုင်ကြောင်း ပြဌာန်းထားသည်။

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာဝန်ကြီးဌာန ဒုတိယဝန်ကြီးတစ်ဦးဖြစ်သူ ခွန်းဗဟန်းထန်အား တာဝန်မှ အနားယူခွင့် ပြုလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း NUG က မတ် ၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

NUG ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးချုပ် မန်းဝင်းခိုင်သန်း လက်မှတ်ထိုးထားသည့် အမိန့်အမှတ် ၁၁/၂၀၂၅ ဖြင့် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၁ ရက်တွင်  ဒုဝန်ကြီးအား တာဝန်မှ အနားယူခွင့်ပြုခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ မတ် ၇ ရက်ကျမှ တရားဝင်ထုတ်ပြန်ခဲ့ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။

စစ်သုံးစစ် တိုက်ဖျက်ရေး အပါအဝင် ရည်ရွယ်ချက် လေးရပ်ဖြင့် ဧရာဝတီမြစ်ဝကျွန်းပေါ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော် (Irrawaddy Delta Liberation Army – IDLA) အား ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်တွင်စတင်ဖွဲ့စည်းထားပြီ ဖြစ်ကြောင်း ဧရာဝတီမြစ်ဝကျွန်းပေါ် အမျိုးသားများပြည်နယ်ကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌ မန်းဖန်းရှောင်းက ကြေညာချက် အမှတ် (၂) ဖြင့် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၈ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ဧရာဝတီမြစ်ဝကျွန်းပေါ် အမျိုးသားပြည်နယ်ရှိ စစ်အစိုးရ၊ စစ်အာဏာရှင်စနစ်နှင့် စစ်ဗျူရိုကရေစီယန္တရားအားလုံး လုံးဝ (လုံးဝ) ဖျက်သိမ်းရန်၊ အမျိုးသားများပြည်နယ်ရှိ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးပေါင်းစုံပြည်သူလူထု၏ အသက်အိုးအိမ်စည်းစိမ်ကို ကာကွယ်ရန်၊ ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံအခြေခံဥပဒေကို အခိုင်အမာ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန်၊ အနာဂတ်ဖယ်ဒရယ်တပ်မတော်တွင် အင်အားစုတစ်ခုအဖြစ် အခိုင်အမာရပ်တည်ရန် IDAL အား ရည်ရွယ်ထားသည်။

ပြည်နယ်ကောင်စီအား ၂၀၂၄ ခုနှစ် သြဂုတ် ၁ ရက်က စတင်ဖွဲ့စည်းထားခြင်းဖြစ်ကာ ကြေညာချက်၌ ကောင်စီအကြံပေးအဖွဲ့ဝင်များ၊ ကောင်စီဝင်များ တိုးချဲ့ဖွဲ့စည်းထားပြီဖြစ်ကြောင်းလည်း အမည်များနှင့်တကွ ဖော်ပြထားသည်။

အပြီးတိုင် ဖျက်သိမ်းလိုက်ပြီဖြစ်သည့် ယောပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (YPDF) နှင့် တပ်တစ်ခုတည်းအဖြစ်  အတူတည်ဆောက်ကာ ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ယောတပ်တော် (Yaw Army – YA) က မတ် ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ယခု စုပေါင်းနိုင်မှုသည် ယောအမျိုးသား တည်ဆောက်ရေး၊ ညီညွတ်ရေးအတွက် အရေးပါသော ခြေလှမ်းတစ်ခုဖြစ်ကာ စစ်အာဏာရှင်အား ပိုမိုထိရောက်စွာ ထိုးနှက်တိုက်ခိုက်ရန် အင်အားတစ်ခု ဖြစ်ကြောင်း၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးတွင် ယော တို့၏တန်းတူညီမျှစွာ ပါဝင်ရပ်တည်ခွင့်အတွက် ယော ဟူသော ဝိသေသလက္ခဏာ ကိုင်စွဲကာ ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်သွားမည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

ယောဒေသ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (YPDF) အား ပိုမိုကောင်းမွန်သော အရွေ့သို့ တက်လှမ်းဆောင်ရွက်ရန်အတွက် ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ဒုတိယအပတ်အတွင်း ပြုလုပ်သည့် တပ်ဖွဲ့ ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်ကော်မတီအစည်းအဝေး (၂/၂၀၂၅) အရ အပြီးတိုင် ဖျက်သိမ်းပြီဖြစ်ကြောင်း မတ် ၂ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

YPDF အဖွဲ့အား စစ်အာဏာရှင် အမြစ်ဖြတ်တိုက်ထုတ်ရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ရရှိရေး၊ ယောဒေသ ပြည်သူလူထု အသက်အိုးအိမ်စည်းစိမ်လုံခြုံရေးအတွက် ၂၀၂၁ ခုနှစ် မတ်လအတွင်းက စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ ထုတ်ပြန်ချက်အား ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်ကော်မတီဥက္ကဋ္ဌ ရဲဘော်ယောလေး အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်ခြင်း ဖြစ်သည်။

လက်ရှိတွင် မိမိတို့ တပ်ဖွဲ့ မျှော်မှန်းခဲ့သည့်အတိုင်း ယောအမျိုးသားနိုင်ငံရေးကို ညီညီညာညာ စုစုစည်းစည်းဖြင့်ဆောင်ရွက်ရန် အချိန်အခါကောင်းသို့ ရောက်ရှိနေပြီဆိုသည့်အသိစိတ်သည် လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး ဆင်နွှဲနေကြသည့် ဒေသတွင်း တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များတင်မက ပြည်သူလူထုကပါ အသိအမြင်များ နိုးကြား သန္ဓေတည်လာခဲ့ကြပြီဖြစ်ကာ တော်လှန်ရေး၊ ယောအမျိုးသားနိုင်ငံရေးကို စုစည်းညီညွတ်သော အခင်းအကျင်းဖြင့် ပိုမိုကောင်းမွန်သော အရွေ့ကို တက်လှမ်းကာ တပ်ဖွဲ့ဝင်အားလုံး ဆက်လက်ဆောင်ရွက်နေမည်ဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

ဆိုရှယ်ဒီမိုကရေစီကို ယုံကြည်လက်ခံကာ စစ်အာဏာရှင်စနစ် အမြစ်ပြတ်တိုက်ထုတ်ရေး၊ ဒီမိုကရေစီရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး မူသုံးချက်အား ကိုင်စွဲထားမည်ဟု ပြည်သူ့တော်လှန်ရေးတပ်ဦး (People’s Revolution Front – PRF) က ဖေဖော်ဝါရီ ၂၇ ရက်တွင် တပ်ဦးနိုင်ငံရေးကြေညာစာတမ်းနှင့်အတူ ကြေညာထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

နိုင်ငံရေးကြေညာစာတမ်း၌ တပ်ဦး၏ အတွေးအခေါ်နှင့် မူဝါဒ (၃) ရပ်၊ တပ်ဦး၏ အဓိက လုပ်ငန်းစဉ်များအဖြစ် နိုင်ငံရေးတိုက်ပွဲ၊ လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲ၊ တပ်ပေါင်းစုတည်ဆောက်ရေး ချမှတ်ထားမှုအပြင် နိုင်ငံတကာနှင့် ပြည်တွင်းအခြေအနေအပေါ် တပ်ဦး၏ ရှုမြင်သုံးသပ်ချက်ကိုလည်း ထည့်သွင်းဖော်ပြထားသည်။

လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေများနှင့် ပတ်သက်၍ ကရင်နီပြည်နယ် အခြေပြု လုပ်ကိုင်နေသည့် ကရင်နီလူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့ (Karenni Human Rights Group – KnHRG) က ၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွက် နှစ်ပတ်လည်အစီရင်ခံစာအား "Spirited Resistance” အမည်ဖြင့် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၈ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အစီရင်ခံစာ၌ ကရင်နီဒေသအတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ တိုက်ခိုက်မှုပုံစံမျိုးစုံကြောင့် သေဆုံးခဲ့ရသည့် အပြစ်မဲ့ပြည်သူအရေအတွက်၊ KnHRG ၏တစ်နှစ်အတွင်း လုပ်ဆောင်ခဲ့သည့် လုပ်ငန်းစဉ်များ၊ စိန်ခေါ်မှုနှင့် ၂၀၂၅ ခုနှစ်အတွက် မျှော်ရည်ချက်၊ ဘဏ္ဍာရေးအသုံးစရိတ်ရှင်းတမ်းများကိုပါ ထည့်သွင်းဖော်ပြထားသည်။

‍

မန္တလေးဒေသ ကြားကာလအစီအမံအား အများပြည်သူ အကြံပြုချက် ရယူ၍ ရေးဆွဲလျက်ရှိရာ လက်ရှိတွင် အခန်း (၉) ခု အထိ ရေးဆွဲပြီး ဖြစ်ကြောင်း ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံ ဖော်ထုတ်မှုဆိုင်ရာ ချိတ်ဆက်ညှိနှိုင်ရေးနှင့် မူကြမ်းရေးဆွဲရေး လုပ်ငန်းကော်မတီက ကြေညာချက်အမှတ် ၄/၂၀၂၅ ဖြင့် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၆ ရက်က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ရေးဆွဲပြီးစီးသွားသည့်အခန်း (၉) ခုမှာ (၁) ရည်ရွယ်ချက် (၂) စံတန်ဖိုး (၃) အခြေခံမူများ (၄) အခြေခံအခွင့်အရေး၊ ရပိုင်ခွင့်နှင့် တာဝန်များ (၅) မန္တလေးဒေသ ပြည်သူ့တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းမှုစင်္ကြံ (၆) ကြားကာလဥပဒေပြုရေး (၇) ကြားကာာလအုပ်ချုပ်ရေး (၈) ကြားကာလတရားစီရင်ရေး (၉) ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု၊ အခြားပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ်ယူနစ်များနှင့် မန္တလေးဒေသအကြား ဆက်သွယ်ဆက်ဆံရေးတို့ ဖြစ်သည်။

မူကြမ်းချထားသည့် ကြားကာလအစီအမံအရ အခန်း (၃) ခန်းရေးဆွဲရန် ကျန်ရှိသေးကာ အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလဆိုင်ရာ ကြိုတင်ပြင်ဆင်ရေး ပြဌာန်းချက်များ၊ ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံကို ပြင်ဆင်ခြင်းနှင့် အထွေထွေပြဌာန်းချက်တို့ ဖြစ်သည်။

ချင်းပြည်နယ်၌ ကောင်စီနှစ်ရပ် ရှိနေခြင်း မဖြစ်သင့်ကြောင်း လက်ခံယုံကြည်သည့်အတွက် "ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ" အမည်ဖြင့် ပေါင်းစည်းရန် သဘောတူညီလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ချင်းပြည်ကောင်စီ (Chinlnad Council – CC) နှင့် ကြားကာလ ချင်းအမျိုးသား အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (InterimChin National Consultative Council – ICNCC) တို့က ဖေဖော်ဝါရီ ၂၆ ရက်တွင် ပူးတွဲထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

တစ်ခုတည်းသော ကောင်စီအား "ချင်းအမျိုးသားကောင်စီ" ဟု ခေါ်တွင်ရန် သဘောတူထားပြီဖြစ်ကာ ကောင်စီအမြန်ဆုံးပေါ်ပေါက်လာနိုင်ရေးအတွက် ချင်းအမျိုးသား ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေမူကြမ်းရေးဆွဲရေးအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းရန်လည်း သဘောတူညီထားပြီဖြစ်ကြောင်း ပူးတွဲထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန (MoD) လက်အောက်ရှိ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ - ဂန့်ဂေါ (ယောဒေသ) (PDF - Gangaw Battalion – YAW REGION) အမှတ် (၁၂) တပ်ရင်းရှိ တပ်ရင်းမှူး အပါအဝင် တပ်ဖွဲ့ဝင်များအနေဖြင့် MoD လက်အောက်မှ နုတ်ထွက်ကာ ယောတပ်တော် (YA) နှင့် ပူးပေါင်း၍ ယောဒေသနှင့် မြန်မာတစ်နိုင်ငံလုံး လွတ်မြောက်ပြီး ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီရရှိသည်အထိ ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်က ထုတ်ပြန်ချက်အမှတ် ၁/၂၀၂၅ ဖြင့် ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်သည်။

ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ - ဂန့်ဂေါ (ယောဒေသ) အား ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် ဂန့်ဂေါမြို့နယ် အခြေစိုက်တပ်ရင်းအဖြစ် စတင်ဖွဲ့စည်းထားခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းနောက် ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဧပြီ ၁၃ ရက်တွင် NUG အစီအစဉ်ဖြင့် PDF အနောက်ပိုင်းတိုင်း၊ တပ်မဟာ (၇)၊ တပ်ရင်း (၇၀၁) အဖြစ် ပြောင်းလဲ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၉ ရက်တွင် တပ်ရင်း (၇၀၁) မှ အမှတ် (၁) စစ်ဒေသ၊ ဂန့်ဂေါခရိုင် အမှတ် (၁၂) တပ်ရင်းအဖြစ် ပြောင်းလဲခဲ့သည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် NUG – MoD အား တပ်ရင်း ပြန်လည်အပ်နှံခဲ့သော်လည်း ခွင့်မပြုသဖြင့် တပ်ရင်းမှူး၊ ဒုတပ်ရင်းမှူး၊ တပ်ရေးဗိုလ်ကြီး၊ တပ်ထောက်၊ ဘဏ္ဍာရေးတာဝန်ခံ၊ တပ်ခွဲ (၁) (၂) (၃) (၄) မှ တပ်ခွဲမှူး၊ တပ်စုမှူး၊ ဒုတပ်စုမှူး၊ တပ်စိပ်မှူး၊ ဒုတပ်စိပ်မှူး၊ ရဲဘော်များက နုတ်ထွက်စာတင်ကာ ယောတပ်တော် (YA) တွင် ဆက်လက်တာဝန်ထမ်းဆောင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

နှစ်ဘက်တပ်များ ရောက်ရှိရာနေရာ၌ ရပ်တန့်ကာ အပစ်ရပ်ရေး အပါအဝင် အချက်သုံးချက်အား တွေ့ဆုံညှိနှိုင်းမှုအတွင်း တောင်းဆိုဆွေးနွေးခဲ့သော်လည်း ဆွေးနွေးမှုခက်ခဲသည့်အတွက် တရုတ်အစိုးရ အထူးကိုယ်စားလှယ်မစ္စတာ တိန့်ရှီကျွင်းဦးဆောင်မှုဖြင့် ထပ်မံတွေ့ဆုံရန်ဖြင့်သာ အဆုံးသတ်ခဲ့ကြောင်း ပလောင်ပြည်နယ်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (PSLF/TNLA) က ဖေဖော်ဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

တရုတ်နိုင်ငံ၊ ယူနန်ပြည်နယ်၊ ကူမင်းမြို့၊ ဟိုင်ဂင်ဟိုတယ်၌ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၆၊ ၁၇ ရက်တို့တွင် တရုတ်စီစဉ်မှုဖြင့် PSLF/TNLA ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး တားဂျုတ်ဂျားဦးဆောင်အဖွဲ့နှင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ ကစထ (၁) မှူး ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်ကြီး ကိုကိုဦး ဦးဆောင်သည့်အဖွဲ့ တွေ့ဆုံခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

တွေ့ဆုံမှု၌ PSLF/TNLA က (၁) နှစ်ဖက်တပ်ရောက်ရှိသည့်နေရာတွင် ရပ်တန့်ထားပြီး အပစ်အခတ်ရပ်စဲရန် (၂) နှစ်ဖက်စလုံး ထိုးစစ်များပြုလုပ်ခြင်း၊ ဒရုန်းဖြင့်တိုက်ခိုက်ခြင်း၊ လက်နက်ကြီးများ ပစ်ခတ်ခြင်း၊ လေယာဉ်ဗုံးကြဲချခြင်း အစရှိသည့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများအားလုံး ရပ်တန့်ရန် (၃) နှစ်ဖက်ထိန်းချုပ်နယ်မြေဒေသများတွင် ဒေသခံပြည်သူများ စားဝတ်နေရေးနှင့် ဆေးဝါးများ သယ်ဆောင်နိုင်ရန်အတွက် ဖြတ်သန်းသွားလာခွင့်ပြုရန် ညှိနှိုင်းခဲ့သော်လည်း အဆင်မပြေဖြစ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ထပ်မံတွေ့ဆုံမည့် အချိန်ကာလကိုမူ ထုတ်ပြန်ထားခြင်း မရှိသေးပေ။

ရွှေဘိုခရိုင်၊ ကံကြီးတောကျေးရွာ၊ လုဒ်မယ်တော်သခင်မ ဘုရားကျောင်း၌ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၄ ရက်က သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည့် မန္တလေးဂိုဏ်းချုပ်သာသနာမှ ဘုန်းတော်ကြီး မာသာရ်မာတင်ဒေါနယ် သတ်ဖြတ်ခံရမှု၌ သံသယရှိသူ (၁၀) ဦးအား အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၌ စစ်ခုံရုံးတင် စစ်ဆေးကာ ဥပဒေနှင့်အညီ အရေးယူသွားမည်ဟု NUG ပြည်ထဲရေးနှင့် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက ဇန်နဝါရီ ၁၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

သံသယတရားခံများမှာ ဒေသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တစ်ခုမှ အဖွဲ့ဝင်များ ဖြစ်ကာ ၎င်းတို့အား ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) ရွှေဘိုခရိုင်တပ်ရင်း (၅) နှင့် တိုက်နယ် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (ပကဖ) များက နေ့တွင်းချင်း ဖမ်းဆီးထားကြောင်း၊ လက်ရှိ၌ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးခုံရုံး ဖွဲ့စည်းကာ စစ်ဆေးမှုများ ဆောင်ရွက်နေကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးသုဉ်း သတ်ဖြတ်မှုဖြင့် အာဏာသိမ်း စစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်၊ ဒုတိယစစ်ခေါင်းဆောင် ဒုတိယဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး စိုးဝင်း အပါအဝင် ထိပ်တန်း စစ်ခေါင်းဆောင် ၂၃ ဦးအား အာဂျင်တီးနား Buenos Aires တရားရုံးက ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃ ရက်တွင် ဖမ်းဝရမ်းထုတ်လိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်းUK အခြေစိုက် မြန်မာရိုဟင်ဂျာအဖွဲ့ (BROUK) က ဖေဖော်ဝါရီ ၁၄ ရက်တွင် အသိပေးထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ရိုဟင်ဂျာများအပေါ် လူမျိုးသုဉ်း သတ်ဖြတ်မှု၊ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများအတွက် လက်တင်အမေရိက အခြေစိုက် လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့များက စုံစမ်းစစ်ဆေးပေးရန် ၂၀၁၉ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလကတည်းက အာဂျင်တီးနား တရားရုံးသို့ တောင်းဆိုခဲ့ပြီး ငါးနှစ်ကြာပြီးနောက် သက်သေခိုင်လုံသည့်အတွက် ယခုကဲ့သို့ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။

BROUK ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဝရမ်းထုတ်ခံရသည့် စစ်ခေါင်းဆောင်နှစ်ဦးအမည်ကိုသာ အဓိက ဖော်ပြထားပြီး ကျန်သူများအမည် မပါရှိပေ။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းသည့် မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်သည် လွတ်လပ်၍ အမှီအခိုကင်းကာ ဂုဏ်သိက္ခာရှိသည့် အဖွဲ့အစည်းမဟုတ်ဘဲ ပဲရစ်အခြေခံမူများအား ဆန့်ကျင်ပြီး စစ်အုပ်စု အလိုကျ ရပ်တည်ဆောင်ရွက်ပေးနေသည့်အတွက် ယင်းအဖွဲ့အစည်းအား အသိအမှတ်မပြုကြောင်းနှင့် ဖျက်သိမ်းကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်သည်။

၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်က ထပ်မံဖွဲ့စည်းသည့် မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်သည် စစ်ကောင်စီအလိုကျ ရပ်တည်ဆောင်ရွက်ခဲ့သော အဖွဲ့ဝင်ဟောင်းများဖြင့် ထပ်မံ ဖွဲ့စည်းခြင်းဖြစ်ကာ လွတ်လပ်၊ အမှီအခိုကင်းသော ကော်မရှင် မဟုတ်ကြောင်း၊ Global Alliance of National Human Rights Institute (GANHRI) ကလည်း ယင်းကော်မရှင်သည် ပဲရစ်အခြေခံမူနှင့် မကိုက်ညီ၍ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ၃၁ ရက်တွင် အသိအမှတ်ပြုခြင်းနှင့် အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ခြင်းအား ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းပြီးဖြစ်ကြောင်း NUG ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

နိုင်ငံတကာအစိုးရများနှင့် အဖွဲ့အစည်းများအနေဖြင့်လည်း အသိအမှတ်ပြု လက်ခံခြင်း၊ တွေ့ဆုံခြင်း၊ အစည်းအဝေးများသို့ ဖိတ်ကြားခြင်း မပြုလုပ်ရန်လည်း NUG က တိုက်တွန်းထားသည်။

အမျိုးသားတန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်ရှိသည့် နိုင်ငံရေးအာဏာ ရယူရာ၌ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်သည့်လမ်းစဉ်မှတပါး အခြားမရှိသည့်အတွက် ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပရှိ မွန်ပြည်သူများအနေဖြင့် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့် ပူးပေါင်းပါဝင်ကြရန် မွန်ပြည်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (MSFC) က ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃ ရက်တွင် တိုက်တွန်းလိုက်သည်။

(၇၈) ကြိမ်မြောက် မွန်အမျိုးသားနေ့ ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်၌ မိမိတို့ စာပေ၊ ဘာသာစကား၊ ယဉ်ကျေးမှုများအား မည်သို့ပင် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်စေကာမူ နိုင်ငံရေးအာဏာ လက်ဆုပ်လက်ကိုင်မရှိပါက အမျိုးသားလက္ခဏာနှင့် လူမျိုးတိမ်ကောပပျောက်မှုများအား နေ့စဉ်နှင့်အမျှ ရင်ဆိုင်ရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ဗမာစစ်တပ်သည် ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဖြင့် နိုင်ငံရေး၌ စစ်တပ်ခေါင်းဆောင်မှုအား ဖန်ထီးထားရုံမက ဒီမိုကရေစီလိုလားသည့် မြန်မာ (ဗမာ) ပြည်သူများကိုပါ ဖိနှိပ်ကာ ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် အရပ်သားအစိုးရထံမှ အာဏာသိမ်းထားကြောင်း၊ ယနေ့ စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို တော်လှန်တိုက်ခိုက်နေသည့် တော်လှန်ရေးသည် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု၊ တစ်ပါတီအာဏာရရှိရေးအတွက် မဟုတ်ဘဲ တိုင်းရင်းသားပြည်သူများ လိုလားတောင့်တသည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးပင် ဖြစ်ကြောင်း MSFC ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

အကြမ်းဖက် မြန်မာစစ်အုပ်စုက ကျူးလွန်နေသည့် စစ်ရာဇဝတ်မှုများ၌ အသုံးပြုရန် လောင်စာဆီ ရောင်းချပေးနေသည့် Interrra Resources အား မြန်မာစစ်အုပ်စုထံ ရေနံစိမ်းထောက်ပံ့မှု ချက်ချင်းရပ်တန့်စေရန်နှင့် စင်ကာပူစတော့အိတ်ချိန်းမှ စာရင်းပယ်ဖျက်ပေးရန် အပါအဝင် တောင်းဆိုချက်လေးချက်ပါ အိတ်ဖွင့်ပေးစာအား စင်ကာပူအစိုးရနှင့် စင်ကာပူအိတ်ချိန်းအုပ်စုအား မကွေးအခြေစိုက် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်း၊ လူထုတိုက်ပွဲကော်မတီနှင့် သမဂ္ဂ စုစုပေါင်း (၂၀) လက်မှတ်ရေးထိုးကာ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃ ရက်တွင် ပေးပို့လိုက်သည်။

စင်ကာပူနိုင်ငံ ဝန်ကြီးချုပ်နှင့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီး မစ္စတာလော့ရင့်ဝေါင်၊ ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် ကုန်သွယ်ရေး/စက်မှုဝန်ကြီးနှင့် စင်ကာပူနိုင်ငံ ငွေကြေးအာဏာပိုင်အဖွဲ့ဥက္ကဋ္ဌ မစ္စတာ ဂန်ယင်ရောင်၊ စင်ကာပူစတော့အိတ်ချိန်းအုပ်စု အမှုဆောင်အရာရှိချုပ် (CEO) မစ္စတာလိုဘွန်းချိုင်တို့အား လိပ်မူ၍ အင်္ဂလိပ်၊ မြန်မာ နှစ်ဘာသာဖြင့် ပေးပို့ခြင်း ဖြစ်သည်။

Interra Resources သည် ၎င်းတို့ ၆၀ ရာခိုင်နှုန် ပိုင်ဆိုင်သည့် Goldpetrol Joint Operation Company Inc. မှတဆင့် မြန်မာစစ်အုပ်စုထံ အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၁၅၀ တန်ဖိုးရှိ ရေနံစည်ပေါင်း ၂ ဒသမ ၃ သန်းကျော် ရောင်းချခဲ့ကာ ယင်းသည် စစ်အုပ်စု၏ အရပ်သားများအပေါ် ပြစ်မှတ်ထားပြုလုပ်နေသည့် စစ်ဆင်ရေးအတွက် အဓိက ကျကြောင်း၊ Interra Resources သည် ဥရောပသမဂ္ဂနှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့ထားသည့် မြန်မာ့ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်း (MOGE) နှင့် စီးပွားရေးအရ ဆက်စပ်လုပ်ဆောင်မှုသည် နိုင်ငံတကာရာဇဝတ်မှုများ၌ ကြံရာပါ ပတ်သက်မှု ဖြစ်ကြောင်း၊ ၎င်းအား ပြတ်သားစွာ အရေးယူဆောင်ရွက်မှုသည် စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ လူ့အခွင့်အရေးအပေါ် လေးစားလိုက်နာ ဆောင်ရွက်မှု၊ ကော်ပိုရိတ် တာဝန်ခံမှုအတွက် သာဓဏကောင်းတစ်ခု ပြသနိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်းလည်း အိတ်ဖွင့်ပေးစာ၌ပါရှိသည်။

အိတ်ဖွင့်ပေးစာ၌ (၁) Interra Resources က မြန်မာစစ်အုပ်စုထံ ရေနံစိမ်းထောက်ပံ့မှုကို ချက်ချင်းရပ်တန့်စေရန် (၂) လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများတွင် နောက်ထပ် ကြံရာပါပတ်သက်မှုမရှိစေရေး ကာကွယ်သည့် အနေဖြင့် Interra Resources အား စင်ကာပူစတော့အိတ်ချိန်းမှ စာရင်းပယ်ဖျက်ရန် (၃) Interra Resources ၏ မြန်မာနိုင်ငံတွင်း လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှုများအပေါ် စနစ်တကျ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတစ်ရပ် လုပ်ဆောင်ရန်နှင့် ကုမ္ပဏီအား စစ်ရာဇဝတ်မှုတွင် အားပေးကူညီခဲ့ခြင်း၊ ထို့အပြင် MOGE အား အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည့် မြန်မာစစ်တပ်က တရားမဝင် ထိန်းချုပ်ထားသည်ဖြစ်ရာ ငွေကြေးခဝါချမှု၊ အကြမ်းဖက်မှုအားငွေကြေးထောက်ပံ့မှုများအတွက် ရာဇဝတ်ကြောင်းအရ အရေးယူ တာဝန်ခံစေရန် (၄) မြန်မာ့ရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့လုပ်ငန်း(MOGE)၊ မြန်မာ့ရေနံဓါတုဗေဒလုပ်ငန်း (MPE) နှင့် မြန်မာ့နိုင်ငံခြားကုန်သွယ်ရေးဘဏ် (MFTB)၊ မြန်မာ့ရင်းနှီးမြှပ်နှံမှုနှင့် စီးပွားရေးဘဏ် (MICB)၊ မြန်မာ့စီးပွားရေးဘဏ် (MEB) တို့အပါအဝင် စစ်အုပ်စု ထိန်းချုပ်ဘဏ်များအပေါ် ပစ်မှတ်ထား ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများ ချမှတ်ရန် တို့အား မကွေးအခြေစိုက်အင်အားစုများက တောင်းဆိုထားသည်။

‍

ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုစနစ်သည် ဆယ်စုနှစ် ခုနနှစ်ခုကျော်တိုင် နက်ရှိုင်းသော နိုင်ငံရေးပြဿနာများကို မဖြေရှင်းနိုင်ရုံမက ပိုမိုရှုပ်ထွေးသည့်ပြဿနာများကို ဖြစ်ပေါ်စေသည့်အတွက် ယင်းစနစ်ကို ပြန်လည်အားကောင်းစေမည့် ဗဟိုအခြေပြု ဖက်ဒရယ်စနစ် (Holding Together) ကို လက်ခံကျင့်သုံးမည် မဟုတ်ဘဲ ပြည်နယ်အားကောင်းရေးမှ ပြည်ထောင်စုအားကောင်းရေး(Bottom-up Federalism) အခြေခံချဉ်းကပ်မှုဖြင့်သာ တိုင်းပြည်ကို ပြန်လည်တည်ဆောက်မည်ဖြစ်ကြောင်း တိုင်းရင်းသားတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ၊ ပြည်နယ်/လူမျိုးကိုယ်စားပြု ကောင်စီ ကိုးခုက ပြည်ထောင်စုနေ့ဖြစ်သည့် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၂ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ထုတ်ပြန်ချက်အား ကရင်နီအမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ (KNPP) ၊ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) ၊ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF)၊ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး) (NMSP-AD) ၊ ကရင်နီပြည်နယ် အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (KSCC) ၊ ပအိုဝ်းအမျိုးသားဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (PNFC) ၊ မွန်ပြည်နယ်ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (MSFC) ၊ တအာင်းနိုင်ငံရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (TPCC) နှင့် အမျိုးသမီးများအဖွဲ့ချုပ် (မြန်မာနိုင်ငံ)(WLB) တို့က စုပေါင်းထုတ်ပြန်ခြင်းဖြစ်သည်။

ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးအတွက် တော်လှန်ရေးကာလ/ကြားကာလမှ စတင်ကာ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံကဲ့သို့ သက်ရောက်မှုရှိသော အုပ်ချုပ်ရေးစာတမ်း (Governing Document) အဖြစ် ကျင့်သုံးဆောင်ရွက်ရန် ဖက်ဒရယ်အသွင်ကူးပြောင်းရေးအစီအမံဆိုင်ရာ အခြေခံဥပဒေ (Articles of Federal Transitional Arrangement – AFTA) ကိုလည်း စတင်ပြင်ဆင်ရေးဆွဲနေပြီဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန (MoD) ၊ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေး တပ်မတော်(PDF) မှ နုတ်ထွက်ထားသည့် ဂဠုန်စစ်ကြောင်းအနေဖြင့် စစ်အာဏာရှင်စနစ် အပြီးတိုင်ချုပ်ငြိမ်းရေးနှင့် စစ်ရေးဖော်ဆောင်မှုများ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နိုင်ရန်အတွက် မွန်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော် (MLA) ၏Chain of Command (COC) အောက်သို့ အလုံးစုံ ပူးပေါင်းကြောင်း ဖေဖော်ဝါရီ ၁၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ဂဠုန်စစ်ကြောင်းအား ၂၀၂၂ ခုနှစ် မတ် ၂၅ ရက်တွင် ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) ၊ တပ်မဟာ (၆)၊ KNDO တပ်ရင်း(၆)နယ်မြေတွင် စတင်တည်ထောင်ကာ NUG– MoD အမှတ် (၂) စစ်ဒေသ၊ စစ်ဒေသခွဲ (၃) ကွပ်ကွဲမှုအောက်၌ တိုင်းရင်းသား မဟာမိတ်တပ်ပေါင်းစုများနှင့် ပူးပေါင်း၍ စစ်ရေးဖော်ဆောင်ခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၅ ရက်တွင် NUG-MoD ကွပ်ကဲမှုအောက်၌ ဆက်လက်တာဝန်ထမ်းဆောင်ရန် ဆန္ဒမရှိသည့်အတွက် နုတ်ထွက်ခွင့်တင်ကာ ၂၀၂၅ ဇန်နဝါရီ ၂၉ ရက်တွင် တရားဝင်နုတ်ထွက်ခွင့်ရရှိပြီးဖြစ်ကြောင်းလည်း ဂဠုန်စစ်ကြောင်းက ကြေညာထားသည်။

‍

ချင်းပြည်နယ်၊ မင်းတပ်မြို့အတွင်း ပြန်လည်ဝင်ရောက် နေထိုင်ကြမည့် ပြည်သူများအတွက်  စည်းကမ်း (၁၂) ချက်နှင့် မြို့ဖြတ်သန်းမည့် ကုန်တင်ယာဉ်များအတွက် စည်းကမ်းချက် (၉) ချက်အား ချင်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ - မင်းတပ် (Chin Defense Force –Mindat) က ဖေဖော်ဝါရီ ၉ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

မြို့တွင်း ပြန်လည်ဝင်ရောက်မည့်သူများသည် မြို့သိမ်းကာလအတွင်း တော်လှန်ရေးရန်ပုံငွေအဖြစ် ထည့်ဝင်ထားကြောင်း ထောက်ခံချက်ဖြင့်သာ ဝင်ရောက်ခွင့်ရမည်ဖြစ်ကာ မိမိနေထိုင်ရာ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူးများထံမှ ထောက်ခံချက်အား အခမဲ့တောင်းယူနိုင်ကြောင်း၊ ရန်ပုံငွေမထည့်ထားသူများမှာ မြို့ဝင်ဂိတ်၌ တော်လှန်ရေးရန်ပုံငွေ ထည့်ဝင်ကာ ယင်းဖြတ်ပိုင်းဖြင့်သာ မြို့တွင်း ပြန်လည်ဝင်ရောက်ခွင့်ရမည်ဟုလည်း CDF-Mindat က ထုတ်ပြန်ထားသည်။

စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှု နောက်ဆက်တွဲ နိုင်ငံရေးပြဿနာများအား ဖြေရှင်းရာ၌ ပါတီဥက္ကဋ္ဌဖြစ်သူ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှု မပါဝင်ဘဲ ပြေလည်ရေးလမ်းစ ရရှိနိုင်မည် မဟုတ်ဟု ယုံကြည်ကြောင်း အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) ဗဟိုအလုပ်ကော်မတီက ဖေဖော်ဝါရီ ၈ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ပါတီ ဒုတိယဗဟိုကော်မတီ၏ ကြားကာလ ပဥ္စမအကြိမ်အစည်းအဝေးပြုလုပ်ပြီးနောက် ပါတီဥက္ကဋ္ဌ အပါအဝင် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများ အားလုံးခြွင်းချက်မရှိ အမြန်ဆုံးလွတ်မြောက်ရေးအား နည်းလမ်းစုံသုံး၍ ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ရန်၊ အာဏာလုစစ်ကောင်စီက ကျင်းပရန် ကြံစည်နေသည့် အတုအယောင် ရွေးကောက်ပွဲအား အသိအမှတ်မပြုရန်နှင့် ပူးပေါင်းခြင်း မပြုလုပ်ရန်၊ စစ်အာဏာရှင်စနစ် အမြစ်ဖြတ်ဖယ်ရှားရေးအတွက် တိုင်းရင်းသားများ အပါအဝင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့် လက်တွေ့ကျကျ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်ရေး တိုးမြှင့်ရန် အပါအဝင် ဆုံးဖြတ်ချက် ကိုးချက်အား ကန့်ကွက်သူမရှိ အတည်ပြု ချမှတ်နိုင်ခဲ့သည်ဟု ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

အွန်လိုင်းအခြေပြု ပြုလုပ်သည့် ယင်းအစည်းအဝေးသို့ သဘာပတိအဖွဲ့ဝင် (၁) ဦး၊ ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင် အဖွဲ့ဝင် (၃) ဦး၊ ဗဟိုကော်မတီဝင် (၃၉) ဦး၊ အရန်ဗဟိုကော်မတီ (၁၃)ဦး၊ တိုင်းနှင့် ပြည်နယ်အလုပ်အမှုဆောင် (၂၀) ဦး၊ ဗဟိုရေးရာကော်မတီမှ (၁၄) ဦး၊ စုစုပေါင်း (၉၀) ဦးအထိ တက်ရောက်သည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက အတုအယောင် ရွေးကောက်ပွဲဖြင့် တိုင်းပြည်အာဏာကို ဆက်လက်ထိန်းချုပ်ရန် ကြိုးပမ်းနေကာ ပြည်တွင်းစစ်မီး ပိုမိုရှည်ကြာစေမည်ဖြစ်ပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် ပိုအလှမ်းဝေးစေရန် ဦးတည်နေကြောင်း ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ (CRPH) က ဖေဖော်ဝါရီ ၆ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အဆိုပါနေ့တွင် ပြုလုပ်သည့် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် သတ္တမအကြိမ် အစည်းအဝေး ဒုတိယနေ့တွင် အတည်ပြုထုတ်ပြန်ခြင်းဖြစ်ကာ အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည့် စစ်အုပ်စု၏ အာဏာ ဆက်လက်ထိန်းချုပ်နိုင်ရေး ကြိုးပမ်းမှုအပြင် မည်သည့်ကြိုးပမ်းချက်ကိုမဆို ဆက်လက်ကန့်ကွက် ရှုတ်ချကြောင်း အပါအဝင် တောင်းဆို၊ တိုက်တွန်းချက် ရှစ်ချက် ကိုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အပါအဝင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံ နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်များ၊ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများ လွတ်မြောက်ရေးသည် လက်ရှိ နိုင်ငံပြဿနာများဖြေရှင်းနိုင်ရေးအတွက် အလွန်အရေးကြီးကြောင်း C2N3 က ဇန်နဝါရီ ၃ ရက်တွင် ပူးတွဲထုတ်ပြန် ကြေညာလိုက်သည်။

C2N3 မှာ ချင်းညီနောင်တပ်ဖွဲ့ (Chin Brotherhood - CB) ၊ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ (CRPH)၊ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) ၊ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NUCC) နှင့် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) တို့ ဖြစ်သည်။

C2N3 ၏ဘုံရည်မှန်းချက်မှာ စစ်အာဏာရှင်စနစ် ချုပ်ငြိမ်းပြီး အသွင်သဏ္ဍာန်နှင့် အနှစ်သာရ ပြောင်းလဲမည့် စနစ်ပြောင်း ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးဟု ဖော်ပြထားကာ ပူးတွဲကြေညာချက်၌ အချက် ၁၀ချက် ပါရှိသည်။ ပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ်ယူနစ်များ သတ်မှတ်ဖွဲ့စည်းရေးနှင့် နယ်နိမိတ်ပိုင်းခြား သတ်မှတ်ရေးကိစ္စရပ်များကို အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလ ရောက်ရှိသည့်အခါ ပြည်သူလူထု၏ ဆန္ဒကို အခြေခံ၍ မည်သည့် ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်းမရှိစေဘဲ အဓိက သက်ဆိုင်သူအားလုံးပါဝင်သည့် နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးပွဲများတွင် ငြိမ်းချမ်းစွာ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ကာ အင်အားစုများအချင်းချင်းကြားရှိ မည်သည့်အငြင်းပွားမှုကိုမဆို မိတ်ဖက်ပဋိပက္ခအဖြစ် မှတ်ယူ၍ ငြိမ်းချမ်းသောနည်းလမ်းဖြင့်သာ ဖြေရှင်းသွားမည်ဟုလည်း ဖော်ပြထားသည်။

အနာဂတ် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးတွင် အမျိုးသမီး ခေါင်းဆောင်မှု အနည်းဆုံး ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ပါဝင်လာရေး ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သွားရန် လမ်းညွှန်ချက်အဖြစ် ညီလာခံက အတည်ပြုခဲ့ကြောင်း တအာင်းအမျိုးသမီးအဖွဲ့အစည်း (Ta’ang Women’s Organization - TWO) က ကြေညာလိုက်သည်။

TWO ၏ ၁၀ ကြိမ်မြောက် ညီလာခံနှင့် အလုပ်အမှုဆောင်အစည်းအဝေးအား ဇန်နဝါရီ ၂၇ မှ ၃၁ ရက်အထိ စုစုပေါင်း ၉၂ ဦးဖြင့်ပြုလုပ်ပြီးနောက် ထိုသို့လမ်းညွှန်ချက် ချမှတ်ကြောင်း စာအမှတ် (၀၁/၂၀၂၅) ဖြင့် ဖေဖော်ဝါရီ ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာခြင်း ဖြစ်သည်။ TWO သည် ငြိမ်းချမ်းရေး၊ ကျား-မ တန်းတူရေး၊ တရားမျှတရေး၊ အာဏာရှင်စနစ် အပြီးသတ်ချုပ်ငြိမ်းရေး၊ တိုင်းရင်းသားတန်းတူရေး၊ ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်ရရှိရေးကို တစိုက်မတ်မတ် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သွားရန် ညီလာခံက လမ်းညွှန်အတည်ပြုထားသည်။ ထို့ပြင် တအာင်းပြည်တော်လှန်ရေးကာလအစိုးရ ဖွဲ့စည်းရေးကို ကြိုဆိုကာ ကဏ္ဍတိုင်း၌ အမျိုးသမီးကိုယ်စားပြု ပါဝင်မှုကို ထည့်သွင်းသွားရန်လည်း တိုက်တွန်းထားသည်။

ဒေသန္တရအစိုးရများ အားကောင်းရေးမှသည် ချင်းပြည် (Chinland) အစိုးရ အားကောင်းရေး၊ ချင်းပြည် (Chinland) အစိုးရ အားကောင်းရေးမှသည် ပြည်ထောင်စုအစိုးရ အားကောင်းရေးမူနှင့်အညီ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုကို ပူးပေါင်းတည်ဆောက်မည်ဟု ချင်းပြည် (Chinland) ကောင်စီက ဖေဖော်ဝါရီ ၂ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ချင်းပြည်ကောင်စီ၏ ပထမသက်တမ်း၊ စတုတ္ထအကြိမ် ကောင်စီအစည်းအဝေးအား ဇန်နဝါရီ ၂၉ မှ ၃၁ ရက်အထိ ကိုယ်စားလှယ် ၁၀၃ ဦး၊ လေ့လာသူ ၁၅ ဦးဖြင့် ပြုလုပ်ပြီးနောက် ကြေညာချက်အမှတ် (၀၄/၂၀၂၅) ဖြင့် ထုတ်ပြန်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ချင်းပြည် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ကွပ်ကဲမှုဖြင့် ချင်းအမျိုးသား တပ်မတော် (CNF) နှင့် ဒေသန္တရ ကာကွယ်ရေး ၁၉ ဖွဲ့ စုဖွဲ့ထားသည့် ချင်းပြည်အစိုးရတပ်သည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်း ပြည်နယ်အတွင်းရှိ မြို့ ခုနစ်မြို့ကို သိမ်းပိုက်ထားပြီး ဖြစ်ကြောင်းလည်း ကြေညာချက်၌ ပါရှိသည်။

‍

မကွေးတိုင်းအတွင်းရှိ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က တည်ထောင်ထားသည့် အောင်ဆန်းဘာသာရပ်စုံတက္ကသိုလ်အား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ဇန်နဝါရီ ၃၀ ရက်တွင် လေကြောင်းမှ ရှစ်ကြိမ်ထက်မနည်း ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့၍ အသက်၂၀ နှစ်အရွယ် ကျောင်းသူတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။

တိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်စဉ်အတွင်း အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်မှု -CDM လုပ်ထားသည့် ပါမောက္ခတစ်ဦး၊ ကျောင်းသား/သူ နှစ်ဦးနှင့် အပြစ်မဲ့ ပြည်သူနှစ်ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရခဲ့ကာ စစ်ရေးပစ်မှတ်မဟုတ်သည့် ကျောင်းနှင့် လူနေအိမ်များအား ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်ခြင်းသည် နိုင်ငံတကာ လူသားချင်းစာနာမှု ဥပဒေများ (International Humanitarian Law) ၊ နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်အရေးဥပဒေများ (International Human Rights Law) အား ချိုးဖောက်ရာရောက်ကြောင်း NUG ပညာရေးဝန်ကြီးက ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ပြည်ထောင်စုအစုအဖွဲ့၊ စစ်ကိုင်းဖက်ဒရယ်ယူနစ်အတွင်းရှိ အင်အားစုများ၏ အကြံပြုချက်များ၊ သုံးသပ်ချက်နှင့် ဆွေးနွေးချက်များအား လေ့လာသုံးသပ်ပြီးနောက် စစ်ကိုင်းဖက်ဒရယ်ယူနစ် ကြားကာလ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ (ဒုတိယမူကြမ်း) ရေးဆွဲပြီးစီးပြီဖြစ်ကြောင်း စစ်ကိုင်းဖက်ဒရယ်ယူနစ်လွှတ်တော်က ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ပထမမူကြမ်းအား ၂၀၂၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၅ ရက်တွင် ရေးဆွဲပြီးနောက် ပြည်တွင်းပြည်ပ ပညာရှင်များ၊ ပြည်ထောင်စုနှင့် ယူနစ်အတွင်းမှ ပုဂ္ဂလိက၊ အင်အားစုများ၊ အဖွဲ့အစည်းများမှ ပေးပို့ချက်များအားလေ့လာသုံးသပ်ကာ ပြင်ဆင်ရေးဆွဲထားခြင်းဖြစ်သည်။

ယခု ဒုတိယမူကြမ်း၌ အခန်း ၁၈ ခန်း ပါဝင်ကာ အခြေခံမူများ၊ အခြေခံအခွင့်အရေးများ/ရပိုင်ခွင့်နှင့် တာဝန်များ၊ စစ်ကိုင်းဖက်ဒရယ်ယူနစ် ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံ၊ ဥပဒေပြုရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေး၊ အစိုးရအဖွဲ့၏ လုပ်ငန်းတာဝန်များ၊ စာရင်းစစ်ချုပ်၊ တရားစီရင်ရေး၊ ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေး၊ ဘဏ္ဍာရေးနှင့် အခွန်ဆိုင်ရာ ပြဌာန်းချက်များ၊ တိုင်းရင်းသားရေးရာကဏ္ဍ၊ လူသားချင်းစာနာမှုနှင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရေး၊ ပညာရေး/ကျန်းမာရေး/လူမှုဖူလုံရေး၊ ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ပြဌာန်းချက်များ၊ အသွင်ကူးပြေင်းရေးကာလဆိုင်ရာ ပြဌာန်းချက်များ၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ခြင်း၊ အထွေထွေပြဌာန်းချက်များ၊ စစ်ကိုင်းဖက်ဒရယ်ယူနစ်၏ ဥပဒေပြုခွင့်ရှိသော နယ်ပယ်များတို့ ဖြစ်သည်။

ဒုတိယမူကြမ်းအား ပိုမိုပြည့်စုံကောင်းမွန်စေရန်အတွက် ပုဂ္ဂလိက၊ အင်အားစု၊ အဖွဲ့အစည်းများအနေဖြင့် သုံးသပ်၊ အကြံပြုချက်များအား တစ်လအတွင်း ပြန်လည်ပြုစုပေးပို့ရန်လည်း တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ထားသည်။

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) နှင့် စစ်ရေး၊ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်များ၌ ပူးပေါင်းကူညီ ဆောင်ရွက်ရန် သဘောတူညီထားပြီ ဖြစ်ကြောင်း ပြည်သူ့လွတ်လပ်ရေးအဖွဲ့/ပြည်သူ့လွတ်လပ်ရေးတပ်တော် (People Independent Organization/People Independent Army - PIO/PIA) က ဇန်နဝါရီ ၂၈ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၃ ရက်က NUG ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး ဦးရည်မွန်နှင့် PIA ဗဟိုကော်မတီဝင် ကိုမိုးနေလတို့ လွတ်မြောက်နယ်မြေ၌ ဆွေးနွေးပြီးနောက် သဘောတူညီခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။ ဆွေးနွေးမှု၌ အနာဂတ် ဖက်ဒရယ်တပ်မတော် တည်ဆောက်ရေး ရည်မှန်းချက်နှင့် တော်လှန်ရေးကာလအတွင်း စစ်စည်းကမ်း၊ စစ်ကျင့်ဝတ်လိုက်နာရေးကိစ္စများလည်း ပါဝင်သည်။

မကွေးတိုင်း၊ ဂန့်ဂေါမြို့နယ်အတွင်းရှိ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) လက်အောက်ခံ "ပ" သုံးလုံးအဖွဲ့များအား ပြန်လည်စိစစ်ကာ လူထုရွေးချယ်မှုဖြင့် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းရန် အချိန်ကျပြီဟု ယောကာကွယ်ရေးတပ် (YDF) ဗဟိုစစ်ရုံးချုပ်က ဇန်နဝါရီ ၂၉ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်တိုက်တွန်းလိုက်သည်။

“ပ"သုံးလုံးအဖွဲ့များဖြစ်သည့် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့နှင့် ပြည်သူ့လုံခြုံရေးအဖွဲ့များသည် မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲ အကြောင်းပြ၍ တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံမှုမရှိဘဲ ငွေကြေးခွဲတမ်း ကောက်ခံခြင်း၊ ယင်းကို ဖြေရှင်းရန် မိုးကျရွှေကိုယ် အခွင့်အရေးသမားများအား ဖယ်ထုတ်ကာ အာဏာအလွဲသုံးစား ကိုယ်ကျိုးရှာမှုကို ရပ်တန့်နိုင်မည် ဖြစ်ကြောင်း၊ YDF အနေဖြင့် ပြည်သူနှင့် တသားတည်းရပ်တည်ကာ ပြည်သူ့ဆန္ဒနှင့်အညီ အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့များ ပေါ်ပေါက်လာရန် ကူညီသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ခုတင် ၁၅၀ ဆံ့ ကျောက်မဲဆေးရုံအား လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် CDM ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းနှင့် ရုံးဝန်ထမ်း၊ လူနာတစ်ဦး၊ စုစုပေါင်း သုံးဦးသေဆုံးကာ ၂၀ ဦးကျော် ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ရာ ယင်းဖြစ်စဉ်သည် လူမဆန်သည့်အကြမ်းဖက်လုပ်ရပ်သာ ဖြစ်ကြောင်း ကျန်းမာရေးမိသားစု - မန္တလေး (MFM) က ဇန်နဝါရီ ၂၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ကျောက်မဲဆေးရုံးအား ယင်းနေ့ နေ့လယ်ပိုင်းတွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ဂျက်ဖိုက်တာဖြင့် နှစ်ကြိမ်တိုင် ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခြင်းဖြစ်ကာ ကျောက်မဲမြို့အား ပလောင်ပြည်နယ်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး/တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (PSLF/TNLA) က သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ယင်းဆေးရုံး၌ ကျန်းမာရေးဆောင်မှုပေးနေခြင်း ဖြစ်သည်။ ဆေးရုံအား ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်ခြင်းသည် နိုင်ငံတကာ တားမြစ်ထားသည့် စစ်ရာဇဝတ်မှု၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုနှင့် တိုက်ပွဲကာလ အရပ်သားများအား ကာကွယ်ပေးရမည့် နိုင်ငံတကာ တားမြစ်ချက်များကို ပေါ်ပေါ်ထင်ထင် ကျူးလွန်ခြင်းပင် ဖြစ်ကြောင်း ဇန်နဝါရီ ၂၆ ရက်တွင် PSLF/TNLA က ထုတ်ပြန်ထားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံအား ဒေသတွင်း ပြည်တွင်းစစ်ရေးပဋိပက္ခများ ပိုမိုဆိုးရွားနိုင်စေသည်သာမက ဒေသတွင်းနှင့် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ ပြည်သူများကိုပါ ထိခိုက်စေမည့် ဆိုက်ဘာနှင့် အခြားရာဇဝတ်မှုများ၏ဗဟိုချက်မ မဖြစ်လာစေရေးအတွက် ကာကွယ်တားဆီးရန် ခိုင်မာစွာ သိန္နိဋ္ဌာန်ချထားကြောင်း မြန်မာ့ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီအင်အားစုများက ဇန်နဝါရီ ၂၀ ရက်တွင် သဘောထား ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အဆိုပါ သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်အား အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၊ ကရင်နီအမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ (KNPP) ၊ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) ၊ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF)၊မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသားများ ဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦး(ABSDF) ၊ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ - စစ်အာဏာရှင်စနစ်ဆန့်ကျင်ရေး (NMSP-AD) ၊ အမျိုးသမီးများအဖွဲ့ချုပ်-မြန်မာနိုင်ငံ (WLB) နှင့် အခြားအဖွဲ့အစည်းများက စုပေါင်းထုတ်ပြန်ခြင်း ဖြစ်သည်။

မြန်မာ့စစ်ရေးပဋိပက္ခအပေါ် နိုင်ငံဖြတ်ကျော် ရာဇဝတ်ဂိုဏ်းများ၏ အမြတ်ထုတ်မှုကြောင့် ပိုမိုကြီးထွားလာသည့် ဆိုက်ဘာရာဇဝတ်များကြောင့် လူကုန်ကူးမှု၊ အလွဲသုံးစားလုပ်မှု၊ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှု၊ လူသတ်မှု၊ အဓမ္မလုပ်အားပေးခိုင်းစေမှုနှင့် ဆိုက်ဘာ လိမ်လည်မှုများ သိသိသာသာ များပြားလာနေကာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုသည် ၎င်းအာဏာတည်မြဲရေးအတွက်သာ အာရုံစိုက်လုပ်ကိုင်နေကာ ယင်းပြဿနာအား ထိရောက်စွာ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် မစွမ်းဆောင်နိုင်ခြင်း သို့မဟုတ် စိတ်ဆန္ဒ မရှိခြင်းတို့ တွေ့ရှိနေရသည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

နိုင်ငံဖြတ်ကျော်မှုခင်းများ ထိရောက်စွာ တိုက်ဖျက်ရေးအတွက် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများဖြစ်သည့် တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ လာအိုနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံတို့အား ဆက်သွယ်ရေးနှင့် သတင်းအချက်အလက် မျှဝေခြင်းဆိုင်ရာ ထိရောက်သောလမ်းကြောင်းများ တည်ထောင်သွားရန်လည်း တောင်းဆိုထားသည်။

ဒေသတွင်း ပူးတွဲစစ်ဆင်ရေး လုပ်ငန်းများအတွက် “ရာမည ပူးတွဲစစ်ကြောင်း” အား ဇန်နဝါရီ ၁၇ ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း မွန်လက်နက်ကိုင်လေးဖွဲ့က ဇန်နဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် ကြေညာလိုက်သည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၁၉ ရက်က တစ်ခုတည်းသော တပ်တော် ဖွဲ့စည်းရေး သဘောတူညီကြောင်း ကြေညာပြီးနောက် တစ်လအကြာတွင် ပူးတွဲစစ်ကြောင်း ဖွဲ့စည်းလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ပူးတွဲစစ်ကြောင်း၌ မွန်ပြည် လွတ်မြောက်ရေး တပ်တော် (MLA)၊ မွန်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (MNLA-AD)၊ မွန်ပြည် ကာကွယ်ရေးတပ် (MSDF)၊ မွန်ပြည် တော်လှန်ရေးတပ် (MSRF) တို့ ပါဝင်သည်။

မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (ကိုးကန့်) (MNDAA) နှင့် မြန်မာစစ်တပ်အကြား ပြီးခဲ့သည့် ဇန်နဝါရီ ၁၈ ရက်တွင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူစာချုပ်အား တရုတ်နိုင်ငံ၏ ကြားဝင်ပေးမှုဖြင့် လက်မှတ်ရေးထိုးလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောခွင့်ရ Mao Ning က တနင်္လာနေ့တွင် ပြုလုပ်သည့် ပုံမှန်သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲ၌ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုလိုက်သည်။

တရုတ်နိုင်ငံ ကူမင်းမြို့တွင် နှစ်ဘက်တွေ့ဆုံပြီးနောက် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ သဘောတူညီချက် အပြည့်အစုံအား တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနဘက်မှ အသေးစိပ် ထုတ်ပြန်ထားခြင်း မရှိသော်လည်း အပစ်ရပ်မှုနောက်ဆက်တွဲအဖြစ် ကိုးကန့်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသနှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်နေသည့် ချင်းရွှေဟော်နယ်စပ်ဂိတ်အား တရုတ်အာဏာပိုင်များက ဇန်နဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် ပြန်ဖွင့်ပေးခဲ့သည်။

လားရှိုး အပါအဝင် အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်အား MNDAA က တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် တရုတ် ကြားဝင်မှုဖြင့် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သော်လည်း မအောင်မြင်ခဲ့သည့်အတွက် နယ်စပ်ကုန်သွယ်မှုများအား ပိတ်ဆို့ခြင်း၊ ကိုးကန့်ဒေသတွင်း "ဝ" ပြည်နယ်မှတဆင့် စီးဝင်နေသည့် ကုန်သွယ်မှုများအား ဖြတ်တောက်ခြင်း၊ MNDAA ခေါင်းဆောင် ဖုန်တာရွှင်အား တရုတ်နိုင်ငံ၌ ထိန်းသိမ်းခြင်းများအား တရုတ်က ဆက်တိုက်ပြုလုပ် ဖိအားပေးခဲ့သည်။ ယင်းဖိအားများကြောင့် ဆွေးနွေးမှုများ ပြန်လည်ရှိလာပြီးနောက် ယခုကဲ့သို့ အပစ်ရပ် သဘောတူစာချုပ်ချုပ်ဆိုခဲ့ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံနှင့် တရုတ်နိုင်ငံရှိ သတင်းရင်းမြစ်များကို ကိုးကား၍ အရှေ့မြောက်တိုင်း စစ်ဌာနချုပ်ရှိရာ လားရှိုးမြို့မှ ကိုးကန့်တပ်များမှာ ယခုနှစ် ဇွန်လတွင် ပြန်လည်ဆုတ်ခွာပေးရမည်ဟု Myanmar Now ကထုတ်ဖော် ရေးသားထားသည်။ လက်ရှိတွင် MNDAA က လားရှိုးမြို့၌ စစ်ရေးအုပ်ချုပ်မှုကော်မတီအား ဖွဲ့စည်းလည်ပတ်လျက် ရှိသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မြောက်ဦးမြို့နယ်၊ ရမ်းချောင်းအနီးရှိ အာရက္ခတပ်တော် (AA) ၏ စစ်သုံ့ပန်းများ ထားရှိရာနေရာအား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက လေကြောင်းမှ သုံးကြိမ်တိုင် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ကလေးငယ်နှင့် အမျိုးသမီး ၂၈ ဦး သေဆုံးကာ ၂၅ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း AA က ဇန်နဝါရီ ၁၉ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ဇန်နဝါရီ ၁၈ ရက် ညနေပိုင်းတွင် ဆက်တိုက်တိုက်ခိုက်ခံရခြင်းဖြစ်ကာ သေဆုံး၊ ဒဏ်ရာရ စစ်သုံ့ပန်းများမှာ ရခိုင်ဒေသ စစ်ပွဲများအတွင်း ဖမ်းဆီးရမိထားသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု လက်အောက်ခံ တပ်မိသားစုဝင်များဖြစ်ပြီး ပြန်လွှတ်ပေးရန် စီစဉ်ထားသဖြင့် ယင်းနေရာ၌ ယာယီထိန်းသိမ်းထားစဉ် တိုက်ခိုက်ခံရခြင်း ဖြစ်သည်။ သေဆုံးသူများအနက် အသက်(၂) နှစ်အရွယ် ကလေးငယ်များပင် ပါဝင်ပြီး ထိခိုက်သူအချို့မှာ ဒဏ်ရာပြင်းထန်သဖြင့် အရေးပေါ် ကုသမှုခံယူနေရကာ နောက်ထပ် သေဆုံးသူ ရှိလာနိုင်သည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါဝင်သည်။

တီးတိန်မြို့နယ်တွင် ကြားကာလ ချင်းအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (ICNCC) နှင့် ချင်းညီနောင် (CB) ဦးဆောင်မှုဖြင့် မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲစစ်ဆင်ရေးလုပ်ဆောင်ရန် အပြင်းအထန် လုပ်ဆောင်နေချိန်ဖြစ်၍ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) နှင့် အခြားသော ချင်းပြည်ကောင်စီ (Chinland Council) အဖွဲ့ဝင်များက စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများအား အမြန်ဆုံး ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းရန် တီးတိန်မြို့နယ် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ခံ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များက ဇန်နဝါရီ ၁၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

မိမိတို့သည် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲ၌ တီးတိန်မြို့နယ် ပြည်သူများ၏ ရွေးချယ်တင်မြှောက်ခြင်းခံရကာ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းစဉ်ကတည်းက ပြည်သူနှင့်အတူ မည်သည့်အာဏာရှင်ကိုမဆို ဆန့်ကျင်တော်လှန်မည့်ရွေးကောက်ခံ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်အား စတင်ထားသည်။

CB ဦးဆောင်မှုဖြင့် မြို့သိမ်းစစ်ဆင်ရေးလုပ်ဆောင်ရန် အပြင်းအထန်ပြင်ဆင်နေသည့်ကာလတွင် CNF နှင့် People Defense Army (PDA) ၊ CC အဖွဲ့ဝင်များက နိုင်ငံရေးအရ လက်ဦးမှုယူကာ အနှောင့်အယှက်ပေးမှုများ ပြုလုပ်နေကြောင်း၊ ယင်းလုပ်ရပ်များ ခပ်စိပ်စိပ် ဖြစ်ပေါ်လာခြင်း အကျိုးဆက်ကြောင့် ဒေသတွင်း ချင်းလူမျိုးနှင့် ချင်းတော်လှန်ရေးလက်နက်ကိုင် အချင်းချင်းအကြား ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားလာနိုင်သည့်အတွက် သတိပေးထုတ်ပြန်ခြင်း ဖြစ်ကြောင်းထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

မန္တလေးတိုင်းအတွင်းရှိ မြို့နယ် ခုနစ်ခုတွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက မတရားဥပဒေမျိုးစုံသုံး၍ ဖမ်းဆီးကာ အတင်းအဓမ္မစစ်မှုထမ်းရန် ခေါ်ဆောင်ခံရသူပေါင်း ၁၂၂ ဦးထက်မနည်း ရှိသည်ဟု မန္တလေး သပိတ်အင်အားစုက ဇန်နဝါရီ ၁၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

သတင်းမီဒီယာများအပေါ်အခြေခံ၍ ကောက်ယူစုဆောင်းထားမှုအရ အောင်မြေသာဇံ၊ ချမ်းမြသာစည်နှင့် ပြည်ကြီးတံခွန်မြို့နယ်တွင် ၁၉ ဦးစီ၊ ချမ်းအေးသာဇံနှင့် ပုသိမ်ကြီးတွင် ၁၅ ဦးစီ၊ မဟာအောင်မြေတွင် ၁၇ ဦး၊ အမရပူရတွင် ၁၈ ဦး၊ စုစုပေါင်း ၁၂၂ ဦးထက် မနည်း မတရားဖမ်းဆီးခံရခြင်းဖြစ်ကာ မြေပြင်တွင် ယင်းပမာဏထက် ပိုများနိုင်သည်ဟု သပိတ်အင်အားစုက ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

နေ့/ညအချိန်မရွေး ဖမ်းဆီးခြင်း၊ ညပိုင်းများ၌ ဧည့်စာရင်းအကြောင်းပြ ဖမ်းဆီးခြင်း၊ အလုပ်ပြန် အခြေခံလူတန်းစားလူငယ်များအား ပြစ်မှတ်ထား ဖမ်းဆီးခြင်း၊ ဆိုက်ဘာလုံခြုံရေးဥပဒေ အကြောင်းပြကာ ဖုန်းများအား စစ်ဆေးခြင်း၍ ဖမ်းဆီးခြင်း၊ ငွေကြေးတောင်းခံခြင်းပုံစံများအား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက နေ့စဉ်မပြတ် ကျူးလွန်နေကြခြင်း ဖြစ်ကြောင်းနှင့် မတရားဖမ်းဆီးခံရမှုမှ ရှောင်ရှားနိုင်ရေး အကြံပြုချက်လေးချက်ကိုလည်း မန္တလေးသပိတ်အင်အားစုက ထုတ်ပြန်ပေးထားသည်။

တားမြစ်ချက်များအား ကျူးလွန်သည်ဟု ထင်ရှားပါက သေဒဏ်အထိ ချမှတ်နိုင်သည့် တရားစီရင်ခြင်းဖြင့် ဒေသန္တရနည်းဥပဒေအတိုင်း ဆောင်ရွက်မည်ဟု စာအမှတ် ၀၀၃/၀၁၀/ဂဂ(ကတန)/ဦး-၁ ဖြင့် ထုတ်ပြန်ခဲ့ရာ ဝေဖန်မှုများ ပြင်းထန်ခဲ့ပြီးနောက် ပြင်းထန်စွာ အရေးယူ ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း  စာအမှတ် ၀၀၆/၀၁၀/ဂဂ(ကတန)/ဦး-၁ ဖြင့် ဂန့်ဂေါမြို့နယ်၊ ကျောတိုက်နယ်၊ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့၊ ဗဟိုဦးဆောင်ကော်မတီက ဒီဇင်ဘာ ၁၆ ရက်တွင် ပြန်လည်ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ထပ်မံထုတ်ပြန်သည့် ဒေသန္တရ တားမြစ်ချက် (၂၃) ချက်တွင် စီးပွားဖြစ် သစ်ခုတ်ခြင်း၊ ဝါးခုတ်ခြင်းနှင့် မျှစ်ချိုးခြင်းများကို တားမြစ်ထားကာ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) တပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများအပေါ် ကိုယ်ထိလက်ရောက် ဖြစ်စေ၊ ပုန်ကန်ခြားနားခြင်း ပြုလုပ်ပါက ထိထိရောက်ရောက် ပြင်းပြင်းထန်ထန် အရေးယူခြင်းခံရမည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။

ယင်းပြန်လည်ပြင်ဆင်တားမြစ်ချက်များ မတိုင်မီက ထုတ်ပြန်ခဲ့မှုတွင် သစ်မခုတ်ရ၊ ဝါးမခုတ်ရ၊ မျှစ်မချိုးရဟု ပါရှိကာ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) တပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများအပေါ် နှုတ်ဖြင့် ဖြစ်စေ၊ ကိုယ်ထိလက်ရောက်ဖြစ်စေ ၊ စော်ကားခြင်း ပုန်ကန်ခြားနားခြင်း ပြုလုပ်သည်ဟု ယူဆရပါက ထိထိရောက်ရောက် အရေးယူခြင်းခံရမည်ဟု ပါရှိသည်။

‍

မန္တလေးဒေသ ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံ (မူကြမ်း) အား ပြည်သူများ၏ အကြံပြုချက်များအား ထည့်သွင်းစဉ်းစား၍ အခန်း(၁) မှ (၄) အထိ စုစုပေါင်း လေးခန်းအား အကြမ်းရေးဆွဲပြီးဖြစ်ကြောင်း မန္တလေးဒေသ ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံ ဖော်ထုတ်မှုဆိုင်ရာ ချိတ်ဆက်ညှိနှိုင်းရေးနှင့် မူကြမ်းရေးဆွဲရေး လုပ်ငန်းကော်မတီက ဇန်နဝါရီ ၁၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

လုပ်ငန်းကော်မတီ ထုတ်ပြန်ချက်၌ လျာထား မာတိကာများနှင့် အခန်း (၄) ခန်းအား ပြည်သူလူထု သိရှိစေရန်နှင့် အကြံပြုချက်များ ထပ်မံပေးပို့နိုင်ရန် ရည်ရွယ်၍ ထုတ်ပြန်ခြင်းဖြစ်ကာ ရေးဆွဲပြီး မူကြမ်း အခန်းလေးခုမှာ "အခန်း(၁) - ရည်ရွယ်ချက်"၊ "အခန်း (၂) - စံတန်ဖိုး"၊ "အခန်း (၃) – အခြေခံမူများ"၊ "အခန်း (၄) – အခြေခံအခွင့်အရေး၊ ရပိုင်ခွင့်နှင့် တာဝန်များ" တို့ ဖြစ်သည်။

"အခန်း (၅) - မန္တလေးဒေသ ပြည်သူ့တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းမှုစင်္ကြံ"၊ "အခန်း (၆) – ကြားကာလ ဥပဒေပြုရေး"၊ "အခန်း (၇) – ကြားကာလ အုပ်ချုပ်ရေး"၊ "အခန်း (၈) – ကြားကာလ တရားစီရင်ရေး"၊ "အခန်း (၉) – ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု၊ အခြား ပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ်ယူနစ်များနှင့် မန္တလေးဒေသအကြား ဆက်သွယ်ဆက်ဆံရေး"၊ "အခန်း (၁၀) – အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလဆိုင်ရာ ကြိုတင်ပြင်ဆင်ရေး ပြဌာန်းချက်များ"၊ "အခန်း (၁၁) – ကြားကာလ နိုင်ငံရေးအစီအမံကို ပြင်ဆင်ခြင်း"၊ "အခန်း (၁၂) – အထွေထွေပြဌာန်းချက်များ" တို့မှာ မူကြမ်းရေးဆွဲရန် ကျန်ရှိနေသေးသည်။

ဇိုမီးလူမျိုးများ၏ မြို့တော်ဖြစ်သည် တီးတိန်မြို့အား ချင်းပြည် ကြားကာလအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (ICNCC) ကာကွယ်ရေးတပ်ဖြစ်သည့် ချင်းညီနောင် (Chin Brotherhood – CB) က လွတ်မြောက်နယ်မြေအဖြစ် ဖော်ဆောင်ရန် လုပ်ငန်းစဉ်များချမှတ်ထားပြီးဖြစ်ကာ စစ်ကောင်စီ၊ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF/CNA) နှင့် PDA စသည့် မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းကိုမှ မြို့ပေးအပ်မည် မဟုတ်ကြောင်း Zomi Federal Union/PDF Zoland က ဇန်နဝါရီ ၁၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

တီးတိန်မြို့နယ်ကောင်စီက PDA-Tedim ဖြင့် မြို့သိမ်းမည်ဖြစ်ကာ မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းကမှ ကန့်ကွက်ခွင့် မရှိကြောင်းနှင့် မည်သည့် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းမဆို လာရောက်ပူးပေါင်းရေး အကူအညီတောင်းဆိုကြောင်း ဇန်နဝါရီ ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ပြီးနောက် ZFU/PDF Zoland က ယခုကဲ့သို့ ထုတ်ပြန်လာခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။

“လက်ရှိ ချင်းပြည်အရေးအား ပြည်သူသို့ တင်ပြခြင်း" အမည်ဖြင့် ZFU/Zoland ၏ ထုတ်ပြန်ချက်၌ "ဤ ထုတ်ပြန်ချက်သည် စစ်ကောင်စီ၊ PDA ၊CNF နှင့် အပေါင်းအပါများ၏ ထိပါးဆောင်ရွက်ချက်များကို ထုတ်ဖော်ပြောကြားရန်"ဟု ဖော်ပြထားကာ တားမြစ်သည့်ကြားမှ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်လာပါက ICNCC/CB နှင့် လက်တွဲကာ ပြတ်ပြတ်သားသား တိုက်ထုတ်သွားမည်ဟုလည်း သတိပေးထားသည်။

‍

တီးတိန်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲအား မဟာမိတ်တပ်များနှင့်အတူ ကောင်စီလက်အောက်ခံ PDA-Tedim က ဖော်ဆောင်မည်ဖြစ်ကာ မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းကမှ ကန့်ကွက်ခွင့်မရှိကြောင်းနှင့် အမှန်တကယ် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ကင်းစင်စေလိုသော မည်သည့်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းမဆို လာရောက်ပူးပေါင်းရေး အကူအညီတောင်းဆိုကြောင်း တီးတိန်မြို့နယ်ကောင်စီ (Tedim Township Council) က ဇန်နဝါရီ ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

လက်ရှိတွင် တီးတိန်မြို့နယ်အတွင်း၌ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအား လက်နက်ကိုင်တော်လှန်နေသည့်PDA-Tedim ၊ PDF-Zoland ၊ CDM-Siyin ၊ Hualngoram-CDF အပြင် လက်နက်ကိုင်ထားသော်လည်း တော်လှန်ခြင်းမရှိသည့် ZRA-EC ဟူ၍ လက်နက်ကိုင်ငါးဖွဲ့ ရှိသည်။

PDA-Tedim သည် ချင်းပြည်ကောင်စီ (ChinlandCouncil) နှင့် စစ်ရေးအရ ပူးပေါင်းမှုအား ဆက်လက်ထားရှိရန်၊ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားများ ဆောင်ရွက်ရန် ၂၀၂၄ ခုနှစ်အောက်တိုဘာ ၇ ရက်တွင် တီးတိန်မြို့နယ်ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီအား ဖွဲ့စည်းကြောင်း အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ပူဇိုခန့် အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်ထားကာ မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲ ဆင်နွှဲမည့် ကြေညာချက်၌မူ တီးတိန်မြို့နယ်ကောင်စီဟု ပြောင်းလဲသုံးနှုန်းထားသည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်း နိုင်ငံအတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် လက်အောက်ခံ အဖွဲ့အစည်းများက ကျူးလွန်ခဲ့သည့် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုဖြစ်စဉ်များအား အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၊ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာဝန်ကြီးဌာန (MOHR) က မဟာဗျူဟာ လေးရပ်နှင့်အညီ တရားမျှတမှု ဖော်ဆောင်နိုင်ရေး၊ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တန်းတူညီမျှမှု ရှိစေရေး ဆောင်ရွက်ခဲ့မှုများအား "၂၀၂၄ခုနှစ် လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေစစ်တမ်း" အမည်ဖြင့် ရုပ်သံဖိုင်အား ဇန်နဝါရီ ၁၂ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

MOHR သည်၂၀၂၄ ခုနှစ် အတွင်း လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများအား စနစ်တကျ မှတ်တမ်းတင်ခြင်း၊ တရားမျှတမှု ဖော်ဆောင်ရေးအတွက် နိုင်ငံတကာ စည်းရုံးလှုံ့ဆော်ခြင်း၊ NUG မူဝါဒများအား လူ့အခွင့်အရေး စံချိန်စံညွှန်းများဖြင့် ကိုက်ညီစေရန် ဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် လူ့အခွင့်အရေး ပညာပေးခြင်းလုပ်ငန်းများ လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြောင်း အစီရင်ခံမှု၌ ဖော်ပြထားသည်။

ဝန်ကြီးဌာန အစီရင်ခံမှုအရ ၂၀၂၄ ခုနှစ် တစ်နှစ်တာအတွင်း လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု ဖြစ်စဉ်ပေါင်း ၇,၃၉၄ ရှိခဲ့ကာ အတည်ပြုနိုင်သည့်ဖြစ်စဉ် ၁,၂၂၈ မှု၊ အထောက်အထား အစုံအလင်ဖြင့် မှတ်တမ်းနိုင်သည့် ဖြစ်စဉ် ၃၂၄ မှုနှင့် မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ လွတ်လပ်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု ယန္တရား (IIMM) သို့ ပေးပို့နိုင်သည့် ဖြစ်စဉ် ၉၃ မှုအထိ ရှိသည်။

မတရား စစ်မှုထမ်းဥပဒေ ပြဌာန်းပြီးနောက် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက အတင်းအကြပ် စစ်မှုထမ်းရန် ဥပဒေမဲ့ဖမ်းဆီးမှု ၁,၁၆၉ မှု ရှိကာ အဓမ္မစစ်မှုထမ်းရန် စေခိုင်းခံရသူပေါင်း ၂၂,၈၆၃ ဦးရှိကြောင်းလည်း MOHR အစီရင်ခံမှု၌ ပါဝင်သည်။

၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေး၌ သိမ်းပိုက်ထားသည့် မြို့ပေါင်း ၁၂ မြို့အပါအဝင် တအာင်းတပ်မတော် အခြေစိုက်သည့် နယ်မြေဒေသများ လုံခြုံရေး၊ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေး၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေးနှင့် လူမှုဘဝဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ကိစ္စများအား တာဝန်ခံမှုရှိစွာ ဦးဆောင်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးအတွက် ဒေသခံပြည်သူများ ပါဝင်နိုင်မည့် လူထုအစိုးရ အမြန်ဆုံး ပေါ်ပေါက်အောင်ဆောင်ရွက်မည်ဟု ပလောင်ပြည်နယ်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (PSLF/TNLA) က ဇန်နဝါရီ ၁၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

PSLF နှစ်ပတ်လည်ညီလာခံအား ဇန်နဝါရီ ၃ ရက်မှ ၇ ရက်အထိ ဗဟိုကော်မတီ၊ အရံဗဟိုကော်မတီ၊ လုပ်ငန်းဌာနမှူး၊ တပ်မှူး၊ ခရိုင်မှူးနှင့် ဖိတ်ကြားထားသူ စုစုပေါင်း ၁၇၃ ဦးဖြင့် ပြုလုပ်ပြီးနောက် မြန်မာ၊ တအာင်း၊ အင်္ဂလိပ်၊ တရုတ် လေးဘာသာဖြင့် ထုတ်ပြန်လိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။

ထုတ်ပြန်ချက်၌ တအာင်းတပ်မတော်အား တပ်မဟာ (၉) ခုအထိ တိုးချဲ့ပြင်ဆင်ကာ အုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများအတွက် မြို့ (၁၈) မြို့ ပါဝင်သည့် ခရိုင် (၅) ခုကိုလည်း ပြင်ဆင်စုဖွဲ့ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြောင်း၊ လက်ရှိတွင် ဘုံရန်သူဖြစ်သည့် နစက မြန်မာစစ်ကောင်စီသည် သမိုင်းတွင်သည့် ကျဆုံးမှုနှင့် ဆက်တိုက်ကြုံတွေ့နေရကာ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အင်အားစုများ၊ နွေဦးတော်လှန်ရေးအင်အားစုများ အားလုံးအနေဖြင့်စုပေါင်းရုန်းကန်၍ တော်လှန်ရေးအရှိန် အမြင့်ဆုံးလွှင့်တင်ရမည့် အချိန်အခါဟု ရှုမြင်သုံးသပ်ကြောင်းလည်း ပါရှိသည်။

PLSF/TNLA သည် ၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေးအတွင်း မိုင်းလုံ၊ နမ့်ဆန်၊ နမ့်ခမ်း၊ မန်တုံ၊ နမ္မတူ၊ မိုင်းငေါ့၊ ကွတ်ခိုင်၊ နောင်ချို၊ မိုးကုတ်၊ မိုးမိတ်၊ ကျောက်မဲနှင့် သီပေါမြို့တို့အား တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ထားသည်။

မြန်မာနိုင်င့အတွင်း အကြမ်းဖက်မှုအားလုံး ချက်ချင်း အဆုံးသတ်ရန်နှင့် ပဋိပက္ခများ ရပ်တန့်ရန်၊ တင်းမာမှုများ ဖြေလျှော့ရန်နှင့် မတရားဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားသူများအားလုံးအား ပြန်လွှတ်ပေးရန် တိုက်တွန်းထားသည့် ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ ဆုံးဖြတ်ချက် ၂၆၆၉ (၂၀၂၂) အား အကောင်အထည်ဖော်ရန် နိုင်ငံပေါင်း ၁၀ ခုက ထပ်မံတိုက်တွန်းထားသည်။

ဥရောပသမဂ္ဂကိုယ်စား အဆင့်မြင့် ကိုယ်စားလှယ်၊ အမေရိကန်၊ သြစတြေးလျ၊ ကနေဒါ၊ နယူးဇီလန်၊ နော်ဝေ၊ ကိုရီးယားသမ္မတနိုင်ငံ၊ ဆွစ်ဇာလန်၊ တီမောနှင့် ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း အစိုးရများက မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း လူ့အခွင့်အရေးနှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းကို အဖြေရှာရေးအတွက် ဇန်နဝါရီ ၆ ရက်တွင် ပူးတွဲထုတ်ပြန် တိုက်တွန်းထားခြင်း ဖြစ်သည်။

တိုက်တွန်းကြေညာချက်၌ အာဏာရှင်အဖွဲ့အစည်းက မြန်မာပြည်သူများအပေါ် ဆက်လက် အကြမ်းဖက်ခြင်းဖြင့် ဖိနှိပ်နေမှုအား လက်ခံနိုင်စရာမရှိကြောင်း၊ ပဋိပက္ခများကြောင့် လူပေါင်း ၃ ဒသမ ၅ သန်းကျော် နေရပ်စွန့်ခွာနေရကာ ၁၅သန်းကျော်မှာ စားနပ်ရိက္ခာပြတ်လပ်မှုနှင့် ရင်ဆိုင်နေရကြောင်း၊ ရိုဟင်ဂျာများ ရင်ဆိုင်နေရသည့် ခွဲခြားဆက်ဆံခံရခြင်းနှင့် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သည့် အပြုအမူများကို ဖြေရှင်းရေးကို နိုင်ငံ့အကျပ်အတည်းအား နိုင်ငံရေးနည်းဖြင့် အဖြေရှာရာ၌ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုအဖြစ် ပါဝင်ရမည် ဖြစ်ကြောင်း၊ ဘုံသဘောတူညီချက် ငါးရပ်ကို အကောင်အထည် ဖော်နေသည့် အာဆီယံ၏အခန်းကဏ္ဍကို အပြည့်အဝထောက်ခံကာ ကုလအတွင်းရေးမှူးချုပ်၏ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ်၏ အခန်းကဏ္ဍကိုလည်း အသိအမှတ်ပြုကြောင်း ပါရှိသည်။

‍

စစ်အာဏာရှင်စနစ် ကျရှုံးရေး၊ အမျိုးသားတန်းတူရေးနှင့် ကိုယ့်ကြမ္မာ ကိုယ်ဖန်တီးနိုင်ရေး၊ ဒီမိုကရေစီရေးနှင့် လူ့အခွင့်အရေးအပြင် အခြားကိစ္စများ ဆောင်ရွက်နိုင်ရေးအတွက် အရှို (ချင်း) အမျိုးသားဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး) (Asho Chin National Federal Council – Bago Region) ကို ဇန်နဝါရီ ၄ ရက်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းလိုက်သည်။

အရှို (ချင်း) အမျိုးသားဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (မကွေး) အား ၂၀၂၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၅ ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းထားပြီးဖြစ်ကာ ကောင်စီ (ဗဟို) မူဝါဒအရ တိုင်းဒေသကြီး ငါးခု၊ ပြည်နယ်တစ်ခုတို့တွင် ပြန့်နှံ့နေထိုင်နေသည့် အရှို (ချင်း) တိုင်းရင်းသားများအနေဖြင့် ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ဆောလျင်စွာ ပေါ်ပေါက်လာနိုင်ရေး ကြိုးပမ်းအားထုတ်နေကြောင်း ဖွဲ့စည်းကြောင်း ကြေညာချက်၌ ပါရှိသည်။

နိုင်ငံ့ရေးအကျပ်အတည်း ဖြေရှင်းရန် ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စုတစ်ရပ်နှင့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ အမြန်ပေါ်ပေါက်ရေးမှာ အရေးကြီးပြီး ဖွဲ့စည်းပုံအမြန်ရေးဆွဲပြဌာန်းနိုင်ရေးအတွက် ပြည်နယ်ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအား ပထမဦးစားပေး ရေးဆွဲသည့်မူဖြင့် ချဉ်းကပ်မည်ဟုလည်း ကြေညာချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

“လမ်းအားလုံး နေပြည်တော်သို့" မဟာဗျူဟာစီမံချက်အား စစ်ဆင်ရေးများဖြင့် အကောင်အထည်ဖော်နေကာ နွေဦးတော်လှန်ရေး ဖြစ်စဉ်အတွင်း တိုးတက်မှု သုံးခုအား ဖော်ပြထားသည့် "၂၀၂၄ ခုနှစ် စစ်ရေးဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှု အခြေအနေ အစီရင်ခံစာ" အား အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG)၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန (MoD) က ဇန်နဝါရီ ၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

တိုးတက်မှုသုံးခုမှာ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) ထူထောင်နိုင်ခြင်း၊ တော်လှန်ရေး စိုးမိုးထိန်းချုပ်နယ်မြေနှင့် လွတ်မြောက်နယ်မြေများ ပေါ်ပေါက်လာခြင်း၊ စစ်ကောင်စီအုပ်ချုပ်ရေးအား ဖျက်သိမ်း၍ ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရား ထူထောင် လည်ပတ်နိုင်ခြင်းတို့ဖြစ်ကြောင်း အစီရင်ခံစာဤ ဖော်ပြထားသည်။

NUG-MoD အစီရင်ခံစာ၌ နယ်မြေ၊ မဟာဗျူဟာလမ်းများနှင့် နယ်စပ်မြို့များ စိုးမိုးထိန်းချုပ်မှု အခြေအနေ၊ PDF ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုနှင့် ပြည်နယ်များ၌ ပူးပေါင်းတိုက်ပွဲဝင်မှု၊ ရန်သူ့အင်အား ပြုန်းတီးမှုနှင့် စခန်းဆုံးရှုံးမှု၊ တော်လှန်ရေးမဟာဗျူဟာနှင့် ပြည်သူ့ရင်ခွင့်ခိုလှုံရေး အစီအစဉ်၊ တော်လှန်ရေး လိုအပ်ချက်နှင့် စိန်ခေါ်မှု၊ ဘဏ္ဍာငွေရှာဖွေရး၊ တော်လှန်ရေးအစီအစဉ်နှင့် ရှေ့အလားအလာ ဟူ၍ ကဏ္ဍငယ်များ ခွဲကာ ဖော်ပြထားသည်။ ထို့ပြင် "လမ်းအားလုံး နေပြည်တော်သို့" မဟာဗျူဟာစီမံချက်အောက်၌ အညာအောင်မြေ၊ ရှမ်းမန်း၊ စစ်တောင်းအလွန်၊ ရိုးမဧရာ၊ ကမ်းခြေ စစ်ဆင်ရေး စသည့် စစ်ဆင်ရေးများကိုလည်း တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာဖြင့် ဆင်နွှဲနေကြောင်းလည်း ပါရှိသည်။

၂၀၂၅ ခုနှစ်အတွင်း စစ်ကိုင်းတိုင်း၌ စစ်ဆင်ရေးအရှိန် တိုးမြှင့်ဖော်ဆောင်ရန်အတွက် တပ်မဟာသစ်အား ဖွဲ့စည်းလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် - မန္တလေး (MDY-PDF) က ဒီဇင်ဘာ ၃၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာထားသည်။

စစ်ဦးစီးအဖွဲ့၏ ထုတ်ပြန်ချက်၌ စစ်ကိုင်းတပ်မဟာ၌ လာရောက် ပူးပေါင်းမည့် စစ်သည်တော်နှင့် မိတ်ဖက်တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များအား ကြိုဆိုဖိတ်ခေါ်ကြောင်း၊ ဒေသတွင်း တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များနှင့်လည်း စစ်ဆင်ရေးများအား ဟန်ချက်ညီ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် အဆင်သင့်ရှိကြောင်းလည်း ပါရှိသည်။

နွေဦးတော်လှန်ရေး၏အကျိုးစီးပွားအား ရှေးရှုခြင်း၊ ပြည်သူလူထု နှလုံးစိတ်ဝမ်း အေးချမ်းစေရေးနှင့် လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုအား အလေးထားသည့်အနေဖြင့် အကျဉ်းထောင်၊ အကျဉ်းစခန်းအသီးသီး၌ ပြစ်ဒဏ်ကျခံနေရသည့် အကျဉ်းသား/သူ ၁၆၉ ဦးအား ပုဒ်မ ၄၀၁၊ ပုဒ်မခွဲ (၁) အရ စည်းကမ်းသတ်မှတ်ချက်မထားဘဲ လွတ်ငြိမ်းသက်သာခွင့်ပြုလိုက်ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

၎င်းတွင် အကျုံးမဝင်သည့် ကျန်အကျဉ်းသား/သူများကိုလည်း ကျခံနေရသည့် ထောင်ဒဏ်၏ သုံးပုံ တစ်ပုံအား လျှော့ပါးခံစာခွင့်အား ပုဒ်မ ၄၀၁ ၊ ပုဒ်မခွဲ (၁)အရ ပြစ်ဒဏ် လွတ်ငြိမ်းသက်သာခွင့်ပြုကြောင်း ယာယီသမ္မတဒူဝါလရှီးလ လက်မှတ်ဖြင့် ထုတ်ပြန်သည့် ကြေညာချက်၌ ပါရှိသည်။

‍

ပင်လုံစိတ်ဓာတ်အား နိုင်ငံရေးမူအဖြစ် ဆွဲကိုင်ကာ ဗမာပြည်နယ် ပေါ်ထွန်းရေးအတွက် ဗမာလူမျိုးစုကို ကိုယ်စားပြုသည့် "ဗမာ့တပ်တော် (သို့မဟုတ်) ဗမာလူမျိုးစုတပ်မတော်- Bamar Army ကို ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းကြောင်း ဗမာ့တပ်တော် ဗဟိုကော်မတီက ကြေညာလိုက်သည်။

တပ်တော်အလံ၌ ပါဝင်သည့် ကြယ်ဖြူကိုးလုံးသည် ဗမာလူမျိုး ကိုးမျိုးအား ကိုယ်စားပြုကာ နိုင်ငံရေးမူဝါဒ ငါးရပ်၊ စစ်ရေးမူဝါဒ ခြောက်ရပ် ချမှတ်ထားကာ ဗမာတိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုပြည်နယ် ပေါ်ထွန်းရေးအတွက် ကြိုးပမ်းမည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။

တပ်တော်သည် ညီနောင်တိုင်းရင်းသား တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများ၏ နိုင်ငံရေး၊ မဟာမိတ်မူဝါဒများအပေါ် ဟန်ချက်ညီ လက်တွဲပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်စေရန် မိုးကြိုးပြောက်ကျားတပ်ဖွဲ့ အပါအဝင် ဘုံရည်မှန်းချက် တူညီပြီး လက်တွဲပူးပေါင်းလိုသည့် တပ်ရင်း၊ တပ်ဖွဲ့များဖြင့် ပေါင်းစပ်စုစည်းထားသည်ဟုလည်း ဗဟိုကော်မတီ ကြေညာချက်၌ ပါရှိသည်။ မိုးကြိုးပြောက်ကျားတပ်ဖွဲ့သည် မကွေးတိုင်း၊ သရက်ခရိုင်၌လှုပ်ရှားသည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။

အာဏာသိမ်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ဦးဆောင်ကျင်းပမည့် အတုအယောင်ရွေးကောက်ပွဲအား ကန့်ကွက်ကြောင်းနှင့် တအာင်းနိုင်ငံရေးအတိုင်ပင်ခံကော်မတီ (TPCC) က ဦးဆောင်အကောင်အထည်ဖော်မည့် နိုင်ငံရေးလမ်းပြမြေပုံ အဆင့်ဆင့်တိုင်းတွင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မည်ဟု တအာင်း (ပလောင်) အမျိုးသားပါတီက ဒီဇင်ဘာ ၂၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်သည်။

ပါတီ တတိယမြောက်ညီလာခံအား ဒီဇင်ဘာ ၂၄ - ၂၅ ရက်တွင် ကိုယ်စားလှယ်နှင့် လေ့လာသူ ၉၃ ဦးဖြင့် ပြုလုပ်ပြီးနောက် အတည်ပြုချက် (၅) ချက်၊ မှတ်တမ်းတင်ခြင်း (၁၁) ချက်နှင့် ရှေ့လုပ်ငန်းစဉ် (၈) ချက်တို့ကိုလည်း ချမှတ်ထားနိုင်ခဲ့ကာ ပါတီအနေဖြင့် နွေဦးတော်လှန်ရေးပန်းတိုင်ဖြစ်သည့် စစ်အာဏာရှင်စနစ် အပါအဝင် အာဏာရှင်စနစ် ဟူသမျှ ချုပ်ငြိမ်းရေးနှင့် ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတော်သစ် တည်ဆောက်ရေး၌ ပြည်သူနှင့်အတူ ရပ်တည်ပါဝင်မည်ဟုလည်း သဘောထား ထုတ်ပြန်ထားသည်။

အာရက္ခတပ်တော် (AA) က ရခိုင်ပြည်နယ် တောင်ပိုင်းစွန်းမြို့ ဖြစ်သည့် "ဂွ" မြို့ အခြေစိုက် ခြေမြန်တပ်ရင်း (၅၆၂) နှင့် (၅၆၃) တို့အား ထိုးစစ်ဆင်ပြီးနောက် ဒီဇင်ဘာ၂၉ ရက်တွင် အပြီးတိုင်သိမ်းယူနိုင်ခဲ့ပြီ ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာလိုက်သည်။

နှစ်ပတ်ကြာထိုးစစ်ဆင်ခဲ့ရာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ အင်အား ၁,၂၀၀ ကျော်ဖြင့် အပြင်းအထန် ခုခံခဲ့သော်လည်း မြို့သိမ်းပြီးနောက် တပ်မ (၁၁) တပ်မမှူး ဗိုလ်မှူးကြီး သန်းစိုးဝင်း သေဆုံးခဲ့ကာ တပ်ရင်းမှူးအချို့လည်း သေဆုံးခဲ့ပြီး ၇၀၀ ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်၌ မြို့နယ် ၁၇ မြို့နယ် ရှိသည့်အနက် ဂွ အပါအဝင် ၁၄ မြို့နယ်အား အာရက္ခတပ်တော်က သိမ်းပိုက်ထားကာ စစ်တွေ၊ ကျောက်ဖြူ၊ မာန်အောင်မြို့တို့ကိုသာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်က ထိန်းချုပ်ထားနိုင်တော့သည်။

‍

ပြည်တွင်းရေး အခင်းအကျင်း၊ အဖြစ်အပျက်များအား စစ်ရေးဖြင့် ဖြေရှင်းသည်ထက် နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းများဖြင့် ဖြေရှင်းရန် အမြဲတမ်းအသင့်ရှိကြောင်း ရက္ခိုင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်/အာရက္ခတပ်တော် (ULA/AA) က ဒီဇင်ဘာ ၂၉ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အမှတ် (၁၈/၂၀၂၄) ဖြင့်ထုတ်ပြန်ရာ၌ "အာရက္ခ ပြည်သူ့တော်လှန်ရေးအစိုးရ"ဟု ထည့်သွင်းဖော်ပြထားကာ တိုင်းရင်းသားညီအကိုများ၏အကောင်းဆုံး ညီအစ်ကိုမိတ်ဆွေအဖြစ် ဆက်လက်ရပ်တည်မည် ဖြစ်ကြောင်း၊ တရုတ်နိုင်ငံ၏ တက်ကြွသော ဦးဆောင်မှုအောက်၌ တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ဒေသ တည်ငြိမ်ရေး၊ အကြမ်းဖက်မှု ပပျောက်ရေး၊ အွန်လိုင်းလောင်းကစား (ကျားဖျင်) တိုက်ဖျက်ရေးကဏ္ဍများတွင် ကိုးကန့်၊ တအာင်းအဖွဲ့အစည်းများနှင့်အတူ ဟိုင်ဂင်သဘောတူညီချက် ရရှိသည်အထိ တက်တက်ကြွကြွ ပူးပေါင်းပါဝင်ခဲ့ပြီးလည်းဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

‍

၂၀၂၄ ခုနှစ်သည် စစ်ရေးအောင်မြင်မှုများဖြင့် ပြဋ္ဌာန်းသောနှစ်တနှစ်ဖြစ်ခဲ့သည်။ စစ်အုပ်စုအနေဖြင့် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် ၁၄ ခုအနက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်နှစ်ခုကို လက်လွှတ်ဆုံးရှုံးခဲ့ရသလို နယ်စပ်ဒေသ တလျောက်နယ်မြေဆုံးရှုံးမှု အများအပြားနှင့် အလယ်ပိုင်းရှိ အညာဒေသတွင်လည်း စစ်ရေးအရခြိမ်းခြောက်မှုများကိကို သိသိသာသာ ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၏စစ်ရေး အောင်မြင်မှုများအတွက် လူထုကို ပြစ်ဒဏ်ပေးသည့်သဖွယ် စစ်အုပ်စုအနေဖြင့်၎င်းတို့ အစဉ်အဆက် ကျင့်သုံးခဲ့၊ ကျင့်သုံးမြဲ နည်းဗျူဟာတရပ်အနေဖြင့် အရပ်သားနှင့်လက်နက်ကိုင် ပစ်မှတ်မခွဲခြားပဲ အရပ်သားပြည်သူများကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်ခြင်းကိုလည်း ဆက်လက်တွေ့မြင် ခဲ့ကြရသည်။

ပြည်တွင်းစစ်များ၏ အဆုံးသတ်ကို သတ်မှတ်ကြရာတွင် တော်လှန်ရေးအောင်ပွဲ၊အာဏာချုပ်ကိုင် ထားသူ၏ အောင်ပွဲ၊ ညှိနှိုင်းသည့်အဖြေစသည်ဖြင့် သတ်မှတ်ကြလေ့ရှိရာတဖက်ဖက်က စစ်ရေး အောင်ပွဲတခုခုသည် အားကောင်းသည့် အဆုံးသတ်အဖြစ်သတ်မှတ်ဖော်ပြကြလေ့ရှိသည်။ ညှိနှိုင်းသည့်အဖြေကို သတ်မှတ်ကြရာတွင်လည်းသဘောတူညီချက်ဖြင့် ရလဒ်ထွက်ပေါ်ခြင်းနှင့် သဘောတူညီချက် ခိုင်ခိုင်မာမာ မရှိပဲအပစ်အခတ်ရပ်စဲခြင်းကိုလည်း ခွဲခြားဖော်ပြကြလေ့ရှိသည်။ နိုင်ငံတကာသည်ထိုအခင်းအကျင်းများကို တွန်းအားပေးကြလေ့ရှိသည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ၏ ဝင်ရောက်ပါဝင်မှုများကို ပိုမိုထင်ရှားစွာ မြင်တွေ့ခဲ့ကြရသည်။၎င်းတို့နယ်စပ်တလျောက် ဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများကို အဆုံးသတ်ရန်အတွက်အချိန်အခါနှင့် ပုံစံကို တွက်ဆကြမှုများကို ပိုမိုမြင်သာလာခဲ့သည့်နှစ်တနှစ်ဖြစ်ခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ကြားဝင်ညှိနှိုင်းမှုဖြင့်အပစ်အခတ်ရပ်စဲမှု ကာလတခုဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည့်တိုင် အလွယ်တကူပင် ပြန်လည်ပျက်ဆီးသွားခဲ့သည်။ သမာရိုးကျ ဖိအားပေးသည့် ယန္တရားများလည်းအလုပ်မဖြစ်ခဲ့သည်ကိုလည်း တွေ့ခဲ့ရခြင်းက ပြောင်းလဲသွားပြီဖြစ်သည့် အခင်းအကျင်းကိုပိုမိုလက်တွေ့ကျကျ ထင်ဟပ်လျက်ရှိသည်။  

ပြက္ခဒိန်ဖြင့် တနှစ်စာကို ပိုင်းခြားနိုင်သည့်တိုင် မြန်ဆန်စွာတိုးတက်ပြောင်းလဲနေသည့် သမိုင်း၏ လှိုင်းနှင့် တရွေ့ရွေ့ မှိန်ပြလာနေသည့်၊တဖန်ပိုမိုထင်သာလာနေသည့် နယ်မြေပထဝီအပိုင်းအခြား လိုင်းများကားဆက်လက်စီးဆင်းနေမြဲပင်ဖြစ်သည်။ မရေရာမှုများရှိသည့်အကြားတွင် ဖမ်းဆုတ်ကိုင်ယူစရာကား အနာဂတ်မျှော်ရည်ချက်များသာဖြစ်သည်။

တော်လှန်ရေး၏ စစ်ရေးအောင်မြင်မှုများကပေါ်ပေါ်ထင်ထင် ထုတ်ဖော်မကြေညာကြသည့်တိုင် မြင်သာသည့် စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများကို မြင်သာစေပြီး၊ နောက်ဆက်တွဲ ဝတ္တရားတရပ်ဖြစ်သောအုပ်ချုပ်ရေး ဖော်ဆောင်မှုများကိုလည်း စတင်မြင်တွေ့လာရပြီ ဖြစ်သည်။ သို့သော်အလုံးစုံ ကောင်းမွန်နေသည်ချည်းတော့ မဟုတ်ပေ။ လတ်တလော ပြဿနာအချို့နှင့်​အနာဂတ်အတွက် ဆင်ခြင်သတိပြုစရာ၊ စောင့်ကြည့်စရာအချို့ကိုမူ ၂၀၂၅ ခုနှစ်ထံသို့လက်ဆင့်ကမ်း လာခဲ့သည်။

‍

တော်လှန်စစ်၏ အောင်မြင်မှုများ

ပိုမိုမြင်သာလာခဲ့သည့် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ၏ ကြားဝင်ဆောင်ရွက်မှုများ

ပြည်နယ်အားကောင်းရေးနှင့်ညီညွတ်မှုတည်ဆောက်ရေး လွှမ်းမိုးခဲ့သည့် နိုင်ငံရေး

စစ်ရေးအောင်မြင်မှုများနောက် သတိပြုဆင်ခြင်စရာများ

ပိုမိုကြီးထွားလာသည့် လူထုအကြပ်အတည်း

‍

‍

Photo by Ajay Karpur on Unsplash

၂၀၂၁ ခုနှစ်ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက် မတရားအာဏာသိမ်းခဲ့သည့် အကြမ်းဖက်စစ်တပ်သည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင်မူအဘက်ဘက်မှ ဆုံးရှုံးမှုများစွာ ကြုံတွေ့လာရသည်။ နိုင်ငံရေး၊ နိုင်ငံတကာသံတမန်ရေးများ၌ အရေးမလှသည့်အပြင် စစ်ရေးကြောင့် ကျဆုံးမှုများစွာ ကြုံတွေ့လာသည်။စစ်ရေးကျဆုံးမှုသည် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအတွက် အဆိုးဝါးဆုံး ထိုးနှက်ချက်ဖြစ်လာကာရှမ်းပြည်နယ် လားရှိုးနှင့် ရခိုင်ပြည်နယ် အမ်းမြို့အခြေစိုက် စစ်တိုင်းဌာနချုပ်နှစ်ခု ကျဆုံးခြင်း၊ မြို့ပေါင်း ၉၀ ကျော် တော်လှန်ရေး အင်အားစုများသိမ်းယူထားနိုင်ခြင်းများကြောင့် စစ်အုပ်စုထောက်ခံသူများကြား၌ပင်သဘောထားကွဲလွဲမှုများစွာ ရှိလာခဲ့သည်။  ထို့အတူ လူထုအပေါ် ဖိနှိပ်မှုများလည်း ပိုမိုများပြားလာခဲ့သလို၊ လူမှုစီးပွားသက်ရောက်မှုများလည်း ပိုမိုကြီးမားလာနေခဲ့သည်။

မတရားစစ်မှုထမ်း ဥပဒေ

ပြုန်းတီးသွားသည့်တပ်အင်အား ပြန်ဖြည့်ရေးအတွက် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင် လှိုင် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၀ ရက်တွင် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေ[1]အားအသက်သွင်းခဲ့သည်။ ယင်းဥပဒေအား နိုင်ငံတော် အေးချမ်း သာယာရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီ (နအဖ) လက်ထက် ဥပဒေအမှတ် ၂၇/၂၀၁၀ ဖြင့် ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး သန်းရွှေလက် မှတ်ဖြင့် ပြဌာန်းထားခြင်း ဖြစ်သည်။ ထို့နောက်ဖေဖော်ဝါရီ ၁၃ ရက်တွင် အရန်တပ်ဖွဲ့ဥပဒေ[2] ကိုပါအသက်သွင်းကာ အ ကောင်အထည်ဖော်ရန်အတွက် ယင်းနေ့တွင်ပင် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဆင့်ခေါ်ရေးဗဟိုအဖွဲ့ [3]ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။

စစ်မှုထမ်းဥပဒေသည်အသက် ၁၈ နှစ်မှ ၃၅ နှစ်အထိ အကျုံးဝင်မည် ဖြစ်ကာ အပတ်စဉ် တစ်ခုလျှင် ၅,၀၀၀ ခန့် ခေါ်ယူ မည်ဖြစ်ကာ လက်ရှိ တပ်မတော်သားအင်အားစုများ၏မိသားစုများသည် အရန်အင်အား၌ ပါရှိပြီးဖြစ်ကြောင်း[4]အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုပြောခွင့်ရ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက ပြောဆိုခဲ့ကာ ၂၀၁၉ ခုနှစ်သန်းခေါင်စာရင်းအရ အမျိုးသား ၆ ဒသမ ၃ သန်း၊ အမျိုးသမီး ၇ ဒသမ ၇ သန်း ရှိသည်ဟုလည်းပြောဆိုခဲ့[5]သည်။ယင်းဥပဒေအရ အမျိုးသမီးမှာ ၁၈ နှစ်မှ ၂၇ နှစ်အထိ အကျုံးဝင်ပြီး ဆရာ၊အင်ဂျင်နီယာနှင့် အခြားပညာတစ်ရပ်ရပ်အား အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း ပြုနေသူဖြစ်ပါကအမျိုးသား ၄၅ နှစ်နှင့် အမျိုးသမီး ၃၅ နှစ်အထိ အကျုံးဝင်သည်။ စစ်မှုထမ်းသက်အားနှစ်နှစ်သတ်မှတ်ကာ ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်ဖြစ်ပါက သုံးနှစ်နှင့် နိုင်ငံတော်အရေးပေါ်ကာလတွင် ငါးနှစ်အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်ရမည်ဟု သတ်မှတ်ထားကာ ဆင့်ခေါ်ခံရသူသည်တာဝန်မထမ်းဆောင်ဘဲ ငြင်းဆန်ပါက ထောင်ဒဏ် ငါးနှစ်အထိ ချမှတ်ခံရမည် ဖြစ်သည်။

တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအနေဖြင့်စစ်မှုထမ်းဥပဒေကြောင့် ရှောင်တိမ်းရန် ခက်ခဲသူများအနေဖြင့် လာရောက်ပူးပေါင်းကာတော်လှန်ရေး၌ ကျရာနေရာမှ ပါဝင်ကြရန် လှုံ့ဆော်၊ ကမ်းလှမ်းခဲ့သည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုကပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေအား အသက်သွင်းပြီး နှစ်လအကြာတွင် ပထမဆုံးအပတ်စဉ်အား ဧပြီ ၈ရက်တွင် စတင်ခဲ့ကာ သင်တန်းသားများအား မတ် ၉ ရက်တွင် စတင်ဆင့်ခေါ်[6]ခဲ့သည်။တက်ရောက်သူများသည် မိမိသဘောဆန္ဒအလျောက် စာရင်းပေးသွင်းသူများသာ ဖြစ်သည်ဟုအကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်က သတင်းထုတ်ပြန်ထားကာ အပတ်စဉ် (၁) ၌ သင်တန်းသား မည်မျှပါဝင်သည်ကိုမူ မထုတ်ပြန်ခဲ့သော်လည်း ဇွန် ၂၈ ရက်တွင် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်သင်တန်းကျောင်းအသီးသီး၌ သင်တန်းဆင်းပွဲ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် အပတ်စဉ် (၂) အားမေ ၁၄ ရက်၊ အပတ်စဉ် (၃) အား ဇွန် ၂၅ ရက်တို့တွင် ထပ်မံဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီးယခင်အပတ်စဉ်များအတွက် ဆင့်ခေါ်စဉ် ပျက်ကွက်ခဲ့သူများကို တည်ဆဲဥပဒေဖြင့်အရေးယူမည်ဟု ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်း ဆင့်ခေါ်ရေးဗဟိုအဖွဲ့ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ညှိနှိုင်းကွပ်ကဲရေးမှူး(ကြည်း၊ ရေ၊ လေ) ဗိုလ်ချုပ်ကြီး မောင်မောင်အေး (လက်ရှိ ရာထူးပြောင်း) အားပြောကြားထားခဲ့သည်။

ထို့နောက်အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းသင်တန်း အပတ်စဉ် (၄)[7] အားသြဂုတ် ၅ ရက်၊ အပတ်စဉ် (၅)[8] အားစက်တင်ဘာ ၉ ရက်၊ အပတ်စဉ် (၆)[9] အားအောက်တိုဘာ ၂၁ ရက်၊ အပတ်စဉ် (၇)[10] အားနိုဝင်ဘာ ၂၆ ရက်၊ အပတ်စဉ် (၈)[11] အားဒီဇင်ဘာ ၂၃ ရက်တို့တွင် ဆက်တိုက်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ စစ်မှုထမ်းသင်တန်း၌ ကြံ့ခိုင်ရေး၊စစ်ရေးပြ၊ ခြေလျင်လက်နက်ငယ်၊ စစ်နည်းဗျူဟာဘာသာရပ်အား စာတွေ့/ လက်တွေ့၊စစ်မြေပြင်အင်ဂျင်နီယာ၊ စစ်မြေပြင် အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် အထွေထွေဘာသာရပ်အားရက်သတ္တပတ်အလိုက် လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးသည်ဟု ပြည်တွင်းအခြေစိုက်သတင်းမီဒီယာများကရေးသားထားသည်။

စစ်မှုထမ်းဥပဒေအရခေါ်ယူစဉ် သင်တန်းဆင်းပါက မိမိနေထိုင်ရာ ဒေသနှင့် အနီးတစ်ဝိုက်တွင်သာပြန်လည်တာဝန်ပေး မည်ဟု အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက စည်းရုံးခေါ်ယူခဲ့ပြီးသင်တန်းဆင်းချိန်တွင် စစ်သည်အသစ်များအား မိဘနှင့် မိသားစုအား အ ကြောင်းကြားမှုမရှိဘဲ စစ်ရေးပြင်းထန်သည့် ရှမ်းမြောက်ဒေသ၊ ချင်း၊ ကရင်နီနှင့် ကချင်အပါအဝင်ရှေ့တန်းစစ်မျက်နှာများသို့ အတင်းအကြပ် ပို့ဆောင်[12]ခဲ့သည်။ထိုသို့ လုပ်ဆောင်မှုများကြောင့် စစ်မှုမထမ်းလိုသည့်သူများ များပြားလာကာ ပြည်ပသို့ထွက်ခွာ ခြင်း၊ လာဘ်ငွေပေး၍ ရှောင်တိမ်းခြင်း၊ ဒေသရှိ အုပ်ချုပ်ရေးနှင့်အာဏာပိုင်များအား ပိုက်ဆံပေး၍ အမည်စာရင်း ဖျောက်ခိုင်းခြင်း၊ စာရင်းမှပယ်ဖျက်ခိုင်းခြင်းများ[13]ရှိလာခဲ့သည်။ [14]

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်ကသင်တန်းတက်ရောက်သူများသည် မိမိသဘောဆန္ဒအလျောက် အမည်စာရင်းပေးသူများဟု ဆိုသော်လည်းသင်တန်းအတွက် လိုအပ်သည့် လူဦးရေ ရရှိရန်အတွက် မြေပြင်၌မူ စစ်အုပ်စုနှင့်၎င်းတို့လက်အောက်ခံ ပျူစောထီးများ၊ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများ သုံး၍ ဖမ်းဆီးမှုကြောင့်ဥပဒေအတည်ပြုသည့် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၀ ရက်မှ ဒီဇင်ဘာ ၂၆ ရက်အထိ နိုင်ငံတစ်ဝန်းဖမ်းဆီးခံရသူပေါင်း ၁၁,၃၅၅ အထိ ရှိလာပြီဖြစ်ကြောင်း အန်လိုင်းမှတဆင့် စုစည်းရသမျှ အချက်အလက်များ[15]ကဖော် ပြလျက် ရှိသည်။ ဖမ်းဆီးခံရသူ အများစုမှာ ရခိုင်၊ စစ်ကိုင်း၊ မန္တလေး၊ ပဲခူး၊စစ်ကိုင်း၊ ရှမ်း၊ မကွေးနှင့် ရန်ကုန်တိုင်းတို့မှ အများဆုံး ဖြစ်ပြီးနေ့ခင်းဘက်တွင် ဖမ်းဆီးခံရသူမှာ ၁၀,၀၀၀ ကျော်အထိ ရှိသည်။ရခိုင်၊ စစ်ကိုင်း၊ မကွေးမှ လွဲ၍ ကျန်သည့် နေရာအများစုမှာ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနယ်မြေထိန်းချုပ်မှု မရသေးသည့် ဒေသများဖြစ်ကာ ယင်းနေရာအများစု၌ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ပေါ်တာဆွဲ၊ ဖမ်းဆီးမှုများ ပိုမိုလုပ်ဆောင်နေနိုင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းဥပဒေအတည်ပြုပြီးနောက် လူထုအတွင်း စစ်မှုမထမ်းလိုသည့်အတွက် ပြည်ပသို့ နည်းပေါင်းစုံဖြင့်ထွက်ခွာမှုများ ရှိ လာခဲ့သည်။

မေ ၁၄ ရက်ကလည်းပြည်ပရောက် မြန်မာအလုပ်သမားများအားလုံး ပြည်တွင်းသို့ ပြန်လည်စစ်မှုထမ်းရေးအတွက်ပြည်ပပို့ဆောင်ထားသည့် အေဂျင်စီများက တာဝန်ယူခေါ်ဆောင်ရမည်[16]ဟုစစ်အုပ်စု အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်ထားသည်။ ယင်းထုတ်ပြန်ချက်၌ပြန်မလာသူများအတွက် အေဂျင်စီက တာဝန်ယူရမည်ဖြစ်ကာ[17]သုံးနှစ်ပြည့်သော်လည်း ပြန်မလာ ပါက ဒဏ်ကြေးဆောင်ခိုင်းခြင်း၊ အလုပ်ခေါ်စာသစ်တင်ပြခွင့် ဆိုင်းငံ့ခြင်း၊ လိုင်စင်ပိတ်သိမ်းခြင်း၊အမည်ပျက်စာရင်းသွင်းခြင်းများအား အဆင့်ဆင့် လုပ်ဆောင်မည်ဟု ပါရှိသည်။

စစ်မှုထမ်းသင်တန်းအပတ်စဉ် နံပါတ်မြင့်လာသည်နှင့်အမျှ ဝင်ရောက်စစ်မှုထမ်းသူ နည်းပါးလာသည့်အတွက်အကြမ်း ဖက်စစ်အုပ်စုက ပြည်ပထွက် အလုပ်လုပ်ကြသည့် လူငယ်များအား ပစ်မှတ်ထားလာခဲ့သည်။ပြည်ပထွက် အလုပ်လုပ်ကြမည့် လူ ငယ်များအား နည်းမျိုးစုံဖြင့် ပိတ်ဆို့ရန်ကြိုးစားလာကာ အလုပ်ကြမ်းပုံစံဖြင့် သွားရောက်မည့်သူများကို အဓိက ပစ်မှတ်ထားခဲ့သည်။နိုင်ငံကူးလက်မှတ် သက်တမ်းတိုးခြင်းနှင့် အသစ်လဲလှယ်ခြင်း၊ ပြည်ပထွက်မည့်လေဆိပ်များ၌ အမိန့်ညွှန်ကြားချက်အမျိုးမျိုးသုံး၍ ကန့်သတ်ခြင်း၊ ငွေညှစ်ခြင်းများလုပ်ဆောင်လာခဲ့သည်။

ဇွန်လဆန်းပိုင်းတွင်အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက တပ်အင်အား ပြုန်းတီးနေမှုအား ပြန်လည်ဖြည့်တင်းရန်အတွက်အရန်တပ်ဖွဲ့ ဥပဒေဖြင့် အငြိမ်းစားစစ်မှုထမ်းဟောင်းများအားတာဝန်ပြန်လည်ထမ်းဆောင်ရန် ဆင့်ခေါ်ခဲ့သည်။ သက်ပြည့်ပင်စင်အား ၆၂ နှစ်ပြည့်အထိသတ်မှတ်ထားကာ အရန်တပ်ဖွဲ့ဥပဒေအရ ငါးနှစ်အတွင်း စစ်မှုထမ်းရမည်ဟု သတ်မှတ်ထားသည်။၂၀၁၉ ခုနှစ် စာရင်းများအရ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အငြိမ်းစား စစ်မှုထမ်းဟောင်း ၂၅၀,၀၀၀ ခန့် ရှိကာ နိုင်ငံ့ပင်စားစားအရေအတွက်၏ ၂၈ ရာခိုင်နှုန်း ရှိသည်။  တပ်မှ ထွက်၍ အငြိမ်းစားယူသည့်ပင်စင်စားအချို့မှာ နိုင်ငံတွင်း ပဋိပက္ခများ နောက်ဆက်တွဲ ပြင်ပအလုပ်အကိုင်ရှားပါးမှု၊ စီးပွား ရေးကျပ်တည်းမှုကြောင့် တပ်တွင်း ပြန်လည် တာဝန်ထမ်းဆောင်သူများရှိသည့်အပြင် အတင်းအကျပ် ပြန်လည်ခေါ်ဆောင်ခံရသူ များလည်း[18]ရှိသည်။

ဇူလိုင် ၃၀ရက်တွင် အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနက ထိုင်းနိုင်ငံသို့ သွားရောက်မည့်မြန်မာအလုပ်သမားများအား သြဂုတ် ၁ ရက်မှစကာ မြန်မာနိုင်ငံရှိ မိသားစုထံသို့ ဖြစ်စေ၊ကိုယ်တိုင်၏ ဘဏ်စာရင်းဖြစ်စေ တရားဝင်ငွေလွှဲထားကြောင်း အထောက်အထား ပြမှသာနှစ်နိုင်ငံ သဘောတူစာချုပ် (MoU) စနစ်ဖြင့် သက်တမ်းတိုးခွင့်ပြုကာပြန်လည်စေလွှတ်မည်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ သြဂုတ် ၁ ရက်တွင် ပြည်ပသို့အလုပ်အကိုင်ပတ်စ်ပို့ (PJ) နှင့် အလည်အပတ် (PV) ပတ်စ်ပို့ ကိုင်ဆောင်၍ ရန်ကုန်လေဆိပ် မှ ထွက်ခွာမည့်သူများအား အချက်အလက်မပြည့်စုံပါက ထွက်ခွင့်မပေးဘဲ ပိတ်ဆို့မှုများ၊ ပြန်လှည့်ခိုင်းမှုများလုပ်ဆောင်လာခဲ့သည်။ အများစုမှာ  အသက် ၂၃ မှ၃၂ နှစ်အရွယ် (စစ်မှုထမ်းဥပဒေအရ အကျုံးဝင်သူများ) ဖြစ်ပြီး အခွန်မဆောင်ခြင်း၊လစာပြန်လည်မလွှဲထားခြင်း၊ ပြည်ပအလုပ်အကိုင် အလုပ်သမား သက်သေခံကတ်ပြား (OverseaWorker Identification Card – OWIC) မရှိခြင်းတို့ကြောင့်ထွက်ခွာခွင့် မပေးဘဲ ပိတ်ပင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။[19]

သြဂုတ် ၂၈ရက်တွင် ပြည်ပရောက် မြန်မာရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားများအနေဖြင့် မိမိတို့ ရရှိသည့်လုပ်ခလစာများကို တရားဝင်လမ်းကြောင်းမှ တဆင့် လုပ်ခလစာ၏ ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းအား တစ်လတစ်ကြိမ်ဖြစ်စေ၊ သုံးလလျှင် တစ်ကြိမ်ဖြစ်စေ လွှဲ ပြောင်းပေးပို့ရမည်ဟုအမိန့်ကြေညာစာ[20]အားအကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုလက်အောက်ခံ အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။  မလိုက်နာပါက နိုင်ငံကူးလက်မှတ်သက်တမ်းတိုးမပေးခြင်း၊ ပြည်ပထွက်ခွင့် ပိတ်ပင်ခြင်းနှင့် OWIC ကတ်ထုတ်မပေးခြင်းတို့ လုပ်ဆောင်မည်[21]ဟုပါရှိသည်။ ထိုသို့ မထုတ်ပြန်မီ သြဂုတ်လလယ်ပိုင်းတွင်လည်းအလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနတွင်အလုပ်သမားအေဂျင်စီ ၃၀၀ ဝန်းကျင်အား နေပြည်တော်သို့ ခေါ်ယူစစ်ဆေးခဲ့သည်။ ထို့နောက်၎င်းတို့ အေဂျင်စီမှ စေလွှတ်ထားသည့် အလုပ်သမးများ၏ လစာဝင်ငွေ ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းအားစစ်တပ်ထိန်းချုပ်ထားသည့် ဘဏ်နှင့် ငွေလွှဲလမ်းကြောင်းများမှ ပြန်လွှဲစေရန်ဖိအားပေး[22]ခဲ့သည်။

နိုင်ငံ့စီးပွားကမောက်ကမ ဖြစ်ခြင်း၊ ငွေကြေးတန်ဖိုး ကျဆင်းခြင်း၊ ကုန်စျေးနှုန်း မြင့်တက်ခြင်း၊အလုပ်လက်မဲ့ များလာခြင်း၊ မလိုအပ်ဘဲ ငွေကြေး ကုန်ကျမှု မြင့်တက်လာခြင်း(စစ်မှုထမ်းစာရင်း၌ မပါရေး လာဘ်ငွေပေးရခြင်း)၊ မြို့ပြနေ ပြည်သူများမှာ ဒေသဆိုင်ရာအုပ်ချုပ်ရေး အဖွဲ့များ၏ ဧည့်စာရင်း အကြောင်းပြ ဖမ်းဆီးခြင်းများအားငွေပေးရှင်းနေရခြင်းများကြောင့် လူထုအကျပ်အတည်းမှာ များစွာ ကြီးမားလာရသည်။ ၂၀၂၄ခုနှစ် ဇွန် ၂၄ ရက်တွင် ကုလသမဂ္ဂဖွံ့ဖြိုးရေးအစီအစဉ် (UNDP) က နိုင်ငံ့ စုစု ပေါင်း လူဦးရေဖြစ်သည့် ၅၅ ဒသမ ၈ သန်းအနက် ၄၂ သန်းသည် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှင့်ရင်ဆိုင်နေရကာ ၁၃ သန်းကျော်မှာ စားနပ်ရိက္ခာ မလုံလောက်မှုအား ရင်ဆိုင်နေရ[23]သည်ဟုထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် နိုင်ငံ့လူလတ်တန်းစားဦးရေမှာ စစ်တပ်အာဏာ သိမ်းပြီးသုံးနှစ်အတွင်း ထက်ဝက်ခန့် ကျဆင်းသွားပြီဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။ ဇွန် ၁၂ရက် ကမ္ဘာ့ဘဏ် ထုတ်ပြန်ချက်၌ လည်း မြန်မာ့လူဦးရေ၏ ၃၂ ရာခိုင်နှုန်းသည်ဆင်းရဲနွမ်းပါးသည့် အခြအနေသို ရောက်နေကာ ကျန်သုံးပုံ တစ်ပုံသည် ဆင်းရဲမှုအခြေအနေကို ကျရောက်နိုင်ကြောင်း သတိပေးခဲ့သည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုကတပ်သားသစ် စုဆောင်းမှုနှင့် စစ်သင်တန်းဖွင့်မှုအား ဆက်တိုက်လုပ်နေသည့်အတွက် အထွေထွေအကျပ်အတည်းနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည့် လူငယ်များမှာ တရားဝင် လမ်းကြောင်းမှ ပြည်ပထွက်အလုပ်လုပ်ရာ၌ ကန့်သတ်ခံရခြင်း၊ ငွေညှစ်ခံရခြင်းများ ကြုံတွေ့နေရသည့်နည်းတူ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများသို့တရားမဝင်လမ်းကြောင်းမှ ထွက်ခွာ အလုပ်လုပ်ရာ ၌လည်း အခက်အခဲ၊အကျပ်အတည်းပေါင်းများစွာ ကြုံတွေ့နေရသည်။ နေထိုင်ခွင့် ရရှိရေးအတွက်ယင်းနိုင်ငံများရှိ အာဏာပိုင်များအား ငွေပေးရခြင်း၊ ဖမ်းဆီးခံရပါကပြန်ပို့ခံရခြင်းအပြင် လုပ်အားခေါင်းပုံဖြတ်ခြင်း[24]များကိုပါရင်ဆိုင်နေကြရသည်။

သဘာဝဘေးအကြပ်အတည်း

 နိုင်ငံ၌အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စု၏ အဓမ္မ စစ်သားစုဆောင်းမှု၊ စီးပွားရေး ကျပ်တည်းမှုများကြောင့်နိုင်ငံ့လူထု ဘက်ပေါင်းစုံမှ ကျပ်တည်းနေချိန်တွင် ဗီယက်နမ်တွင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည့်ရာဂီ တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်း နောက်ဆက်တွဲကြောင့် နိုင်ငံ့ အလယ်ပိုင်းနှင့် ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း၌ ရေကြီးရေလျှံမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ကုလသမဂ္ဂ စာရင်းများအရရေဘေးသင့်သူ ၆၃၀,၀၀၀ ကျော် ရှိ[25]ကာ ရေဘေးကြောင့် လူပေါင်း ၂၂၆ ဦး သေဆုံးခဲ့ရသည်ဟု စစ်အုပ်စုဘက်က ထုတ်ပြန်သည်။ယင်းရေကြီးရေလျှံမှုသည် တိုင်းနှင့် ပြည်နယ် ကိုးခုမှ မြို့ပေါင်း ၅၉ မြို့အားထိခိုက်စေခဲ့သည့်အပြင် ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုများစွာ ရှိခဲ့ကာ ယင်းနောက်ဆက်တွဲလမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ပြတ်တောက်မှုများကြောင့် ကုန်စည်ပို့ဆောင်ရေးကဏ္ဍပါထိခိုက်ခဲ့ပြီး ထိုင်း-မြန်မာကုန်စည် သယ်ဆောင်ခမှာ ၁၂ ဘီးကားတစ်စီး လျှင်ကျပ်သိန်း ၂၅၀ မှ ၂၇၀ အထိ ရှိခဲ့[26]ကာလူထုအပေါ် သက်ရောက်မှု ပိုမိုကြီးမားခဲ့သည်။

‍

References:

[1]https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=A652041C0EB3726C30E8B2687737F340?lawordSn=954

[2]https://www.mlis.gov.mm/mLsView.do;jsessionid=976D49203E2DADC2B0E3E6540B789EE5?lawordSn=956

[3]https://www.moi.gov.mm/announcements/52051

[4]https://www.facebook.com/share/v/B77exZFzd9Lb9MWL/?mibextid=Z719m6

[5]https://www.moi.gov.mm/news/52063

[6]https://news-eleven.com/article/293158

[7]https://news-eleven.com/article/296857

[8]https://news-eleven.com/article/297910

[9]https://news-eleven.com/article/296697

[10]https://news-eleven.com/article/297807

[11]https://news-eleven.com/article/298619

[12]https://www.facebook.com/khitthitnews/posts/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%9E%E1%80%B0%E1%80%B7%E1%80%85%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BE%E1%80%AF%E1%80%91%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8-%E1%80%A1%E1%80%95%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%89%E1%80%BA-%E1%81%81-%E1%80%9E%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%86%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8-%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%AE%E1%80%9E%E1%80%B1%E1%80%AC-%E1%80%85%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%9E%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%A1%E1%80%9E%E1%80%85%E1%80%BA-%E1%80%99%E1%80%BB%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%AD%E1%80%AF-%E1%80%9B%E1%80%BE%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%B1%E1%80%AC/834471388780469/

[13]https://burma.irrawaddy.com/article/2024/03/18/381052.html

[14]https://www.bbc.com/burmese/articles/c9ed4553ggyo

[15]https://lookerstudio.google.com/u/0/reporting/7197dead-281f-4414-9372-70fe37ee044b/page/b3YqD?s=n-GzNNTp0sI

[16]https://yktnews.com/2024/11/191877/

[17]https://www.facebook.com/myanmarlabournews/posts/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BA-%E1%80%A1%E1%80%9C%E1%80%AF%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%90%E1%80%BD%E1%80%B1-%E1%80%85%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BE%E1%80%AF%E1%80%91%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9B%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%86%E1%80%84%E1%80%B7%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%B1%E1%80%AB%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%BC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%B6%E1%80%9B%E1%80%95%E1%80%AB%E1%80%80-%E1%80%85%E1%80%AC%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%AF%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%9E%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%B7%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%AD%E1%80%94/1009330784572521/

[18]https://myanmar-now.org/mm/news/53125/

[19]https://burma.irrawaddy.com/news/2024/08/07/388421.html

[20]https://www.facebook.com/photo/?fbid=876617784565829&set=pcb.876612194566388

[21]https://www.facebook.com/khitthitnews/posts/%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BA-%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%E1%80%A1%E1%80%9C%E1%80%AF%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%99%E1%80%BB%E1%80%AC%E1%80%B8-%E1%80%9C%E1%80%AF%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%9C%E1%80%85%E1%80%AC-%E1%81%82%E1%81%85-%E1%80%9B%E1%80%AC%E1%80%81%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%BE%E1%80%AF%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%80%E1%80%AD%E1%80%AF-%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%E1%80%94%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%B6%E1%80%9E%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7-%E1%80%95%E1%80%BC/876612194566388/

[22]https://myanmar-now.org/mm/news/58008/

[23]https://www.facebook.com/watch/?v=484058860699249

[24]https://www.facebook.com/MizzimaDaily/posts/pfbid02f4WZARj92pi9irTtcJvejtPShrT3XHFCADh4Furd7YHcQ2aGicDuuDRJiG6y96Tdl

[25]https://www.bbc.com/burmese/articles/c04plnydwwdo

[26]https://burma.irrawaddy.com/news/2024/09/12/390436.html

‍

Photo by Ajay Karpur on Unsplash

စစ်ရေးအောင်မြင်မှုများ၏ နောက်ကွယ်တွင် အုပ်ချုပ်ရေးတည်ဆောက်မှုများလည်း ဆက်လက် မြင်တွေ့ခဲ့ရသော နှစ်တနှစ်ဖြစ်ခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့်အလယ်ပိုင်းမဟုတ်သော ဒေသများတွင် အုပ်ချုပ်ရေးတည်ဆောက်မှုများပိုမိုခိုင်မာအားကောင်းလာခဲ့သည်။ ကရင်နီပြည်၏ ကြားကာလ အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ သည်နမူနာပြစရာ တခုဖြစ်ခဲ့သလို၊ တအာင်းဒေသ၏ အုပ်ချုပ်ရေး တည်ဆောက်မှုများ လည်းစတင်မြင်တွေ့စပြုလာရသည်။ နဂိုရှိရင်းစွဲ အုပ်ချုပ်ရေးလည်ပတ်မှု များရှိနေသည့်ကချင်နှင့် ကော်သူးလေတွင်လည်း အပြောင်းအလဲ အချို့စတင်ရှိလာခဲ့သည်။ကော်သူးလေအုပ်ချုပ်ရေးကို ပြည်သူပါဝင်မှုဖြင့် ဖော်ဆောင်သည့်သာဓကများ၊ လူထုဆွေးနွေးမှုပုံစံများကို တွေ့မြင်ရသည်။[1]

လူနည်းစုများအကြားမှ လူနည်းစုများအရေး

ရခိုင်ပြည်၏ အောင်ပွဲများ နောက်ဆက်တွဲအဖြစ် AA အနေဖြင့် ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးများအပေါ်ပစ်မှတ်ထား တိုက်ခိုက်မှုများရှိနေသည်ဟု စွပ်စွဲမှုများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ AA အနေဖြင့်လည်း၎င်း၏ သတင်းထုတ်ပြန်မှုများတွင် ရိုဟင်ဂျာ လူမျိုးများ လက်နက်ကိုင်အချို့စစ်အုပ်စုဘက်မှ ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်မှုရှိသည်ဟု အသားပေးဖော်ပြမှုများရှိခဲ့သည်။စစ်မှုထမ်းဥပဒေဖြင့် အင်အားသုံး ဖမ်းဆီးမှုများရှိနေချိန်တွင် ထိုသို့ထုတ်ပြန်ခြင်းဖြစ်သည်။

AA က ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်အား သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်ပြီးနောက် မေလ ၁၈ ရက်တွင်ဒေသခံ ရိုဟင်ဂျာများ၏ နေအိမ်များ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခြင်းခံခဲ့ရပြီး ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးအမြောက်အများ ရွှေ့ပြောင်းခဲ့ကြရသည်။ ၎င်းမတိုင်မီ ဒေသခံများ ရွှေ့ပြောင်းရန်အတွက်AA က ရပ်ရွာလူကြီးများမှတဆင့်ညွှန် ကြားခဲ့ကြောင်းပြောဆိုမှုများ ရှိခဲ့သည်။ အဆိုပါ မီးလောင်မှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး AA က ဆောင်ရွက်သည်ဟု စွပ်စွဲမှုများရှိသော်လည်း၊ AA ဘက်ကမူအကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ပြန်လည်တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။

ဗြိတိန်အခြေစိုက် မြန်မာ-ရိုဟင်ဂျာအသင်း (BROUK)အပါအဝင် နိုင်ငံတကာရှိ ရိုဟင်ဂျာအဖွဲ့အစည်း၂၈ ခုက ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိရိုဟင်ဂျာများအပေါ် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု၊ အဓမ္မနေရပ်စွန့်ခွာစေမှုများအဆုံးသတ်ရန်နှင့် နိုင်ငံတကာ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာဥပဒေအား လိုက်နာစေရေးအတွက် AA အား နိုင်ငံတကာက ဖိအားပေးရန်မေလ ၂၁ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်သည်။[2]

မေ ၂၂ ရက်တွင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့်အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်း စုစုပေါင်း (၁၉၅) ဖွဲ့ ပေါင်းကာ ပူးတွဲထုတ်ပြန်ချက် [3]ထုတ်ပြန်သည်။ ကြေညာချက်၌ AA အနေဖြင့်လွတ်လပ်သောစုံစမ်းစစ်ဆေးမှု ပြုလုပ်ပေးရန်၊ ကျူးလွန်မှုများ အမှန်တကယ် ရှိပါကကျူးလွန်သူများအား အပြစ်ပေး အရေးယူပေးရန် တောင်းဆိုကာရိုဟင်ဂျာခေါင်းဆောင်များနှင့် အမြန်ဆုံး တွေ့ဆုံဆွေးနွေး တိုင်ပင်မှုများပြုလုပ်ရန် တောင်းဆိုထားသည်။ 

ရခိုင်ပြည်မြောက်ပိုင်းရှိရိုဟင်ဂျာများ အစုလိုက် အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများ မဖြစ်စေရေးနိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက ကာကွယ်ဆောင်ရွက်ပေးရန်၊ နိုင်ငံတကာဥပဒေများလိုက်နာကြရန် လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အရှေ့တောင် အာရှ ပါလီမန်အမတ်များအဖွဲ့ (ARHR)[4] ၊ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီး[5]၊အစ္စလာမ္မစ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့ (OIC)[6] ၊ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး[7] တို့ကတောင်းဆိုခဲ့သည့်အပြင် သြစတြေးလျ၊ ကနေဒါ၊ အီးယူ၊ ကိုရီးယား၊ မော်တာ၊ နယူးဇီလန်၊နော်ဝေ၊ ဆွစ်ဇာလန်၊ ဗြိတိန်၊ အမေရိကန်နိုင်ငံများ ပူးပေါင်း၍ အရပ်သားများအားကာကွယ်စောင့်ရှောက်ပေး ရန် တောင်းဆိုလာခဲ့ကြသည်။

နိုင်ငံတကာ တောင်းဆိုမှုများနှင့်ပတ်သက်၍ မေ ၂၀ ရက်တွင် AA က အရပ်သားသေဆုံး၊ ထိခိုက်၊ ဒဏ်ရာရမှုသတင်းများသည့် မိမိတို့နှင့် မသက်ဆိုင်ကြောင်းနှင့် တစ်ဖက်သပ်စွပ်စွဲချက်ဖြစ်ကြောင်း၊ ဘူးသီးတောင်-မောင်တောဒေသ လက်ရှိအရေးကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ ဘက်မလိုက်သည့်မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းနှင့်မဆို ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန် အသင့်ရှိဟု ကမ်းလှမ်း[8]ခဲ့သည်။

တော်လှန်ရေး၏ စစ်ရေးအောင်ပွဲများနောက်တွင် အုပ်ချုပ်ရေးကို တည်ဆောက်ရန် ကြိုးစားကြ ရစမြဲဖြစ်သည်။ AA အနေဖြင့် ရခိုင်ပြည်ကို အသစ်တည်ဆောက်ရာတွင် လူနည်းစုများ အတွင်းမှလူနည်းစုဖြစ်သည့် ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးများအရေးကို မည်သို့ ကိုင်တွယ်ဆောင်ရွက်မည်ကို နိုင်ငံတကာကစောင့်ကြည့်နေမည်ဖြစ်သည်။

တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၏လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများ 

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊တစ်နှစ်လုံးတွင် စစ်ကောင်စီ၏ ချိုးဖောက်မှုများကို သုံးသပ်ရလျှင် လူသတ်မှု၊မတရားဖမ်းဆီးမှု၊ မုဒိန်းကျင့်ခြင်း၊ ရွာမီးရှို့ခြင်း အပြင် လေကြောင်းဖြင့်ဗုံးကြဲခြင်း၊ လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခြင်း၊ ရက်ရက်စက်စက် သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ နှင့်လူသားဒိုင်းပြုလုပ်ခြင်းများကို ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း ကျူးလွန်နေဆဲဖြစ်သည်။တစ်ဖက်တွင်လည်း တော်လှန်ရေး တပ်ဖွဲ့များကလည်း လူသတ်မှု၊ မတရားဖမ်းဆီးမှု၊လက်နက်ဖြင့် ခြိမ်းခြောက်မှုများကိုလည်း ကျူးလွန်မှုများ ရှိခဲ့ကြောင်းတွေ့ရသည်။

အမှုဖြစ်စဉ်များတွင်လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ဝင်အချင်းချင်းကြား ဖြစ်ပွားသော လူသတ်မှုများ၊ အရပ်သားတက်ကြွလှုပ်ရှားသူအချို့ သတ်ဖြတ်ခံရမှုများ၊ စစ်သည်တော်ကျင့်ဝတ် ချိုးဖောက်ပြီးသုံ့ပန်းကို သတ်ဖြတ်မှုအချို့ ရှိခဲ့သည်။ အမျိုးသမီးများနှင့်လိင်စိတ်ခံယူမှုကွဲပြားသူများအပေါ် ကျူးလွန်မှု အကြမ်းဖက်မှုများလည်း ရှိခဲ့သည်။

အရေးယူမှုအချို့လည်း မြင်တွေ့ခဲ့ရသည်။ ဒီဇင်ဘာလ ၅ရက်နေ့ရက်စွဲဖြင့် NUG လက်အောက်ခံမဟုတ်သောဗိဿနိုးပြည်သူ့ကာကွယ်ရေး တပ်မတော်က မကွေးတိုင်းအတွင်း ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော အမှုတခုအတွက် ကျူးလွန်သူ ၄ဦးကို တပ်တွင်း အရေးယူမှု ပြုလုပ်ပြီးဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။[9]မွန်ပြည်နယ်တွင် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော နောက်ထပ်အမှုမှာ NUGလက်အောက်ခံ တပ်ဖွဲ့က ကျူးလွန်ခြင်း ဖြစ်နေပြီး ရေးဘီလူးတပ်ဖွဲ့ဟုထင်ရှားသည့် တပ်ခွဲတစ်ခု၏ ခေါင်းဆောင်က အမျိုးသားတစ်ဦးကို သတ်ဖြတ်ခဲ့မှုနှင့် တ်သက်၍အရေးယူရန် စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးခုံရုံး ဖွဲ့စည်းဆောင်ရွက်နေသည်ဖြစ်ကြောင်း NUG  ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန(MOD) ဒုအတွင်းဝန်က ဦးမောင်မောင်ဆွေက ပြောထားသည်။[10]ပြင်ဆင်မွမ်းမံထားသည့်စစ်သည်တော်ကျင့်ဝတ်ကို NUG ဒုတိယ သမ္မတက လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်ထားပြီး NUG အောက်မှလက်နက်ကိုင်အားလုံးနှင့် အခြားလက်နက်ကိုင်များအားလုံး လိုက်နာရန် တိုးချဲ့ခဲ့သည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်းဖြစ်ပွားခဲ့သော ကိစ္စရပ်များကို သုံးသပ်လိုက်ပါက တော်လှန်ရေး အင်အားစုများအနက်မှ လက်နက်ကိုင်အချို့၏ ပြည်သူလူထုအပေါ် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ ရှိခဲ့သည်ကိုလည်း အသိအမှတ်ပြုရမည်ဖြစ်သည်။လူသားလုံခြုံရေး၊ လူ့ဂုဏ်သိက္ခာ၊ လူ့အခွင့်အရေး စသည့် ကိစ္စရပ်များကိုလွှမ်းခြုံဆောင်ရွက်ပေးနိုင်မှုတွင် အားနည်းခဲ့သလို အမှုဖြစ်စဉ် အများစုတွင် ပွင့်လင်းမြင်သာပြီးတာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံမှုရှိသော တရားရေးဆောင်ရွက်မှုများလည်း မရှိသေးသည် ကိုလည်း ဝန်ခံပြုပြင်ရန် လိုအပ်သည်။

‍

References:

[1]https://www.facebook.com/KNUHQKTL/posts/pfbid02kGFngDrvvTMbYzm5166Zwa3RMYBpgM2RzpBzqEDsbe5XLq1BVFk1cBLQcFNmacT2l?__cft__[0]=AZVP2eIgdXXyd1Z2ddS5vJeuwZfnf__y5jCPSDka7WF4lWR-aqWq72n-Qy7RNwqRAQJvMhJYVQiIg74Hwhx0EO386-yf5w2AS1dHRwHVNrRu7pJJ_vrNVaC4UJfQQxbVBrqaGxPls-wk8SyscAQ7BdhtTkpLhWjUPkJgLZERVg7VAc865-RQVNLpP9FOdggd3tA&__tn__=%2CO%2CP-R

[2]https://www.brouk.org.uk/rohingya-facing-existential-threat-in-arakan/

[3]https://progressivevoicemyanmar.org/2024/05/22/ရခိုင်ပြည်နယ်-မြောက်ပို/

[4]https://aseanmp.org/2024/05/18/southeast-asian-mps-calls-on-un-asean-to-act-to-save-rohingya-from-further-genocide/

[5]https://www.ohchr.org/en/statements-and-speeches/2024/05/comment-un-high-commissioner-human-rights-volker-turk-violence

[6]https://new.oic-oci.org/SitePages/NewsDetail.aspx?Item=4677

[7]https://www.state.gov/on-the-situation-in-burmas-rakhine-state/

[8]https://vk.com/arakanarmyinfodesk?z=photo-171407235_457242608%2Fwall-171407235_9368

[9] https://myanmar-now.org/mm/news/59629/

[10] https://myanmar-now.org/mm/news/59629/

‍

Photo by Saw Wunna on Unsplash

နိုင်ငံရေးအားဖြင့် နှစ်အစကပင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအကြား စုစည်းညီညွတ်မှုပြသရန် ကြိုးပမ်းမှုများဖြင့် စတင်ခဲ့ကြသော်လည်း ရှေ့မတိုး နောက်မဆုတ် အခြေအနေတွင်ရှိနေခဲ့ကြပြီး၊ ပြည်နယ်များကို အခြေပြုတည်ဆောက်မှု အားကောင်းစေရေးကြိုးပမ်းမှုပိုမိုအားကောင်းလာခြင်းဖြင့် ၂၀၂၄ ကို အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။

ဘုံသဘောထားရပ်တည်ချက်

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် CNF၊ KNPP၊ KNU နှင့် NUG တို့အနေ့ဖ့င့် စစ်အာဏာရှင်စနစ်ချုပ်ငြိမ်းရေးနှင့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးအတွက် အတူတကွ လက်တွဲတော်လှန် တိုက်ပွဲဝင်နေကြသည့် အဖွဲ့များ၏ ဘုံသဘောထား ရပ်တည်ချက်အား ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့ပါသည်။အဆိုပါကြေညာချက်၌ မျှော်မှန်းချက်တွင် “ပြည်ထောင်စုအတွင်းနေထိုင်ကြသည့်စုံလင်ကွဲပြားသော လူမျိုးများ၏ သရုပ်လက္ခဏာ (Identity) များကို ကာကွယ်မြှင့်တင်ပေးသည့်ဒီမိုကရေစီရေး၊ အမျိုးသားတန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့် အခွင့်အရေးများအပြည့်အဝရှိသောပြည်နယ်များဖြင့် စုဖွဲ့ထားသည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပ ြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရန်”ပါရှိခဲ့ပြီး၊ ဦးတည်ချက်၊ ရပ်တည်ချက်နှင့် လုပ်ငန်းစဉ် အဆင့်ဆင့်တွင် သက်ဆိုင်သူ အားလုံးလက်ခံနိုင်သောဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီ ဖွဲ့စည်းပုံ ရေးဆွဲရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေး၊ဖက်ဒရယ်ယူနစ် အစိုးရများကို လွတ်လပ်စွဲ ဖွဲ့စည်းရေး စသည် အချက်များ ပါဝင်ခဲ့ပါသည်။

ပြည်သူ့ညီလာခံ

ဒုတိယအကြိမ်ပြည်သူ့ညီလာခံအား ဧပြီလ ၄ ရက်မှ ၉ ရက်အထိ ၅ ရက်တာ ကျင်းပခဲ့ပြီးညီလာခံကိုယ်စားလှယ် ၂၀၄ ဦး၊ အထူးဖိတ်ကြားထားသူ ၁၀၄ ဦး၊ လေ့လာသူ ၁၂၈ ဦးတက်ရောက်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ဒေသန္တရ အုပ်ချုပ်ရေး၊ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး ကိစ္စ၊အကြမ်းဖက်စစ်တပ်၏ တရားမဝင် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်း ဥပဒေကိစ္စ၊ မြန်မာနိုင်ငံသား ဥပဒေ(၁၉၈၂) ပယ်ဖျက်ရေးကိစ္စများအား ဆွေးနွေးဆုံးဖြတ် အတည်ပြုခဲ့သည်။ ထို့ပြင်ပြည်သူ့ညီလာခံအား( ၆) လ တစ်ကြိမ် ကျင်းပမည် ဖြစ်ကြောင်းလည်း ထပ်လောင်းအတည်ပြုခဲ့သည်။ ညီလာခံ၏ အဆိုပြုချက်နှင့် အကြံပြုချက် ၂၁ ချက်ကိုလည်းမှတ်တမ်းတင်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

ညီလာခံ နောက်ဆုံးနေ့တွင် CRPH နှင့် NUG တက်ရောက်မှုမရှိခဲ့သည့်အပြင်၊ ညီလာခံအပြီး ဧပြီ ၁၁ ရက်တွင် ပြုလုပ်သည့်သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် NUCC ကောင်စီဝင်များအကြားအပြန်အလှန် တင်းမာသော ဆွေးနွေးမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ခြင်းကြောင့် လူထု၏ ဝေဖန်မှုခံခဲ့ရသည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလသည်(၆) လ တစ်ကြိမ် ကျင်းပရန် ဆုံးဖြတ်ထားချက်အရ တတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံကျင်းပရမည့်အချိန်ဖြစ်သော်လည်း မကျင်းပနိုင်ခဲ့။

အောက်မှအထက်ဖက်ဒရယ်ချဉ်းကပ်မှု

ဩဂုတ်လ ၂၆ ရက်နေ့မှ ၂၈ ရက်နေ့အထိ ပြုလုပ်ခဲ့သည့်KNU, KNPP, CNF, NUG တို့၏ လူတွေ့အစည်းအဝေးတွင်လည်း Bottom-up Federalism နဲ့ ချဉ်းကပ်ရန်၊NUG ဝန်ကြီးဌာနများနှင့် ပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ် ယူနစ်အတွင်းမှာ ရှိတဲ့ အုပ်ချုပ်ရေး၊ တရားစီရင်ရေးတွေမှာလုပ်ပိုင်ခွင့် အာဏာတွေ ခွဲဝေ ကျင့်သုံးဖို့ရန် သဘောတူခဲ့ပြီး ဖြစ်ကြောင်း KNPP က ထုတ်ဖော်ပြောဆိုထားခဲ့သည်။[1]

ထို့နောက် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာလ ၁၉ ရက်နေ့တွင်ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU)၊ ကရင်နီအမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ  (KNPP)၊ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF)၊  ကရင်နီပြည်အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (KSCC)၊ ပအိုဝ်းအမျိုးသားဖက်ဒရယ်ကောင်စီ(PNFC)၊ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ စစ်အာဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး (MNSP-AD)၊ မွန်ပြည်ဖက်ဒရယ်‌ကောင်စီ(MSFC)၊ တအာင်းနိုင်ငံရေးအတိုင်ပင်ခံကော်မတီ (TPCC)၊ အမျိုးသမီးများအဖွဲ့ချုပ် မြန်မာနိုင်ငံ(WLB) စသည့် အဖွဲ့များက စုပေါင်းပြီး “အနာဂတ်ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးအတွက် သဘောထား ထုတ်ပြန်ချက်” ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။[2]

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၅ ရက်နေ့တွင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(NUG), ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU), ကရင်နီအမျိုးသား တိုးတက်ရေးပါတီ​ (KNPP), နှင့်ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) တို့၏ ပူးတွဲသတင်းစာရှင်းလင်းပွဲ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး အဆိုပါသတင်းစာရှင်းလင်းပွဲ၌ KNPP မှ Bottom-Up Federalism ရဲ့ အခြေခံအယူအဆများကို တင်ပြခဲ့သည်။

KNU ကလည်း Bottom-Up Federalism - ဒေသတွင်းကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်မှုများကို ထောက်ခံအားပေးပြီး၊ ပြည်ထောင်စု ကို အောက်ခြေ အဆင့်ကနေအခြေခံပြီး တည်ဆောက်သည့် ဖက်ဒရယ်စနစ် ချဉ်းကပ်မှုလမ်းကြောင်းအတိုင်းနိုင်ငံပြန်လည် တည်ဆောက်နေတာ ဖြစ်ကြောင်း ဆွေးနွေးသွားခဲ့သည်။ CNF က ဒီမိုကရေစီနှင့်အမျိုးသားတန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့် အခွင့်အရေး အပြည့်အဝ ရှိတဲ့ ပြည်နယ်များဖြင့်ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ဖက်ဒရယ်၊ ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးဖြစ်တဲ့နိုင်ငံရေး အနှစ်သာရဖြ်စသည့်ချင်းလူမျိုးများ ကိုယ်တိုင် ရေးဆွဲသည့် ဖွဲ့စည်းပုံ ဖြစ်သည့် Chin Land ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ၂၀၂၃ မှာ ရေးဆွဲအတည်ပြုပြီး ဖြစ်ကြောင်း ဆွေးနွေးထားပြီး၊ ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီတည်ဆောက်နိုင်ဖို့,နိုင်ငံရေးမှာ စစ်တပ်ရဲ့ ပါဝင်မှု ကင်းစင်တဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံကို ရေးဆွဲဖို့ ကြိုးပမ်းနေကြောင်းလည်းထည့်သွင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

အဆိုပါ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲ၌ NUG က ၎င်းတို့၏Bottom-Up Federalism နှင့်ပတ်သက်ပြီး သိသာထင်ရှားသည့် သဘောထား ဆွေးနွေးချက်များ မပြုလုပ်ခဲ့ပေ။

‍

References:

[1] https://www.youtube.com/watch?v=VEGrcC8aUhI

[2] https://westernnewsmm.com/news/politic/4051/

‍

Photo by Hlaing Kyaw Phyoe on Unsplash

၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်းတွင်အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ၏ ကြားဝင်ဆောင်ရွက်မှုများကို ပိုမိုမြင်သာလာခဲ့သည်။အထူးသဖြင့် တရုတ်၏ ကြားဝင်ဆောင်ရွက်မှုများမှာ ၂၀၂၄ တလျောက် ပိုမိုထင်သာမြင်သာရှိလာခဲ့သည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ် နှစ်ကုန်ပိုင်းတွင်မူ ထိုင်းနှင့် အိန္ဒိယတို့၏လှုပ်ရှားမှုများကိုလည်း မြင်တွေ့ခဲ့ကြရသည်။

မြောက်ပိုင်းတွင် တပ်သားအကျအဆုံးနှင့် တပ်စခန်းပေါင်းများစွာ ဆုံးရှုံးရသည့် အကြမ်းဖက် စစ်အုပ်စုအနေဖြင့်ကတရုတ်၏ ကြားဝင်ပေးမှုဖြင့် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ်ဇန်နဝါရီ ၁၀ နှင့် ၁၁ ရက်တို့တွင် သုံးကြိမ် မြောက်ဆွေးနွေးပြီးနောက် ၁၁ ရက်ညပိုင်းတွင်နှစ်ဖက်တပ်များ ချက်ချင်းအပစ်ရပ်ရေး၊ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုနှင့် ထိတွေ့မှုမရှိစေရေး၊ အငြင်းပွား ဖွယ်ရာနှင့် ပစ်ခတ်မှုများဖြစ်ပေါ်ပါကတွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးလမ်းစဉ်ဖြင့် ဖြေရှင်းရေးစသည့် အချက်သုံးချက်အား သဘောတူအပစ်ရပ်[1]ကြောင်းကြေညာခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ရှမ်းမြောက်ဒေသ စစ်ကောင်စီစခန်းနှင့် ဗျူဟာကုန်းများအားထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ခြင်း မပြုလုပ်ရေးနှင့် စစ်ကောင်စီဘက်မှမြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်သုံးဖွဲ့ ထိန်းချုပ်၊ သိမ်းယူထားသည့် နေရာများသို့လေကြောင်းနှင့် လက်နက်ကြီး တိုက်ခိုက်မှုများ မပြုလုပ်ရန်၊ တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ရှိတရုတ်နိုင်ငံသားများနှင့် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ တရုတ် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများလုံခြုံရေးအား မထိခိုက်ရန်၊ မဖျက်ဆီးရန်ကိုပါ သဘောတူခဲ့သည်။

သဘောတူညီချက် ထုတ်ပြန်ပြီးနောက် MNDAA နှင့် TNLA တို့ ၎င်းတို့သိမ်းပိုက်ထားသည့်နယ်မြေများ၌ ပြန်လည်ထူထောင်ရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်းများအား ဆက်တိုက်အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့သည်။ ယင်း အခြေအနေတွင် အကြမ်းဖက်စစ်တပ်ဘက်မှ TNLA ၊ MNDAAထိန်းချုပ်ထားသည့်ဒေသများအား လေ ကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်ခြင်း၊လက်နက်ကြီးဖြင့် ပစ်ခတ်ခြင်းများ စတင်လုပ်ဆောင်လာခဲ့သည့်အတွက် ဇွန် ၂၄ ရက်တွင် TNLAအထွေထွေ အတွင်းရေးမှူး ဗိုလ်ချုပ်တားဘုန်းကျော်ကရှမ်းမြောက်ဒေသတွင်း ဖြစ်ပွားနေသည့် စစ်ရေးနှင့် နိုင်ငံရေးအခြေအနေများအားရှင်းလင်းသည့် ရုပ်သံဖိုင်အား ထုတ်လွှင့်ပြီး “စစ်တပ်ဟာဟိုင်ဂင် သဘောတူညီချက်ကို ကျော်လွန်ပြီ ဖြစ်ကြောင်းနှင့် ပြည်သူလူထုကိုအကောင်းဆုံး ခုခံကာကွယ်သွားရန် တာဝန်ရှိပါတယ်” ဟုထုတ်ဖော်ပြောဆိုသည်။

ထိုသို့ ထုတ်ပြန်ပြီးနောက်တစ်ရက်ဖြစ်သည့် ဇွန် ၂၅ ရက်တွင် TNLA နှင့် ပူးပေါင်းတပ်များကရှမ်းမြောက်ဒေသရှိ ကျောက်မဲ၊ နောင်ချို၊ မန္တလေးတိုင်း မိုးကုတ်မြို့နယ်များအားဝင်ရောက်တိုက်ခိုက် ကာ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး ဒုတိယလှိုင်း စတင်ခဲ့ပြီး သဘောတူညီချက်ပျက်ဆီးခဲ့ပြီး ပြင်ပက ကြားဝင်မှု ဖြင့် အပစ်ရပ်စဲခြင်း၏ အလုပ်မဖြစ်မှုကို ဖော်ပြခဲ့သည်။

၁၀၂၇ ဒုတိယလှိုင်းတွင် ရခမကျဆုံးပြီးနောက် ဇူလိုင် ၃၁ ရက်တွင် တရုတ်ကြားဝင်မှုဖြင့်ရှမ်းမြောက်စစ်ဆင်ရေးနှင့် ပတ်သက်သော ဟိုင်ဂင်အစည်းအဝေးအား တရုတ်နိုင်ငံ၊ကူမင်းမြို့၌ ထပ်မံပြုလုပ်ရာ မဟာမိတ်ညီနောင်သုံးဖွဲ့ဘက်မှ တက်ရောက်သော်လည်းအကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ဘက်မှ မတက်ရောက်သည့်အပြင် သြဂုတ် ၁ ရက်တွင် အရေးပေါ်ကာလသက်တမ်းအား နောက်ထပ် ခြောက်လ ထပ်တိုးကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ထို့ပြင် သြဂုတ် ၅ရက်တွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ခေါင်းဆောင်က MNDAA နှင့် TNLA တို့အသုံးပြုသည့် Drop Bomb နှင့် ရှော့တိုက်ဒုံးများအား ပြင်ပကြေးစားနည်းပညာရှင်များနှင့် ပူးပေါင်းကာ နည်းပညာအဆင်မြှင့်တင်ထားကြောင်း၊တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ်ရှိ ERO နယ်မြေအချို့တွင်လက်နက်ခဲယမ်းစက်ရုံများ တည်ထောင်ကာ PDF နှင့် အခြား EROများကို ထောက်ပံ့ရောင်းချ[2]နေကြောင်းထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်။

သြဂုတ် ၈ ရက်တွင် ဟိုင်ဂင်ဆွေးနွေးပွဲ (ခြောက်ကြိမ်မြောက်) ပြုလုပ်ရန် ပြင်ဆင်ခဲ့သော်လည်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ ထပ်မံပျက်ကွက်ခဲ့သည်။ ယင်းနေ့တွင်ပင်တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အာရှရေးရာ အထူးကိုယ်စားလှယ် မစ္စတာ တိန်ရှီ့ကျွင်းနေပြည်တော်သို့ လာရောက်ကာ စစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင်နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။တွေ့ဆုံမှုအတွင်း နယ်စပ်ဒေသတည်ငြိမ်ရေး၊ အွန်လိုင်းငွေလိမ်ဂိုဏ်းနှင့်တရားမဝင်လုပ်ငန်းများ နှိမ်နင်းရေးအပြင် ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ကြိုတင်ဆောင်ရွက်မှုဆွေးနွေးခဲ့သည်ဟု စစ်အုပ်စုဘက် သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ရမခ ကျပြီး ၁၁ရက်မြောက်နေ့ဖြစ်သည့် သြဂုတ် ၁၄ ရက်တွင် တရုတ်နိုင်ငံခြား ရေးဝန်ကြီး ဝမ်ယိနေပြည်တော်သို့ လာရောက်ကာ အာဏာရှင်ဟောင်း ဦးသန်းရွှေ၊ စစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင်ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင် လှိုင်တို့နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ကာမြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ တရုတ်ဝန်ထမ်းများနှင့် စီမံကိန်းများ လုံခြုံမှုအား လက်တွေ့ကျကျ ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းပေးမှု[3]ကိုလိုလားကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်။

အာဏာရှင်ဟောင်း ဦးသန်းရွှေနှင့်တွေ့ဆုံစဉ် ဝမ်ယိက “အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကို တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် အဆင်ပြေ ချောမွေ့စွာ ကျင်းပပြီး ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေးဖြစ်စဉ်ကို ပြန်လည်စတင်ရန် အမြဲတစေ ထောက်ခံပါတယ်”၊ စစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင်နှင့် တွေ့ ဆုံစဉ်တွင် “ရှေ့လုပ်ငန်းစဉ်ငါးရပ် အကောင်အထည်ဖော်တာကို အခိုင်အမာ ထောက်ခံအားပေးတယ်” ဟုပြောကြားခဲ့ကြောင်း ခရီးစဉ်နှင့် ပတ် သက်သည့် ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

သြဂုတ် ၂၇ ရက်တွင် တရုတ် အာရှရေးရာအထူးကိုယ်စားလှယ် တိန်ရှီ့ကျွင်းသည် “ဝ” ပြည်သွေးစည်းညီညွတ်ရေးပါတီ/တပ်မတော် (UWSP/UWSA) ခေါင်းဆောင်များဖြစ်သည့်ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဦးကျောက်ကောအန်း၊ ဒုတိယအထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ပေါက်အိုက်ခမ်းနှင့်ဗဟိုကော်မတီရုံး ဒုတိယဌာနကြီးမှူး မောဇစ်ရုန်တို့နှင့် ယူနန်တောင်ပိုင်းဖူးအာမြို့၌ တွေ့ဆုံခဲ့သည်။ ပြင်ပသို့ ပေါက်ကြားလာသည့် တွေ့ဆုံမှုအစည်းအဝေးမှတ်တမ်း၌ မြန်မာစစ်တပ် ပြိုကျမည်ကို မလိုလားကြောင်းနှင့် NUG – PDF များ အနိုင်ရမည်ကို လုံးဝလက်ခံ မည် မဟုတ်ကြောင်း၊ လားရှိုးမြို့မှကိုးကန့်တပ်များ မဆုတ်သွားမခြင်း ကိုးကန့်ဒေသအား ပိတ်ဆို့ထားမှုကို ရုပ်သိမ်းမည်မဟုတ်သည့်အပြင် ပိုမိုပြင်းထန်သည့် အရေးယူမှု လုပ်ဆောင်မည်ဟု “ဝ” ခေါင်းဆောင်များအား  ပြောကြားသည်။ “ဝ” အနေဖြင့်လည်း တရုတ်နှင့် ပိုမိုပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရန်နှင့် မပူးပေါင်းပါက “ဝ” ပြည်ကို လည်း ပိတ်ဆို့အရေးယူမည်ဟုခြိမ်းခြောက်ဖိအားပေးခဲ့သည်။

ကိုးကန့် (MNDAA) နှင့် ပတ်သက်သည့် သဘောထားလေးချက်ကိုလည်း ရှင်းလင်းရာ၌ လားရှိုးမြို့သိမ်းပိုက်ထားခြင်းအား အသိအမှတ်မပြုကြောင်း၊ MNDAA သည်စစ်ကောင်စီပြုတ်ကျရေး ရှေ့တန်းတပ်ဦး အဖြစ် ဦးဆောင်နေကြောင်း၊ တရုတ်အစိုးရအားပူးပေါင်းဟန်ဆောင်၍ “ဟန်” တရုတ်လူမျိုးလွတ်မြောက် ရေး အယူအဆ ဖြန့်ချိခြင်းနှင့် PDF များနှင့်လျှို့ဝှက်ပူးပေါင်းကာ မန္တလေးမြို့အား သိမ်းပိုက်ရန် ကြံစည်နေ ကြောင်း၊ကျားဖြန့်ဂိုဏ်းများအား တရုတ်အစိုးရနှင့် ပူးပေါင်းသည်ဟု အကြောင်းပြလိမ်လည်ကာ ၁၀၂၇စစ်ဆင်ရေးဖြင့် လောက်ကိုင်၊ ကိုးကန့်ဒေသတစ်ခုလုံး သိမ်းပိုက်ရုံမကလားရှိုးမြို့ကိုပါ ကျူးကျော်သိမ်းပိုက် ထားကြောင်းများလည်း ပါရှိသည်။ ထို့ပြင် MNDAAအနေဖြင့် လားရှိုးမှ ချက်ချင်းမဆုတ်ခွာပါက ကိုးကန့်ဒေသ ငါးခုမြောက်မိသားစုအဖြစ် ချေမှုန်းခံရမည်၊ TNLA ကိုလည်းအရေးယူပိတ်ဆို့မှု လုပ်ဆောင်မည်ဟု တိန်ရှီ့ကျွင်းက ပြောဆိုခဲ့သည်။

ထို့ပြင် တရုတ်အထူးကိုယ်စားလှယ်တိန့်ရှီကျွင်းသည် “ဝ” ခေါင်းဆောင်များလိုက်နာရမည့် အချက်လေးချက်အဖြစ် (၁) MNDAA ကိုလက်နက်ရောင်းချခြင်း လုံးဝမပြုလုပ်ရ၊ (၂) “ဝ” ပြည်မှ ကိုးကန့်ဒေသထဲသို့ သွားရောက်သည့် ယာဥ်မှန်သမျှ လက်နက်၊စစ်အသုံးအဆောင်ပစ္စည်း၊ လောင်စာဆီ၊ ဆေးဝါး၊ ရိက္ခာ လုံးဝသယ်ဆောင်ခြင်းကိုခွင့်မပြုရ၊ (၃) ကိုးကန့်ဒေသကို အဝင်အထွက်လုပ် သော လူပုဂ္ဂိုလ်တိုင်း၏ အချက်အလက်များကို သေချာစိစစ်ပြီး၊ စစ်ရေးနှင့် နည်းပညာကျွမ်းကျင်းသူများ “ဝ” ပြည်ထဲမှတစ်ဆင့် မဝင်ရောက် နိုင်ရန်ပိတ်ပင်ရေးနှင့် (၄) PDF ၊ ကရင်နီ နှင့် တောင်ပိုင်းကလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ များကို လက်နက်ရောင်းချခြင်း လုံးဝမပြုလုပ်ရ ဟု တားမြစ်ခဲ့သည်။ထိုသို့ မလုပ်ပါက တရုတ်အစိုးရက “ဝ” ပြည်ကိုပေးအပ်နေသော သက်မွေးဝမ်းကြောင်းမှုဆိုင်ရာ အထောက်အပံ့အားလုံး ရပ်ဆိုင်းမည်၊ “ဝ” ပြည်နှင့် ကုန်သွယ်မှု၊ အကန့်အ သတ်မရှိရပ်ဆိုင်းမည်၊ သတ္တုမိုင်းလုပ်ငန်း၊ စက်မှုလုပ်ငန်းဖွံ့ဖြိုးမှုနှင့်ရေအားလျှပ်စစ် စီမံကိန်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများအားလုံး ရပ်ဆိုင်းမည် ဟု “ဝ” ခေါင်းဆောင်များကို ခြိမ်းခြောက် အကျပ်ကိုင်[4]ခဲ့သည်။

ထိုင်းနိုင်ငံ၊ချင်းမိုင်မြို့တွင် သြဂုတ်လ ၁၆ ရက်က ပြုလုပ်သည့် မဲခေါင်-လျန်ချန်းပူးပေါင်းဆောင်ရွက် ရေး အစည်းအဝေးတွင်လည်း တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဝမ်ယိကမြန်မာ့အရေးတွင် ကျော်လွန်မရသည့် စည်းသုံးခု ရှိကာ ခိုင်မာစွာ ထိန်းသိမ်းရန်နိုင်ငံတကာသို့ သတိပေးခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပြည်တွင်းမတည် မငြိမ်ဖြစ်မှုနှင့်ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်ပွား၍ မရခြင်း၊ အာဆီယံမိသားစုလမ်းကြောင်းမှ ကင်းကွာ၍ မရခြင်း၊ပြင်ပ အင်အားစုများ ထင်သလို စိမ့်ဝင်၍ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုကို ခွင့်မပြုခြင်းစည်းတို့ ဖြစ်သည်။ 

တရုတ်က MNDAA နည်းတူ PSLF/TNLA ကိုလည်းရှမ်းမြောက်တိုက်ပွဲများ ရပ်ဆိုင်းရန် သြဂုတ် ၂၉ ရက်တွင် ရွှေလီမြို့နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးကော်မတီ[5]ကဖိအားပေးခဲ့သည်။

“ဝ” မှသွယ်ဝိုက်လာသည့် ဖိအား၊ တိုက်ရိုက်ဖိအားများကို ဟန့်တားနိုင်မည့် ကြေညာချက်တစောင်အား MNDAA က စက်တင်ဘာ ၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး NUGနှင့် စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေး ပူးပေါင်းမည် မဟုတ်[6]သလိုမန္တလေးနှင့် တောင်ကြီးမြို့အား ထိုးစစ်ဆင်မည် မဟုတ်ကြောင်း ပါရှိသည်။ယင်းကြေညာချက်အား ၎င်းတို့၏ ဖေ့ဘုတ်စာမျက်နှာ၌ ခဏသာ ဖော်ပြပြီးနောက် နှစ်ပတ်အကြာစက်တင်ဘာ ၁၈ ရက်တွင် ထပ်မံ လွှင့်တင်ခဲ့သည်။ MNDAA ကအောက်တိုဘာ ၉ ရက်တွင် တရုတ်ဘာသာဖြင့်[7]ပြည်ပနိုင်ငံ အချို့က မြန်မာ့ပြည်တွင်းရေးကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ရန် စီစဉ်နေသဖြင့်ကန့်သတ်ချက်လေးရပ်အား ထုတ်ပြန်ခဲ့ရာ အာဆီယံ၊ အမေရိကန် အပါအဝင်အနောက်နိုင်ငံများသို့ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ ခရီးသွားခြင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံအရေးနှင့်ပတ်သက်သည့် နိုင်ငံတကာအခင်းအကျင်းများ၌ ပါဝင်ခြင်း၊ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ အမေရိကန်အပါအဝင် အနောက်နိုင်ငံပိုင် မီဒီယာများသို့ မဖြေကြားရန်၊ အဖွဲ့အစည်းအမည်ဖြင့်မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်း၏ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် လျှို့ဝှက်ကိစ္စများနှင့်မြန်မာနိုင်ငံရေးကိစ္စရပ်များအပေါ် သဘောထားများ မထုတ်ပြန်ရန်တို့ ဖြစ်သည်။ 

PSLF/TNLA လည်းတရုတ်ပိတ်ဆို့မှုကြောင့် ဒေသခံပြည်သူများ အခက်အခဲ ကြုံတွေ့နေရမှု ဖြေရှင်းရေးအတွက်မြန်မာပြည် (မန္တလေး) မှ ပြည်နယ်အတွင်း တင်သွင်းမည့်ကုန်စည်များအပေါ် အောက်တိုဘာ၂၅ ရက်မှစ၍ အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်ပြုမည်[8]ဟုကြေညာခဲ့သည်။

တရုတ်၏ ဖိအား၊အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ တန်ပြန်တိုက်ခိုက်မှုများအောက်၌ပင် MNDAA နှင့် TNLA တို့သည် ၎င်းတို့သိမ်းပိုက် ထိန်းချုပ်ထားသည့် မြို့များ၌ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားများတည်ဆောက်ခြင်းအား ဆက်တိုက်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာ တတိယပတ်ခန့်တွင် MNDAAတပ်ဖွဲ့ခေါင်းဆောင် ဖုန်တာရွှင်အား တရုတ်နိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိစဉ်တရုတ်အစိုးရက ထိန်းသိမ်း[9]ထားကြောင်းသတင်းများ ထွက်ပေါ်ခဲ့ရာ ဝေဖန်မှုများ မြင့်တက်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် နိုဝင်ဘာ ၁၉ရက်တွင် ၎င်းအား တရုတ်နိုင်ငံ၌ ဆေးကုသဖို့ ခွင့်တောင်းခဲ့သည့်အတွက်ဆေးကုသမှုခံယူပြီး ပြန်လည်နာလန်ထလာနေပြီ ဖြစ်ကြောင်း တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဌာနပြောခွင့်ရ Lin Jian က ဘေဂျင်းမြို့တော်၌ ပြုလုပ်သည့်ပုံမှန်သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲ၌ ပြောဆိုခဲ့သည်။

ပြင်းထန်လာသည့်တရုတ်ဖိအားကြောင့် ကိုးကန့်တပ်နှင့် ပူးပေါင်းတိုက်ခိုက်နေသည့် BPLA နှင့် အခြား မဟာမိတ်တပ်များမှာ ကိုးကန့်ထိန်းချုပ်ရာနယ်မြေမှ TNLA ထိန်းချုပ်ထားသည့် နောင်ချို၊ ကျောက်မဲ နှင့်သီပေါမြို့များသို့ တပ်ပြောင်းရွှေ့ထားရသည်။

အောက်တိုဘာ ၁၇ ရက်နေ့တွင်ယူနန်ပြည်နယ်၊ ရင်ချန်းမြို့၌ တရုတ်အထူးကိုယ်စားလှယ် တိန့်ရွီကျွင်းနှင့် KIA ခေါင်းဆောင်ပိုင်းအချို့ တွေ့ဆုံခဲ့ကာ KIA ဘက်မှထိုးစစ်များအား ရောက်သည့် နေရာ၌ ရပ်တန့်ရန်အတွက် တရုတ်ဘက်က ဖိအားပေးခဲ့သည်။ယင်းနေ့ တွေ့ဆုံပွဲအပြီး နောက်တရက် ဖြစ်သည့် အောက်တိုဘာ ၁၈ ရက်တွင် KIA ထိန်းချုပ်နယ်မြေများနှင့် ထိစပ်နေသည့် နယ်စပ်ဂိတ်များအား တရုတ်ဘက်ကပိတ်ပစ်[10]ခဲ့သည်။KIA ဘက်မှလည်း တရုတ်ဘက်မှ ပိတ်ထားသည့် နယ်စပ်ဂိတ်များအားတန်ပြန်ပိတ်ဆို့မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ကချင်ပြည်နယ်၏ဒုတိယမြို့တော်ဖြစ်သည့် ဗန်းမော်နှင့် မံစီမြို့များအား ဒီဇင်ဘာလဆန်းပိုင်းတွင် KIAက ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဗန်းမော်မြို့တွင်းသို့ပင်ခြေချထားနိုင်ပြီ ဖြစ်သည်။ ဗန်းမော်သည် တရုတ်အစိုးရ အကောင်အထည်ဖော်နေသည့် “တရုတ်-မြန်မာ ဧရာဝတီမြစ် စီးပွားရေးရပ်တန်း” သို့မဟုတ်“တရုတ်-မြန်မာ ရေကြောင်းခါးပတ်လမ်း” စီမံကိန်းရှိရာမြို့လည်း ဖြစ်သည်။ တရုတ်အစိုးရ ဖိတ်ကြားမှုဖြင့် KIO ဥက္ကဋ္ဌဗိုလ်ချုပ်ကြီး အင်ဘန်လနှင့်အဖွဲ့ တရုတ်နိုင်ငံသို့ သွားရောက်နေစဉ် ဒီဇင်ဘာ ၁၃ ရက် နံနက်ပိုင်း တွင် KIAဘက်က ကချင်-တရုတ်နယ်စပ်ဂိတ် များအား ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်[11]ပေးခဲ့သည်။

နိုဝင်ဘာ ၂၅ ရက်တွင်PSLF/TNLA က စစ်ရေးတင်းမာမှုအတွက်  မိမိကိုယ်ကို ခုခံကာကွယ်ပိုင်ခွင့်အခွင့်အရေးအား ကိုင်စွဲ၍ ပြဿနာများ ဖြေရှင်းရေးအတွက် တွေ့ဆုံဆွေးနွေး အဖြေရှာရန်[12]အမြဲတမ်းအဆင်သင့်ရှိကြောင်း သဘောထား ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

MNDAA စစ်ရေးကော်မတီကလည်းဒီဇင်ဘာ ၃ ရက်တွင် “ပြည်တွင်းစစ်ရေးပဋိပက္ခကိုနိုင်ငံရေးနည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းရန် လိုလားပါကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်”[13] အား ထုတ်ပြန်ရာ MNTJP/MNDAA သည် နိုင်ငံသစ် တည်ထောင်မည်မဟုတ်ကြောင်း၊ ယနေ့မှစ၍ အစပြု ထိုးစစ်ဆင်မည် မဟုတ်ကြောင်းနှင့် တရုတ်၏ကြားဝင်စေ့စပ်မှုအတိုင်း တက်ကြွစွာ ပူးပေါင်းမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီဘက်မှမြန်မာနိုင်ငံအနှံ့ ဖော်ဆောင်နေသည့် ဝေဟင်နှင့် မြေပြင်ထိုးစစ်ဆင်မှုများအားရပ်ဆိုင်းပေးရမည်၊ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးစဉ် MNTJP/MNDAA ဘက်မှအဆင်မြင့်ကိုယ်စားလှယ် စေလွှတ်မည်ဖြစ်ကာ ပဋိပက္ခနှင့် အမြင်သဘောထားကွဲမှုများအားနိုင်ငံရေးနည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းရန် မျှော်လင့်ကြောင်း၊ နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းကိုအားပေးထောက်ခံသော်လည်း MNDAA အနေဖြင့် မိမိကိုယ်ကိုခုခံကာကွယ်ခွင့်အား ယခင်နည်းတူ ဆက်လက်စွဲကိုင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ပါရှိသည်။

အာရက္ခတပ်တော် (AA) အနေဖြင့်လည်းနယ်နိမိတ်ထိစပ်မှု ရှိသည့် အိန္ဒိယနှင့်လည်း ဆက်ဆံရေး တည်ဆောက်မှုများ ရှိခဲ့သည်။၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၉ ရက်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မီဇိုရမ်ပြည်နယ် လွှတ်တော်အမတ် Vanlalvena နှင့်နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်တွင် တွေ့ဆုံ[14]ခဲ့သည်။တွေ့ဆုံမှုအတွင်း မြန်မာ-အိန္ဒိယ ကုလားတန်စီမံ ကိန်း အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သည့်လမ်းပိုင်းဆောက်လုပ်ရေးအတွက် ဖြစ်ကာ မီဇိုရမ်ပြည်နယ် အရှေ့ပိုင်း လိုင်ရမ်၊ဇိုရမ်ပူနှင့် ချင်းပြည်နယ် ပလက်ဝမြို့တို့ ဆက်သွယ်နိုင်မည့်စီမံကိန်းလမ်းပိုင်းလည်း ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းစစ်ရေးပဋိပက္ခများကြောင့် ရပ်ဆိုင်းထားရာမှ ပလက်ဝမြို့အား AA သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် တွေ့ဆုံမှု စတင်ခဲ့ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။ မီဇိုရမ်ဝန်ကြီးချုပ်ကလည်းအမေရိကန်နိုင်ငံတွင် စက်တင် ဘာ ၄ ရက်က ချင်းလူမျိုးများနှင့် တွေ့ဆုံစဉ်ယင်းစီမံကိန်းအတွက် AA နှင့်မိတ်ဆွေဖွဲ့သင့်[15]ကြောင်းထုတ် ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်။ အိန္ဒိယဗဟိုအစိုးရဘက်ကမူ AA နှင့် ပတ်သက်၍ တစုံတရာ ထုတ်ပြန်ခြင်း မရှိသော် လည်းရက္ခိုင့်တပ်တော်အနေဖြင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအား ဘလူးတုနှင့်ဝိုင်ဖိုင်နည်းပညာသုံး၍ တိုက်ခိုက် နေသည့် ဖြစ်စဉ်များအား အိန္ဒိယထောက်လှမ်းရေးကစောင့်ကြည့်နေကြောင်းအား အိန္ဒိယနိုင်ငံ Zeeသတင်း ဌာန[16]ကထုတ်ပြန်ရေးသားခဲ့ကာ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်တွင်လည်း အခြေချထားကြောင်း သတင်း၌ ပါရှိသည်။

စက်တင်ဘာ ၂၃ ရက်တွင်အိန္ဒိယအစိုးရရန်ပုံငွေဖြင့် နိုဝင်ဘာလအတွင်း ပြုလုပ်ရန် အိန္ဒိယကောင်စီ (ICWA) ကဦးဆောင်စီစဉ်ထားသည့် "ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်"ဆွေးနွေးပွဲ[17]သို့AA အပါအဝင်KIA, ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး(CNF) နှင့် NUG တို့ကိုဖိတ်ထားကြောင်း ရိုက်တာသတင်းဌာနက ထုတ်ဖော်ရေးသားခဲ့သည်။

အာရက္ခတပ်တော်၏နယ်မြေသိမ်းပိုက်မှုများ အားကောင်းလာချိန်တွင် ကျောက်ဖြူစီမံကိန်းတွင်ဒေါ်လာဘီလျံနှင့်ချီ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားသည့် တရုတ်က ၎င်းတို့၏ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများနှင့် ၎င်းတို့၏ နိုင်ငံသားများ အား ကာကွဘ်ရန်အတွက်ပူးတွဲလုံခြုံရေးကုမ္ပဏီ တည်ထောင်ရန် ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ အောက်တိုဘာ ၂၂ ရက်တွင်ယင်းကိစ္စ အကောင်အထည်ဖော်ရေး နားလည်မှုစာချွန်လွှာ (MoU) ရေးဆွဲရေးကော်မတီ[18]အားဖွဲ့စည်းခဲ့ သည်။ တရုတ်၏ ခါးပတ်လမ်းရပ်ဝန်းစီမံကိန်း (BRI) အတွက်အဓိကကျသော အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သည့် တရုတ်-မြန်မာစင်္ကြန် (CMEC) အောက်တွင်ရှိသည့် လားရှိုးမြို့အား စစ်အုပ်စု လက်လွှတ်ရပြီးနောက် ဒုတိယ မြောက် အရေးပါပါဝင်သည့် ကျောက်ဖြူမြို့ ရှိ စီမံကိန်းအတွက် ပြင်ဆင်လာခြင်းပင် ဖြစ်သည်။

ဒီဇင်ဘာလ ၁၉-၂၀ ရက်နေ့များတွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၊ ဘန်ကောက်မြို့၌ ကျင်းပပြုလုပ်ခဲ့သောမြန်မာ့အရေး အလွတ်သဘောဆွေးနွေးပွဲတရပ်ကို ထိုင်းအစိုးရက ကမကထပြုကျင်းပခဲ့ပြီးအိမ်နီးချင်းနိုင်ငံ များဖြစ်သည့် အိန္ဒိယ၊ တရုတ်၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် လာအို နိုင်ငံများမှနိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး၊ ဒုဝန်ကြီး များ၊ အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးအချို့တက်ရောက်ခဲ့ကြသည်။ အဆိုပါဆွေးနွေးပွဲသို့ စစ်အုပ်စု၏ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးကိုလည်းဖိတ်ခေါ်ခဲ့သည်။

‍

References:

[1]https://t.me/threebrotherhoodalliance/780

[2]https://www.bbc.com/burmese/articles/c20l1lp5k2lo

[3]https://www.bbc.com/burmese/articles/c20l1lp5k2lo

[4]https://myanmar-now.org/mm/news/58133/?fbclid=IwY2xjawF0tLhleHRuA2FlbQIxMAABHf2jXpQ-Bcq13nfaAif1oqf4nR4h1-nqlCetuOUidFpcpfazHPWjvDVuQQ_aem_SEQ6swoU9vun2RsMJuBOBQ

[5]https://t.me/spmnewsagency2019/10134

[6]https://myanmar-now.org/mm/news/57840/

[7]https://www.facebook.com/kokang0123/posts/pfbid02XhTPTF7BK71qwdeaPpagJHKtKPPbSvDWrjHpCGyGKq9PA7CNMvLkzrm3FGNENFT3l

[8]https://t.me/taangtv2023/3985

[9]https://burmese.voanews.com/a/mndaa-leader-myanmar-rebel-leader-medical-care-kumin-/7868973.html

[10]https://www.bbc.com/burmese/articles/cly4kk7jk5po

[11]https://bur.mizzima.com/2024/12/13/41377

[12]https://t.me/taangtv2023/4119

[13]https://www.facebook.com/photo?fbid=903358505232857&set=pcb.903358578566183

[14]https://myanmar-now.org/mm/news/49761/

[15]https://www.dmgburmese.com/%E1%80%9E%E1%80%90%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8/thoeanarg.html

[16]https://burma.irrawaddy.com/news/2019/09/13/203747.html

[17]https://westernnewsmm.com/news/5305/

[18]https://bur.mizzima.com/2024/12/03/40563

‍

Photo by Ajay Karpur on Unsplash

မြောက်ပိုင်းဇုန် (ကချင်နှင့်ရှမ်းမြောက်)

လိုင်ဇာမြို့အနီးမုန်လိုင်ခတ် စစ်ရှောင်စခန်းအား အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက လက် နက်ကြီးဖြင့်ပစ်ခတ်မှုကြောင့် ကလေးသူငယ် ၁၃ ဦးအပါအဝင် အရပ်သားစစ်ရှောင် ၃၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည့်ဖြစ်စဉ်ဖြင့် ၂၀၂၃ ကို ပိတ်သိမ်းခဲ့ရသည့် ကချင်ပြည်တွင် ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ် (၇) ရက်နေ့တွင်နှစ်ပေါင်း ၃၀ ကျော်အတွင်း အကြီးမားဆုံး စစ်ဆင်ရေး[1]ကိုကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (KIA) ဦးဆောင်၍ စတင်ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ထိုးစစ်စတင်ပြီး သုံးလခန့်အကြာ မေလတွင်လည်း တပ်မဟာ သစ်[2]တစ်ခုအားထပ်မံတိုးချဲ့ ဖွဲ့ စည်းခဲ့သည်။

ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) အပါအဝင် မဟာမိတ် အင်အားစုများပါ ပူးပေါင်းပါဝင်ခဲ့သည့်ယင်းစစ်ဆင်ရေးအတွင်း ၂၀၂၄ ခုနှစ် နှစ်ကုန်ပိုင်းအထိ မြို့ပေါင်း ၁၄ မြို့အထိသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ အဆိုပါ ဆွမ်ပရာဘွမ်၊ ဆော့လော်၊ ချီဖွေ၊ ဖိမော်၊အင်ဂျန်းယန်၊ ဆဒုံး၊ ဆင်ဘို၊ ဒေါ့ဖုန်းယန်၊ မြို့လှ၊ မိုးမောက်၊ မံစီအပါအဝင်နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးအတွက် အရေးပါသည့် ပန်ဝါ၊ ကန်ပိုက်တီ၊ လွယ်ဂျယ် မြို့များပါပါရှိသည်။

ကန်ပိုက်တီမြို့အား နိုဝင်ဘာ ၂၀ရက်တွင် သိမ်းယူပြီးနောက် စစ်အာဏာရှင်အဆက်ဆက် အာဏာ တည်မြဲရေးအတွက် ဦးဇခုန်တိန်ယိန်းဦးဆောင်ကာ ကချင်အထူးဒေသ (၁) ဟူ၍ ခွဲခြားအုပ်ချုပ် ထားမှုအား နိုဝင်ဘာ ၂၈ ရက်မှစ၍ ဖျက်သိမ်း[3]ခဲ့သည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်း တောက်လျောက် ရှိနေခဲ့သည့်အိမ်နီးချင်း တရုတ်နိုင်ငံ၏ ဖိအားပေးမှုများ အကြားမှာပင် ကချင်ပြည်နယ်၏ဒုတိယမြို့တော်ဖြစ်သည့် ဗန်းမော်နှင့် မံစီမြို့များအား ဒီဇင်ဘာလ ဆန်းပိုင်းတွင် KIA က ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဗန်းမော်မြို့တွင်းသို့ပင် ခြေချထားနိုင်ပြီဖြစ်သည်။

မြောက်ပိုင်းဇုန် အပြောင်းအလဲများ၌အရေးအပါဆုံးဖြစ်စဉ်မှာ Operation 1027 ရေးပင် ဖြစ်သည်။ယင်းစစ်ဆင်ရေးမှာ ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၇ တွင် စတင်ခြင်းဖြစ်ကာမြောက်ပိုင်းမဟာမိတ် ညီနောင်သုံးဖွဲ့ဟု အသိများသည့် အာရက္ခတပ်တော် (AA)၊ မြန်မာအမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA)၊ တအာင်း အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (TNLA) တို့၏ပူးပေါင်းစစ်ဆင်ရေးကြီး ဖြစ်သည်။ မဟာမိတ်အဖြစ် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (မန္တလေး) (MDY-PDF) ၊ ဗမာ့ပြည်သူ့လွတ် မြောက်ရေးတပ်တော် (BPLA) ၊ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (PLA)၊ ဓနုပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး(DPLA) နှင့် ကရင်နီ အမျိုးသားများ ကာကွယ်ရေးတပ်မှတပ်ရင်းတချို့ပါ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ယင်းစစ်ဆင်ရေးအတွင်း သိန္နီအခြေစိုက် အမှတ် (၁၆)ခြေလျင် တပ်မဟာ၊ လောက်ကိုင် ဒေသကွပ်ကဲရေးစစ်ဌာနချုပ်၊ တပ်ရင်းအဆင့်တပ်စခန်းပေါင်းများစွာအပြင် မြို့ပေါင်း ၁၈ မြို့အထိ သိမ်းယူနိုင်ခဲ့သည်။

တရုတ်၏ ကြားဝင်ညှိနှိုင်းမှုဖြင့်ဇန်နဝါရီလ ၁၁ ရက်နေ့မှ ဇွန်လ ၂၅ ရက်နေ့အထိ အပစ်အခတ် ရပ်စဲခဲ့ကြသည်။စစ်အုပ်စုအနေဖြင့် သဘောတူညီချက် ဖောက်ဖျက်မှုများကျူးလွန်သည်ဟု TNLA က ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့ပြီးနောက်၊ မဟာမိတ်တပ်များနှင့် ပူးပေါင်းကာရှမ်းမြောက်ဒေသရှိ ကျောက်မဲ၊ နောင်ချို၊ မန္တလေးတိုင်း မိုးကုတ်မြို့နယ်များအားဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ကာ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး ဒုတိယလှိုင်း စတင်ခဲ့သည်။ ဒုတိယလှိုင်း၌ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း မဟာမိတ်တပ်ရင်း (NDDAA) ၊အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) လက်အောက်ရှိမိုးကုတ်ဗျူဟာတပ်ရင်း၊ ဒေသကာကွယ်ရေး တပ်များ ဖြစ်သည့် မတ္တရာမျိုးမှန်တပ်ဖွဲ့ ၊စဉ့်ကူး (ပကဖ) များလည်း ပါဝင်လာခဲ့သည်။ ဒုတိယလှိုင်း စစ်ဆင်ရေး အစိတ်အပိုင်းအဖြစ်ရှမ်း-မန်းစစ်ဆင်ရေး[4]ကိုလည်းမန္တလေးတိုင်း မိုးကုတ်မြို့နယ်အပြင် မတ္တရာ၊ စဉ့်ကူးမြို့နယ်အထိ တိုးချဲ့ခဲ့သည်။

ဇူလိုင် ၃ ရက်နေ့တွင် MNDAA အပါအဝင် ပူးပေါင်းတပ်များက လားရှိုးမြို့အား စတင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ဇူလိုင်၂၁ ရက်နေ့တွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ ဒုတိယဗိုလ်မှူးကြီးတစ်ဦး၊ ဗိုလ်မှူးနှစ်ဦး၊ဗိုလ်ကြီးငါးဦး အပါအဝင် စစ်သည် ၃၁၇ ဦး MNDAA ထံ လက်နက်ချအလင်းဝင်ကာ မဟာမိတ်များ၏ တိုက်ခိုက်မှု၌ ပူးပေါင်းပါဝင်လို[5]ကြောင်းထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၂၅ ရက်တွင် လားရှိုးအထိုင်အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် (ရမခ) အား သိမ်းပိုက်နိုင်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း၊လားရှိုးမြို့ အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားအား MNDAA စစ်ရေးကော်မတီဆက်ခံလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း[6]ကြေညာခဲ့သည်။

အနောက်ပိုင်းဇုန် (ရခိုင်နှင့်ချင်းပြည်နယ်)

၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးနှင့်အတူ တကျော့ပြန်တိုက်ပွဲများဖော်ဆောင်လာသည့် အာရက္ခတပ်တော် (AA) သည် စခန်းသိမ်းတိုက်ပွဲများအပြင်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများကိုပါ ဆက်တိုက်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄ရက်တွင် ဘူးသီးတောင်အား စတင်တိုက်ခိုက်ကာ မေ ၁၈ ရက်တွင်အပြီးတိုင်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။

AA က ဒေသတွင်း ထိန်းချုပ်နိုင်ရေး စစ်ပွဲများဆက်လက် ဖော်ဆောင်ပြီး ဘူးသီးတောင်၊ ပေါက်တော၊ မင်းပြား၊ မြောက်ဦး၊ ကျောက်တော်၊ပုဏ္ဏားကျွန်း၊ ရသေ့တောင်၊ မြေပုံ၊ ရမ်းဗြဲ အပါအဝင် ချင်းပြည်နယ်၊ပလက်ဝမြို့များကိုပါ သိမ်းယူခဲ့သည်။ ဇူလိုင် ၅ ရက်တွင် ကမ္ဘာကျော် ငပလီကမ်းခြေသို့သွားရောက်သည့် ငပလီ (မဇင်) လေဆိပ်အား အပြီးတိုင် သိမ်းယူ[7]ခဲ့ပြီးတော်လှန်ရေးအင်အားစုများဘက်မှ ပထမဦးဆုံး သိမ်းပိုက်ထိန်း ချုပ်နိုင်သည့်လေဆိပ်လည်း ဖြစ်သည်။

AA သည် စက်တင်ဘာ ၅ ရက် ညပိုင်းတွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ တပ်အင်အား ၁,၂၀၀ကျော်ဖြင့် ခုခံနေသည့် သံတွဲမြို့နယ် မောင်ရွှေလေးရေတပ်စခန်း[8]အားအပြီးသတ် သိမ်းယူနိုင်ခဲ့သည်။

အာရက္ခတပ်တော် (AA) သည်ထိုးစစ်ဆင်မှုများအား ဆက်တိုက်လုပ်ဆောင်ခဲ့ရာ နိုဝင်ဘာ ၂၄ ရက်တွင်တောင်ကုတ်မြို့အား အလုံးစုံသိမ်းပိုက်[9]ကာဒေသတွင်း အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားများ စတင်ခဲ့သည်။ ဒီမောင်တော၌ တစ်ခုတည်း ကျန်ရှိသည့်အမှတ် (၅) နယ်ခြားစောင့်တပ်ရဲ တပ်ဖွဲ့ခွဲ (နခခ – ၅)[10] အားထိုးစစ် ၅၅ ရက်မြောက်ဖြစ်သည့် ဒီဇင်ဘာ ၈ ရက်တွင် ထပ်မံသိမ်းယူခဲ့သည်။ ဒီဇင်ဘာ ၂၀ရက်တွင် အကြမ်းဖက်စစ် အုပ်စု၏ တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်တစ်ခုဖြစ်သည့်အနောက်ပိုင်းတိုင်စစ်ဌာနချုပ် (နပခ) –အမ်း[11]အား အပြီးတိုင် သိမ်း ပိုက်ထိန်းချုပ်ခဲ့ပြီး၊ AA အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်သည့် မြို့ပေါင်း ၁၄ မြို့အထိရှိလာခဲ့သည်။ AA သည်လက်ရှိတွင် အမ်းမြို့အပါအဝင် ပေါက်တောမြို၊ မင်းပြားမြို၊ မြောက်ဦးမြို၊ကျောက်တော်မြို၊ မြေပုံမြို၊ ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို၊ ရမ်းဗြဲမြို၊ ရသေ့တောင်မြို၊ဘူးသီးတောင်မြို၊ သံတွဲမြို၊ တောင်ကုတ်မြို နှင့် မောင်တောမြို့တို ကိုသိမ်းပိုက်ထားနိုင်ဖြစ်ကာ ဂွ၊ စစ်တွေ၊ ကျောက်ဖြူနှင့် မာန်အောင်မြို့တို့သာကျန်ရှိတော့သည်။ လက်ရှိတွင် လည်း ဂွမြို့၏ သုံးပုံ နှစ်ပုံခန့်အား သိမ်းပိုက်ထားနိုင်နေပြီဖြစ်သည်။

AAသိမ်းပိုက်ထားသည့် ချင်းပြည်နယ်၊ ပလက်ဝဒေသနှင့် ပတ်သက်၍ ချင်းတိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အင်အားစုများနှင့် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရမှု၊ အငြင်းပွားမှုများလည်းရှိသည်။

ချင်းတော်လှန်ရေးအဖွဲ့များစုဖွဲ့ထားသည့် AA ၏ မဟာမိတ်ဖြစ်သော Chin BrotherhoodAlliance အနေဖြင့် ဧပြီ ၂၃ ရက်တွင် ချင်းညီနောင်စစ်ဆင်ရေး အဖြစ်ကန်ပက်လက်မြို့နယ်၊ ကျင်ဒွေးမြို့အား AA ကူညီမှုဖြင့်တိုက်ခိုက်နေကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ချင်းပြည်နယ်၊ မတူပီမြို့အား ချင်းညီနောင် (CB) နှင့်မဟာမိတ်များက ဇွန် ၉ ရက်တွင် ထိုးစစ်ဆင်ပြီး နောက် ဇွန် ၂၉ ရက်တွင် အပြီးသတ်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သော်လည်း ယင်းတိုက်ပွဲကာလအတွင်း CNF/CNA တပ်နှင့် CBအဖွဲ့တို့ ထိတွေ့မှုများ ရှိခဲ့သည်။[12]

နိုဝင်ဘာလတွင် ဖလမ်း၊မင်းတပ်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများအား ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး မင်းတပ်ခရိုင်/မြို့နယ်တို့အားသိမ်းယူနိုင်ခဲ့ကာ[13]ဖလမ်း မြို့ပေါ် နေရာအများစုအား ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ထို့နောက်ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် ကန်ပက်လက်မြို့ကိုပါ ထိုးစစ်ဆင်[14]နေပြီဖြစ်ကြောင်း CB အဖွဲ့ကထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး ယင်းရက်တွင်ပင် သေနတ် မဖောက်ရဘဲ သိမ်းယူနိုင်[15]ခဲ့သည်။

တောင်ပိုင်းဇုန် (ကရင်နီ၊ ကရင်၊မွန်)

ကရင်နီအမျိုးသားများကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့(KNDF) သည် ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာ ၁၁ ရက်တွင် ၁၁၁၁ စစ်ဆင်ရေးစတင်ခဲ့ပြီးနောက် တစ်နှစ်ပြည့်သည့် ၂၀၂၄ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၁ ရက်[16]တွင်မယ်စဲ့၊ ရှားတောနှင့် ကရင်နီပြည် သံလွင်အရှေ့ခြမ်းဒေသမှာ စစ်အုပ်စု ကင်းစင်နယ်မြေများဖြစ်လာခဲ့ကာ မယ်စဲ့၊ ရှားတော၊ မော်ချီး၊ ဒီးမော့ဆို၊ နန့်မယ်ခုံ၊ ရွာသစ်၊ မိုးဗြဲစသည်တို့အား ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ခဲ့သည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ် နှစ်ဆန်းပိုင်းတွင်ကရင်နီဒေသခံ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု အကြားတိုက်ပွဲပြင်းထန်မှု နည်းပါးခဲ့သော်လည်း ဇွန်လမှစ၍ စစ်အုပ်စုဘက်မှ လွိုင်ကော်မြို့ပြည်သူပိုင်နေအိမ်များအား မီးရှို့ဖျက်ဆီးမှုကြောင့် စစ်ရေးပဋိပက္ခများ ပြန်လည် ပြင်းထန်လာခဲ့သည်။ဇူလိုင်လတွင် လွိုင်ကော်၊ ဖားဆောင်းနှင့် ဒီးမော့ဆို၊ ကရင်နီ-ရှမ်းတောင်နယ်စပ်ဖယ်ခုံ၊ ပင်လောင်း၊ ညောင်ရွှေမြို့နယ်များတွင် ထိတွေ့မှုများ[17]ရှိလာခဲ့သည်။ ယင်းကာလများအတွင်း ကရင်နီဒေသအတွင်းရှိ လက်နက်ကိုင်အင်အားစုများစုပေါင်း၍ ကရင်နီပြည်တပ်ပေါင်းစုံ စစ်ဦးစီးကော်မတီကို ဖွဲ့စည်းလုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ယင်းကော်မတီတွင် ကရင်နီပြည်တပ်မတော် (KA) ၊ ကရင်နီပြည် လူမျိုးပေါင်းစုံပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (KNPLD/KPLA) ၊ကရင်နီအမျိုးသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးအဖွဲ့  (KNSO/KNSA)၊ ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (DMO-LocalPDF) ၊ ကရင်နီအမျိုးသားများ ကာကွယ်ရေးတပ် (KNDF) တို့ ပါဝင်သည်။

ကရင်နီပြည်ကြားကာလလွှတ်တော်သည် “ကရင်နီတပ်ပေါင်းစုံ စစ်ဦးစီးအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းခြင်းဆိုင်ရာဥပဒေ”[18] အား နိုဝင်ဘာ ၁၈ ရက်တွင် အတည်ပြုပေးခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာလတွင်ပင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် ကရင်နီတပ်ပေါင်းစုများအကြား လွိုင်ကော်မြို့အနီးထိတွေ့တိုက်ပွဲများ ရှိခဲ့ကာ စစ်သုံ့ပန်းများကိုလည်း ဖမ်းဆီးရမိခဲ့ကြောင်း KNDFက ထုတ်ပြန်[19]ခဲ့သည်။ 

ကော်သူလေးအုပ်ချုပ်နယ်မြေ၊ တောဦး(တောင်ငူခရိုင်)၊ တပ်မဟာ (၂)၊ ထောတထူ (ထန်းတပင်) မြို့နယ်၊မိုနေပွာကျေးရွာအုပ်စုအတွင်း နှစ်ပေါင်း ၁၀ နှင့်ချီ “မြေလှန်စနစ်”[20] ဖြင့် လူမျိုးသုဉ်းရှင်းလင်းရေး စစ်ဆင်ရေးဖြင့် ဝင်ရောက်ကျူးကျော်ထားသည့်စစ်ကောင်စီ တပ်မ (၆၆) လက်အောက်ခံ တပ်စခန်းများအား KNU လက်အောက်ခံကရင်အမျိုးသားလွတ် မြောက်ရေးတပ်မတော် (KNLA) က ဇန်နဝါရီ ၂ရက်နေ့တွင် တိုက်ခိုက်ရှင်းလင်းခဲ့သည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလအတွင်းတွင် KNU တပ်မဟာများ ထိန်းချုပ်ရာ ဒေသများတွင် တိုက်ပွဲများ ဆက်တိုက်ရှိနေခဲ့သော်လည်းအခြားသောမြို့သိမ်း၊ စခန်းသိမ်းတိုက်ပွဲကြီးများအထိ ဖြစ်မလာခဲ့သေးပေ။ သို့သော်မြဝတီ-ကော့ကရိတ် အာရှလမ်းမကြီး၌ စစ်ရေးတင်းမာမှုကြောင့် ထို့ကော်ကိုးလမ်းပိုင်းအားပြောင်းလဲသုံးစွဲရမှုများ ရှိလာခဲ့သည်။ ဇန်နဝါရီလကုန်ပိုင်းတွင် တပ်မဟာ (၆) နယ်မြေအတွင်း မြဝတီမြို့၊သင်္ကန်းညီနောင် အခြေစိုက်စခန်းမှ Eurocopter 365 တစ်စီးအားတော်လှန်ရေးပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များနှင့်အတူ ပစ်ချဖျက် ဆီး[21]နိုင်ခဲ့သည်။

မတ် ၇ ရက်တွင် KNLA နှင့် ပူးပေါင်းတပ်များသည် မြဝတီမြို့နှင့် ၁၀ မိုင်ကျော်သာ ကွာဝေးသည့်သင်္ကန်းညီနောင် ဗျူဟာ စခန်းအား ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်ကာ ဧပြီ ၅ ရက်တွင်သိမ်းယူခဲ့သည်။ မတ် ၂၅ ရက်တွင် နယ်စပ်မြို့ဖြစ်သည့် မြဝတီကုန်သွယ်ရေးဇုန်အားတော်လှန်ရေးအင်အားစုများက ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီးနောက်[22]မြို့အနီးရှိ မဲကနယ်၊ ဖားခြောင်း၊ တုံးတံတား၊ သင်္ကန်းညီနောင်၊ ရွာသစ်၊ ဝေ့ရွှမ်း၊မဲပလေ့ စသည့် ဒေသများ၌လည်း တိုက်ပွဲများ ရှိလာခဲ့သည်။ ထို့နောက် ဧပြီ ၅ ရက်တွင်မြဝတီမြို့မြောက်ဘက် ရွှေကုက္ကိုဒေသ၌ တိုက်ပွဲများ ရှိလာကာ ဖာပွန်မြို့၌လည်း[23]ရှိလာခဲ့သည်။ ဧပြီ ၉ ရက်တွင် KNLA နှင့် PDF ပူးပေါင်းတပ်များသည် မြဝတီမြို့ အခြေစိုက် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုစခန်းများအားဆက်လက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ထိုင်း-မြန်မာ ချစ်ကြည်ရေးတံတားလည်း ပိတ်သွား[24]ခဲ့သည်။

မြဝတီမြို့သိမ်း တိုက်ပွဲအား KNU နှင့် PDF ပူးပေါင်း တိုက်ခိုက်နေစဉ်အတွင်းပိတ်ဆို့ခံထားရသည့် စစ်အုပ်စုတပ်ဖွဲ့ဝင်များအား ဗိုလ်မှူးကြီးစောချစ်သူဦးဆောင်သည့် ကရင်နယ်ခြားစောင့်တပ် (BGF) အမည်ပြောင်းထားသည့်ကရင်အမျိုးသားတပ်မတော် (Karen National Army – KNA) ကကူညီပေးခဲ့သည်ဟု သတင်းများ ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။ KNA အပါအဝင် KNUခွဲထွက် ကရင်ငြိမ်းချမ်းရေးကောင်စီ (KNLA-PC) ၊တိုးတက်သော ဒီမိုကရေစီအကျိုးပြု ကရင့်တပ်မတော် (DKBA) တိုသည် တိုက်ပွဲဖြစ်စဉ်အတွင်း မြဝတီမြို့အား လုံခြုံရေးယူထားကာနှစ်ဖက်တိုက်ခိုက်မှုအတွင်း မည်သည့်ဘက်မှ ပါဝင်တိုက်ခိုက်ပေးမှု မလုပ်ခဲ့ပေ။နှစ်နိုင်ငံ ချစ်ကြည်ရေးတံတားအနီး အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ နေရာယူခုခံမှုကြောင့်ထိုင်းဘက်ကလည်း လုံခြုံရေးတိုးမြှင့်မှုများ ပြုလုပ်လာခဲ့ရသည်။[25]အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ချစ်ကြည်ရေးတံတားအနီးရှိ ၎င်း၏ တပ်ဖွဲ့ဝင်များအား ကာကွယ်ရန်နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်အနီး လေကြောင်းမှပါ ပြင်းထန်စွာ တိုက်ခိုက်လာမှုကြောင့်တိုက်ပွဲကာလအတွင်း ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေး ဒုဝန်ကြီးနှင့် အခြားဝန်ကြီးများပါမဲ့ဆောက်မြို့သို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ကြသည်။ ဧပြီ ၂၀ ရက်တွင် ပြင်းထန်စွာတိုက်ပွဲဖြစ်ပြီးနောက်[26] ၂၁ရက် နံနက်ပိုင်းမှစကာ တိုက်ပွဲများ လုံးဝရပ်တန့်သွားခဲ့သည်။ KNLA နှင့် PDF ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များသည် မြဝတီမြို့အနောက်ဘက်ရှိ သိမ်းယူထားပြီး ခြေလျင်တပ်ရင်း (၂၇၅) ကပါ ဆုတ်ပေးခဲ့သည့်အတွက်အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်က ပြန်လည်ဝင်ရောက် နေရာယူခဲ့သည်။

မြဝတီမြို့အားပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန်အတွက် ကြည်း၊ ရေ၊ လေ နိုင်ငံတော်အဆင့် အောင်ဇေယျ စစ်ဆင်ရေးအား အာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင် တစ်ဦးဖြစ်သူ ဒုတိယ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးစိုးဝင်းက ဦးဆောင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းစစ်ဆင်ရေးအား ကွပ်ကဲရန်အတွက် မွန်ပြည်နယ်၊မော်လမြိုင်မြို့ရှိ အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာန ချုပ်မှ ကွပ်ကဲနေစဉ် ဧပြီ ၉ ရက်ကရှားထူးဝေါ တော်လှန်ရေးနည်းတပ်ဖွဲ့မှ Alpha Bats ဒရုန်းတပ်ဖွဲ့တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အပြင်းအထန် ဒဏ် ရာရရှိခဲ့သည်ဟု သတင်းများထွက်ခဲ့ကာ ဧပြီ ၂၂ရက်တွင် ပြုလုပ်သည့် စစ်ကောင်စီအစိုးရအဖွဲ့ အစည်းအဝေး သို့ပင် တက်ရောက်ခဲ့ခြင်း[27]မရှိပေ။ ယင်း အောင်ဇေယျ ထိုးစစ် စစ်ကူ စစ်ကြောင်းသည် ဧပြီ ၁၃ ရက်တွင်ကော့ကရိတ်မြို့အရှေ့ဘက် ဒေါနတောင်သို့ တက်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ရာ KNLA တပ်မဟာ (၆) နှင့် ပူးပေါင်းတပ်များကြောင့် သီတင်းတစ်ပတ်ကြာ ရှေ့မတိုးနိုင်[28]ရပ်တန့်ခဲ့ရသည်။

ဧပြီ ၂၄ ရက်တွင် KNU တပ်မဟာ (၄)၊ (၆) နှင့် မဟာမိတ်များက ဘိတ်-ထားဝယ်ခရိုင်၊ ထီးပိုပွာရှိးမောထစစ်စခန်းကိုပါ တိုက်ခိုက်သိမ်းယူ[29]ခဲ့ကာယင်းစခန်းသည် ၁၉၉၇ ခုနှစ်ကတည်းက တပ်စွဲထားခြင်း ဖြစ်သည်။

အာရှလမ်းမကြီးအတွင်းဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေသည့် နှစ်ဖက်တိုက်ပွဲများနှင့် ပတ်သက်၍ ဇွန် ၁ ရက်တွင်အောင်ဇေယျထိုးစစ်အား စစ်အုပ်စု ဒုတိယခေါင်းဆောင်ကိုယ်တိုင် ကွပ်ကဲနေကာရန်သူ့ထိုးစစ်အား ရိုက် ချိုးရန် လိုအပ်ကြောင်း KNLA စစ်ဦးစီးပထမတန်းဗိုလ်မှူးချုပ် တာမလာဘောက သတိပေးနှိုးဆော်[30]ခဲ့သည်။  ဇွန် ၂၀ ရက်တွင် ကော့ကရိတ်မြို့အရှေ့ဘက်စုကလိမြို့တပ်စခန်းအား ရှေ့တိုးသိမ်းယူ[31]ခဲ့သည်။ဇူလိုင် ၁ ရက်တွင် KNU ကော်သူးလေ အုပ်ချုပ်မှုနယ်မြေ၊ခလွယ်ထွီထူခရိုင်အတွင်း ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်မှ ဇွန် ၃၀ ရက်အထိ တိုက်ပွဲပေါင်း ၉၆ ကြိမ်ဖြစ်ပွားခဲ့ကာ စစ်အုပ်စုဘက်မှ ၂၇၃ ဦး သေဆုံးကာ KNU ဘက်မှလေးဦး ကျဆုံးခဲ့သည်ဟု ထုတ်ပြန်[32]ခဲ့သည်။

အောင်ဇေယျစစ်ဆင်ရေးဖြင့်စစ်ကြောင်းထိုးလာသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်က အောက်တိုဘာ ၂၂ ရက်တွင် KNU လက်နက်ကိုင်တပ်များဖြစ်သည့် KNLA နှင့် KNDO ဌာနချုပ်များရှိရာ ဘားအံခရိုင် တပ်မဟာ (၇) အား ဒရုန်းဖြင့်ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ယင်းတိုက်ခိုက်မှုမှာ အာဏာသိမ်းထားသည့် လေးနှစ်တာနီးပါးကာလအတွင်း ပထမဦးဆုံးအကြိမ်[33]ဖြစ်ကာKNU ထိပ်ပိုင်းခေါင်းဆောင်များ တက်ရောက်သည့် ပုံမှန်အစည်းအဝေး ကျင်းပနေချိန်လည်း ဖြစ်သည်။ တပ်မဟာ (၇) သည် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားမှုအနည်းဆုံး နယ်မြေ ဖြစ်ကာ ဒရုန်းဗုံးလေးလုံးဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သော်လည်းထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရရှိမှု မရှိခဲ့ဟု KNU က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ယင်းဖြစ်စဉ်နောက်ပိုင်း သြဂုတ်လ နောက်ဆုံးပတ်တွင် KNLA နှင့်ပူးပေါင်းတပ်များသည် မြဝတီမြို့ တောင်ဘက် လေးကေကော်မြို့အနီး စစ်ကောင်စီစွယ်တော်ကုန်းစခန်း[34]အားသိမ်းယူရန် ထိုးစစ်ဆင်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကာ ထိုင်း-မြန်မာ ကုန်သွယ်ရေးမြို့နှစ်ခုဖြစ်သည့် မြဝတီနှင့် ဘုရားသုံးဆူမြို့ကြား ရှိသည်။ ထို့ပြင် ဖာပွန်မြို့ခေါပုတ်ရွာစစ်စခန်းအား KNU တပ်မဟာ (၅) နှင့်ပူးပေါင်းတပ်များက အောက်တိုဘာ ၃၁ ရက်တွင် သိမ်းပိုက်ခဲ့ကာဗမာပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ် (BPLA) လည်း ပါဝင်အားဖြည့်[35]ခဲ့သည်။မြဝတီမြို့ ထိန်းချုပ်ရေးအတွက် နိုင်ငံတော်အဆင့် စစ်ဆင်ရေးအဖြစ် ထိုးစစ်ဆင်လာသည့်အောင်ဇေယျစစ် ကြောင်းမှာလည်း ဒေါနတောင်တန်းတွင် ကော်ဘရာ၊ ကျားသစ်နက်၊ ရောင်နီ(တောင်ပိုင်းဒရုန်းအထူးတပ်ဖွဲ့)၊ Golden Eagles ဒရုန်းတပ်ဖွဲ့၊Federal Wings, Justice Wings, Fixed Wing နှင့် KNU-KNLAတပ်များ၏ ဟန့်တားတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ရပ်တန့်နေခဲ့ရသည်။

မဟာမိတ်စုဖွဲ့မှု အားကောင်းသည့် KNU သည် ဒီဇင်ဘာ ၄ ရက်တွင် KNLA တပ်မဟာ (၅)၊ PDF,BPLA, Force For Federal Democracy (FFD) ဒရုန်းတပ်ဖွဲ့နှင့်ပူးပေါင်းကာ ဖားပွန်နှင့် ကမမောင်းမြို့ရှိ တောင်သုံးလုံးစခန်းအားထိုးစစ်ဆင်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ခေါပုတ်၊ ကူးဆိပ်မထောရွာစခန်းတို့ကိုပါတိုက်ခိုက်သိမ်း ယူခဲ့သည်။ ထို့နောက် KNU က နှစ်ပေါင်း ၃၀နီးပါး လက်လွှတ်ခဲ့ရသည့် ယခင်ဌာနချုပ်ဟောင်းဖြစ်သည့် မာနယ်ပလောဌာနချုပ်[36]အားဒီဇင်ဘာ ၁၆ ရက် ညပိုင်းတွင် ပြန်လည်သိမ်းယူနိုင်ခဲ့သည်။ မာနယ်ပလောအားပြန်လည်ရရှိသည့်အတွက် KNU သည် ရှမ်းရွာသစ်မြို့ မြောက်ဘက်မှသံလွင်နှင့် သောင်းရင်းမြစ်ဆုံး နေရာ အပါအဝင် ကရင်နီပြည်နယ်စပ် တောင်လှအထိသံလွင်မြစ်ကြောင်းရှိ ဒေသများအား ထိန်းချုပ်လိုက်နိုင်ပြီ ဖြစ်သည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်းမွန်ပြည်နယ်အတွင်း ဒေသဆိုင်ရာ သက်တမ်းရင့် တော်လှန်ရေး အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်သည့်မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (NMSP) ၏ ၂၀၂၃ ခုနှစ် နှစ်ကုန်ပိုင်းကပြုလုပ်သည့် (၁၁) ကြိမ်မြောက် ညီလာခံအပြီး ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ၁၁ ကြိမ်မြောက်ညီလာခံအား ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၅ ရက်တွင် ဌာနချုပ်ရှိရာ ရေးချောင်းဖျားဒေသ၌ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ဗဟိုကော်မတီဝင် ခြောက်ဦးအထိ တိုးမြှင့်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ထို့ပြင် စစ်ကောင်စီနှင့် နိုင်ငံရေး အရ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးချင်း ဆက်မလုပ်ဘဲ နှစ်ဖက်သဘောတူညီမှုပေါ်အခြေခံသည့်ဆက်ဆံရေး (bilateral relations) အနေဖြင့်သာ ဆက်ဆံရန်ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ထိုသို့ ဆုံး ဖြတ်သည့်အတွက် ဒုစစ်ဦးစီးချုပ် စလွန်းထော၊အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး နိုင်ဇေယျနှင့် ပါတီထိပ်ပိုင်းခေါင်း ဆောင်အချို့ ပါတီနှင့်လမ်းခွဲကာ နွေဦးတော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့် ပူးပေါင်းကာ အာဏာသိမ်းစစ်တပ်အားတိုက်ခိုက်သွားရန်မည် ဖြစ်ကြောင်း ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၁၄ ရက်တွင်မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (စစ်အာ ဏာရှင်တိုက်ဖျက်ရေး) (NMSP-AD)[37] အမည်ဖြင့် စုဖွဲ့ ကြေညာခဲ့သည်။

ယင်းဖြစ်စဉ်မတိုင်ခင် မွန်ပြည်နယ်၌လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ပေါင်း ၁၆ ခုထက်မနည်း ရှိနေပြီ ဖြစ်သည်။၎င်းတပ်ဖွဲ့များမှာမွန်ပြည်ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (MSDF)၊မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ် (MSRF)၊မွန်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော် (MLA)၊ရေးဘီလူး၊ YJK တိုက်ခိုက်/ထောက်ပို့၊ရေးပြောက်ကျားတပ်ဖွဲ့၊ စွန်ရဲ မြို့ပြပြောက်ကျားတပ်ဖွဲ့၊ Ye Air Foce – Stealth Fighter၊မွန်ပြည်နယ်အခြေပြု တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်း (MSRO)၊မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ်၊ ချောင်းဆုံမြို့နယ် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်၊ ဘီလူးကျွန်းပြည်သူ့ကာ ကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးအဖွဲ့၊ ရာမည ပြောက်ကျားတပ်ဖွဲ့၊ရေးမြို့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့၊ ရာမည ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့၊ မော်လမြိုင်မြို့ ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့များ ဖြစ်သည်။

မွန်ပြည်နယ်၊ ရေးမြို့နယ်အတွင်းကျောင်းသားတပ်မတော် (ABSDF)အပါအဝင် မဟာမိတ်များနှင့် ပူးပေါင်းကာ စခန်းသိမ်းပွဲများအားမွန်လက်နက်ကိုင်အင်အားစုများက ဇန်နဝါရီလ၌ ဖော်ဆောင်ခဲ့သည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက မတ် ၂၇ရက်တွင် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားမှု မရှိဘဲ ကျိုက်မရောမြို့နယ်၊ ဓမ္မသကျေးရွာအားလေယာဉ်ဖြင့် ဗုံးကြဲခြင်း၊ ရေကြောင်းနှင့် ကုန်းကြောင်းမှ လက်နက်ကြီးများဖြင့်ပစ်ခတ်ကာ ကျေးရွာရှိ နေအိမ်ပေါင်း ၃၀၀ ဝန်းကျင်အား မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့ရာ မွန်တို့၏ရပိုင်ခွင့်အတွက် တားဆီးပိတ်ပင်နေသည့် စစ်ကောင်စီနှင့် အပေါင်းအပါများအားမွန်မြေပေါ်မှ အမြန်ဆုံး ပျောက်ကွယ်သွားရန် ပြည်သူများအနေဖြင့်တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့် ပူးပေါင်းတော်လှန်ရန် NRFF က တိုက်တွန်း[38]ခဲ့သည်။ဓမ္မသကျေးရွာ ဖြစ်စဉ်သည် အယူအဆ ကွဲပြားနေသည့် မွန်အင်အားစုများအကြား ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေးအတွက် အရေးပါသည့် ဖြစ်စဉ်လည်းဖြစ်ခဲ့သည်။ NRFF သည်မွန်နှင့် တနင်္သာရီဒေသရှိ တော်လှန်သော လူငယ်အင်အားစုများအကြား ချိတ်ဆက်ထားသည့်အဖွဲ့အစည်းဖြစ်သည်။ မတ်လအတွင်း၌ပင် MSRFသည် မဟာမိတ်များနှင့် ပူးပေါင်းကာ ရေး-ထားဝယ် အမှတ် (၈) လမ်းမကြီးအားထိန်းချုပ်စိုးမိုး[39]ထားခဲ့သည်။

ယင်းဖြစ်စဉ်အပြီး NMSP – AD က ဧပြီ ၁ရက်တွင် ၂၀၀၈ အခြေခံဥပဒေနှင့် NCAအား ငြင်းပယ်သည့် နိုင်ငံရေးရပ်တည်ချက်[40]အားထုတ်ပြန်ခဲ့ကာ NRFF ကလည်းထောက်ခံ[41]ခဲ့သည်။ဧပြီ ၇ ရက်တွင် တပ် စုဖွဲ့မှုအဖြစ် MSFC၏ မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ် (MSRF)နှင့် မွန်ပြည်ကာကွယ်ရေးတပ် (MSDF)အကြား မဟာမိတ်အဖြစ် ပူးပေါင်းတိုက်ပွဲဝင်မည်[42]ဖြစ်ကြောင်းသဘောတူညီခဲ့ကြသည်။ ထို့နောက် ဧပြီ ၁၂ ရက်တွင် အခြားမဟာမိတ်များနှင့် ပူးပေါင်းကာရေးမြို့ ကိုးမိုကျေးရွာနှင့် မွန်-တနင်္သာရီ နယ်ခြားမျဉ်းရှိမလွှဲတောင်ဂိတ်စခန်းတို့အား တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ မေ ၅ ရက်တွင် KNU နှင့်ပူးပေါင်း၍ တနင်္သာရီတိုင်း၊ ထားဝယ်ခရိုင်၊ သရက်ချောင်းမြို့နယ် အမှတ် (၈)ပြည်ထောင်စုလမ်းမရှိ ပဲဒက်နှင့် ကျောက်ဆည်ကျေးရွာ စစ်တပ်နှင့် ပျူစခန်းများ[43]အားတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။

NMSP-ADသည် PNLO, PNFC စသည့်ပအိုဝ်းအင်အားစုများနှင့် နိုင်ငံရေးအရ မဟာမိတ်အဖြစ် စုဖွဲ့ကာ မွန်ပြည်အခြေ ပြုလက်နက်ကိုင်မဟာမိတ်များနှင့် ရေးမြို့နယ်အတွင်း စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများဆက်တိုက်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။  

မွန်အခြေပြုလက်နက်ကိုင်အင်အားစုများသည် ၎င်းတို့ တပ်စွဲထားရာ ဒေသများအလိုက် အထိုင်စခန်းများ၊အမြောက်စခန်းနှင့် ဂိတ်များအား တိုက်ခိုက်မှုများ ရှိခဲ့သော်လည်းမြို့သိမ်းတိုက်ပွဲများအထိ ဆင်နွှဲနိုင်ခြင်း မရှိသေးပေ။ 

၂၀၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၁၉ ရက်တွင်မွန်လက်နက်ကိုင် လေးဖွဲ့ဖြစ်သည့် မွန်ပြည် လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော် (MLA)၊မွန်ပြည်ကာကွယ်ရေးတပ် (MSDF)၊ မွန်ပြည်တော်လှန်ရေးတပ် (MSRF)၊ မွန်အမျိုးသား လွတ်မြောက် ရေးတပ်တော် (MNLA-AD) တို့အကြား မွန်တော်လှန်ရေးတပ်များအားလုံး ပါဝင်သည့်မွန်တပ်တော်[44]ပေါ်ထွန်းရေး အကောင်အထည် ဖော်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကာ ပထမအဆင့်အနေဖြင့်ပူးတွဲစစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ ပြုလုပ်သွားမည် ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။   

အလယ်ပိုင်းဇုန် (စစ်ကိုင်း၊ မကွေး၊မန္တလေး) 

အလယ်ပိုင်းဇုန်သည်အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများနှင့် ထိစပ်မှုမရှိသည့်အတွက် အခြားသော ဇုန်များရှိ EROs များ၊ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများလောက် ပြင်ပဖိအားသက်ရောက်မှု နည်းပါးသည်။ သွယ်ဝိုက်သည့်သက်ရောက်မှုအ ချို့သာ ရှိသည်။ သို့သော် နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေးကဏ္ဍတွင်မူမတူကွဲပြားသည့် ဖြစ်တည်မှု၊ ဖွဲ့စည်းမှုများကြောင့် ရှုပ်ထွေးသည့်သဏ္ဍာန် ရှိသည်။တော်လှန်ရေးအစိုးရဟု သတ်မှတ်ကြသည့် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) လက်အောက်ရှိပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF)များ ရှိသလို ၎င်းနှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ထားသည့် အင်အားစုများလည်း ရှိသည်။ ထို့ပြင်NUG ဝန်ကြီးဌာနများအောက်ရှိလက်နက်ကိုင်အင်အားစုများ ဖြစ်သည့် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေး - ပအဖ၊ ပြည်သူ့လုံခြုံရေး -ပလဖ- ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ - ပကဖ အပြင် ဒေသ အလိုက် စုဖွဲ့ကာ NUG နှင့်မပူးပေါင်းဘဲ အခြားသော EROများနှင့် မိတ်ဖက်လုပ်ထားသည့် ဒေသအခြေပြု Local PDF များ၊ ပြောက်ကြားတပ်ဖွဲ့များလည်းရှိသည်။  

ထို့ပြင် နိုင်ငံရေးစုဖွဲ့မှုများစွာ ရှိကာ စစ်ကိုင်းတိုင်း၌ စစ်ကိုင်းဖိုရမ်၊ မန္တလေးတိုင်း၌မန္တလေးဒေသအင်အားစု၊ မကွေးတိုင်း၌လည်း ယောကဲ့သို့ အင်အားစုများ၏ စုဖွဲ့မှုများ၊ NUG နှင့်ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ-CRPHနှင့် ဆက်စပ်သည့် စုဖွဲ့မှုပုံစံများစွာ ဖြင့် ရှုပ်ထွေးသည်။ 

စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုအဖြစ်စစ်ကိုင်း၊ မကွေးနှင့် မန္တလေးတိုင်းတို့သည် NUG ၏ အမှတ် (၁) စစ်ဒေသ ကွပ်ကဲမှုအောက်၌ တည်ရှိကာကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (KIA)နှင့် ပူးတွဲစစ်လှုပ်ရှားသည်။ မြောက် ပိုင်းညီနောင် မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့က ၂၀၂၃ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက်တွင် ၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေးအား စတင်ခဲ့ရာယင်းနေ့နံနက်ပိုင်းတွင်ပင် လားရှိုး၊ သိန္နီ၊ ကျောက်မဲ၊ နောင်ချို၊ ကွမ်းလုံ၊ကွတ်ခိုင်၊ လောက်ကိုင်၊ ချင်းရွှေဟော် စသည့် မြို့များ၌ တိုက်ပွဲများဖော်ဆောင်ခဲ့သည်။ မဟာမိတ်များဘက်ကလည်း လားရှိုး-ချင်းရွှေဟော်နှင့် လားရှိုး-မူဆယ်ပြည်ထောင်စုလမ်းပိုင်းအား အရေးပေါ် ပိတ်ဆို့ပေးခဲ့သည်။ ယင်းစစ်ဆင်ရေးအတွင်းမြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်သုံးဖွဲ့သည် မြို့အများ အပြားအား သိမ်းယူခဲ့ပြီးနောက် တရုတ်၏ကြားဝင်စေ့စပ်မှုကြောင့် ဟိုင်ဂင်စာချုပ် ချုပ်ဆိုကာ တိုက်ပွဲများ ရပ်နားခဲ့သည်။ယင်းကာလများအတွင်း အလယ်ပိုင်းဒေသတွင်လည်း ဟန် ချက်ညီစစ်ဆင်ရေးအဖြစ် NUG စစ်ဒေသ (၁)ကွပ်ကဲမှုဖြင့် မဟာမိတ်တပ်ဖွဲ့များ၊ PDFများ၊ ပကဖ များ၊ LocalPDF များ စုပေါင်းကာ ကောလင်းနှင့် ခမ်းပတ်မြို့တို့အား ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ 

စစ်ဒေသ (၁) တွင် သိမ်းယူထားသည့်စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ကောလင်းမြို့တွင် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေး စတင်[45]နေပြီဖြစ်ကြောင်းNUG က ၂၀၂၃ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၄ ရက်တွင် ကြေညာခဲ့သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာတွင်စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်းရှိ ခမ်းပတ်၊ ရွှေပြည်အေးနှင့် မော်လူးမြို့တို့ကိုလည်းသိမ်းယူထားပြီး ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလဆန်းမှ စကာ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုကကောလင်းနှင့် ကပ်လျက် ကိုးထောင်ဘို့တိုက်နယ်အား လေကြောင်း၊ ဝန်းသိုးမြို့မှခြေမြန်တပ်ရင်းများအား အားဖြည့်ကာ အင်အား ၁,၀၀၀နီးပါးဖြင့်   မြို့တစ်ဝက်ကျော် ပျက်စီး[46]ခဲ့ရကာတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့များဘက်မှ နောက်ဆုတ် လက်လွှတ်ပေးခဲ့ရသည်။ 

တရုတ်စေ့စပ်မှုဖြင့်မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ် သုံးဖွဲ့နှင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအကြား အပစ်ရပ်ရေး ထိုးထားသည့် ဟိုင်ဂင်စာချုပ်အား စစ်အုပ်စုဘက်မှ ချိုးဖောက်ကာ ၎င်းတို့လက်လွှတ်သိမ်းပိုက်ခံထားရသည့် မြို့ များအား တိုက်ခိုက်လာမှုမျာကြောင့်ငါးလကျော်အကြာ ဇွန် ၂၅ ရက်တွင် ၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေး ဒုတိယလှိုင်း ပြန်လည်စတင်လာခဲ့သည်။ ဒုတိယလှိုင်း၌ ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း မဟာမိတ်တပ်ရင်း (NSSAA)[47]တို့ပါ ပါဝင်လာခဲ့ပြီး NUGလက်အောက်ခံ MDY-PDFအပါအဝင် စစ်ကိုင်းအခြေပြုတပ်ရင်းများကပါ ရှမ်း-မန်း စစ်ဆင်ရေး[48]အဖြစ်အမည်တပ်ကာ ရှမ်းမြောက်ဒေသသာမက မန္တလေးတိုင်းအတွင်းရှိ မြို့များကိုပါ ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ MDY-PDFနှင့် TNLA ၏ထိုးစစ်အတွင်း မန္တလေးအတိုင်းအတွင်းရှိ စဉ့်ကူးမြို့[49]အားဇူလိုင် ၁၇ ရက်၊ ဇူလိုင် ၂၄ ရက်တွင် မိုးကုတ်မြို့[50]၊ဇူလိုင် ၂၅ ရက်တွင် MNDAAက လားရှိုးအခြေစိုက် အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် (ရမခ)[51] အားသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ကာ လားရှိုးစစ်ဆင်ရေးအတွင်း ဗမာ့ပြည်သူ့ လွတ်မြောက်ရေးတပ်တော် (BPLA)၊ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (PLA)တို့လည်း မဟာမိတ်[52]အဖြစ်ပါဝင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ TNLAသည် ဒုတိယလှိုင်းအတွင်း နောင်ချိုနှင့် ဇူလိုင် ၃၁ ရက်တွင် မိုးမိတ်မြို့[53]တို့အားထပ်မံသိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ 

MDY-PDFဦးဆောင်နေသည့် မန္တလေးထိုးစစ်အတွင်း မတ္တရာမြို့နယ်လည်း ပါဝင်ကာ ၁၀၁၄ လေကြောင်းရန် ကာကွယ်ရေး အင်ကြင်းမြိုင်စခန်း၊ ဆည်တော်စခန်း၊ ပန်းသလဲတောင်စခန်း၊ရေစိုတောင်တပ်စခန်း၊ နေကျော်တောင်တပ်စခန်း၊ ရွှေပုထိုးတပ်စခန်း၊ကျောက်ခလုတ်တပ်စခန်း ၊ စိုးမိုးကုန်း မြေနီတောင်စခန်း[54]များကိုပါသိမ်းယူထားခဲ့သည်။ ထိုသို့ စစ်ဆင်ရေး လုပ်ဆောင်နေစဉ်  အတွင်း မြို့၊ရွာများ သိမ်းရာတွင် လိုက်နာရမည့် စည်းကမ်းချက်များ[55]အား MDY-PDF စစ်ဦးစီးအဖွဲ့ကကြိုတင်ထုတ်ပြန်ထားခဲ့သည်။ သြဂုတ် ၄ ရက်တွင် MDY-PDF ထိန်းချုပ်နယ်မြေအတွင်း ပိတ်မိနေသည့် တရုတ်နိုင်ငံသား ၁၅ဦးအား ၎င်းတို့၏ သဘောဆန္ဒအရ နေရပ်ပြန်နိုင်ရန် ကူညီ[56]ပေးခဲ့သည်။သြဂုတ် ၁၂ ရက်တွင် ၁၀:၂၇ နှင့် ရှမ်း-မန်းစစ်ဆင်ရေး၏ ရည်မှန်းထားသော်စစ်ရေးပစ်မှတ်များအား ၈၀ ရာခိုင်နှုန်း[57]အထိအောင်မြင်စွာ ဖော်ဆောင်ထားပြီးဖြစ်ကာ အတူလက်တွဲတိုက်နေသည့် NUG လက်အောက်ခံတပ်ရင်း၊ တပ်ဖွဲ့များအား ကျေးဇူးတင်ဂုဏ်ပြုကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ 

ရှမ်းမြောက်နှင့် မန္တလေးဒေသတွင် ERO နှင့်တော်လှန်ရေးအင်အားစုများက မြို့သိမ်း၊ စခန်းသိမ်းများ အားစစ်ဆင်ရေးဖော်ဆောင်နေသည့်နည်းတူ စစ်ကိုင်းနှင့် မကွေးတို့၌လည်း ဒေသအခြေပြုအင်အားစုများက လည်း တပြိုင်နက်တည်း ဖော်ဆောင်မှုများ၊ မဟာမိတ်စုဖွဲ့မှုများရှိလာခဲ့သည်။

ဗမာအမျိုးသားတော်လှန်ရေး တပ်မတော်(BNRA) သည်ကျောင်းသားတော်လှန်ရေးတပ် (SRF)၊ ချင်းတွင်းနွေဦးတော်လှန်ရေးအင်အားစု၊ BDF၊ မဲမှောင်လက်နက်ကြီးပစ်ကူအဖွဲ့များနှင့် မဟာမိတ်ပြုလုပ်[58]ထားကာစစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ယင်းမာပင်ခရိုင်၊ ပုလဲမြို့ရှိ စစ်ကောင်စီအထိုင်ထွေ/အုပ်ရုံးများ[59]၊မင်းကင်းမြို့နယ် ပျူရွာများ၊ အား တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။

PRA(Magway) သည် စေတုတ္ထရာနှင့် ငဖဲမြို့နယ်အနောက်ဘက် ရိုးမတောတန်း၌အရှိုချင်းကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (ACDF)နှင့် မဟာမိတ်ပြုလုပ်ထားကာ တိုက်ပွဲဆင်မှုများ လည်း ရှိသည်။ MDY-PDF ကမူမန္တလေးတိုင်း၌ ဆက်လက်စစ်ရေးဖော်ဆောင်ကာ သပိတ်ကျင်း မြို့နယ်၊ တကောင်းမြို့အားသြဂုတ် ၁၂ ရက်တွင် ထပ်မံသိမ်းယူ[60]ခဲ့သည်။

စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း၌စစ်ရေးဖော်ဆောင်ရန်အတွက် ဝက်လက်နယ်အခြေပြု ဂျန်ဇီလူငယ် မျိုးတပ်တော် (Generation Z Army – GZA) နှင့်ဗိုလ်နဂါးဦးဆောင်သည့် BNRAတို့အကြား အညာဒေသ မဟာမိတ်ညီနောင်[61]အဖြစ်ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ GZA သည်ရခိုင်ဒေသ တိုက်ပွဲများအတွင်း အာရက္ခတပ်တော် (AA) နှင့် ပူးပေါင်းစစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ ရှိသည်။

တရုတ်ဖိအားကြောင့် ရှမ်းမြောက်ဒေသ ERO များအကြားစစ်ရေးအရှိန် လျှော့လာခြင်းကြောင့် သော်လည်းကောင်း တည်ဆောက်ထားပြီးမဟာမိတ်ဆက်ဆံရေးများ ဆက်လက်ခိုင်မာစေရေး အတွက်သော်လည်းကောင်း ၎င်းတို့စိုးမိုးနယ်မြေများအတွင်း တပ်စွဲထားသည့် ဗမာတော်လှန်ရေး အင်အားစုများအနေဖြင့်နေရာရွေ့ပြောင်း အခြေစိုက်ခြင်းများ ပြုလုပ်လာခဲ့ရသည်။ ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးလှိုင်းနှစ်လှိုင်းစလုံး၌ ပါဝင်ခဲ့သည့် မောင်ဆောင်းခ ဦးဆောင်သည့် BPLA တပ်သည်မကြာမီကာလအတွင်း အညာဒေသသို့ အခြေချကာ စစ်ဆင်ရေးဖော်ဆောင်တော့မည်ဖြစ်ကြောင်း  အောက်တိုဘာ ၂၇ ရက်တွင် လူမှုကွန်ရက်မှတဆင့်ထုတ်ဖော်ရေးသား[62]ခဲ့သည်။ထို့နောက် အညာဒေသစစ် ဆင်ရေးအတွက် တပ်သားသစ် ခေါ်ယူမှုများ ရှိလာခဲ့သည်။

စစ်ရေးအားကောင်းနေသည့်အလယ်ပိုင်းဇုန်တွင် MDY-PDFအား အားလျော့စေရေးအတွက် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်က မတ္တရာမြို့နယ်အားပြန်လည်ထိုးစစ်ဆင်မှု ပြုလုပ်လာသည့်အတွက် ဒီဇင်ဘာ ၁၉ ရက်အထိ တိုက်ပွဲများ ဆက်ရှိ[63]နေခဲ့သည်။

မဟာမိတ် စုဖွဲ့ထားသည့် BNRAနှင့် GZA တို့ကလည်းချင်းပြည်နယ်အတွင်း အာရက္ခတပ်တော် (AA)နှင့် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ (CB)တို့ ပြုလုပ်နေသည့် OperationCB အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သော မင်းတပ်နှင့် ဖလမ်းမြို့ သိမ်းတိုက်ပွဲများ၌ မဟာမိတ်အဖြစ်ပါဝင်တိုက်ခိုက်[64]ပေးခဲ့ရာဒီဇင်ဘာ ၂၁ ရက်တွင် မင်းတပ်မြို့အား သိမ်း ပိုက်နိုင်[65]ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ BNRA သည်နိုဝင်ဘာ ၁၁ ရက်ကလည်း ပုလဲမြို့သိမ်း စစ်ဆင်ရေးအား Operation CB နှင့် ချိတ်ဆက်ကာ Coordinated Movement အဖြစ် GZA, Southern Yesagyo (SYSO) နှင့်ပူးပေါင်းကာ ဖော်ဆောင်ခဲ့သည်။[66]စစ်ဆင်ရေး စတင်ပြီး နှစ်ရက်အကြာတွင် မြို့၏ ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်အား ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ခဲ့သော်လည်း အကြမ်းဖက်စစ်တပ်ဘက်မှ မြို့လက်မလွှတ်ရရေးအတွက်လေကြောင်းပစ်ကူများစွာ သုံးခြင်း၊ တပ်အင်အား ဖြည့်တင်းခြင်းများဆက်တိုက်လုပ်လာခြင်းများကြောင့် ထိုးစစ်စတင်ပြီး လေးရက် အကြာတွင်ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့ရသည်။

ဒီဇင်ဘာ ၁၂ ရက်တွင်ရန်ကုန်-မန္တလေး အမြန်ကားလမ်း မိုင်တိုင် ၃၁၉ ရှိ ရဲကင်းစခန်းအား NUG စစ်ဒေသ (၁)လက်အောက်ရှိ မြင်းခြံ ခရိုင် အမှတ် (၄) နှင့် (၁၀) တပ်ရင်း (နွားထိုးကြီး PDF) များကတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဒီဇင်ဘာ ၂၃ ရက်တွင် အမြန်လမ်းမကြီးပေါ်အထိတိုးချဲ့နေရာယူလာခဲ့ကြသည်။

‍

References:

[1]https://www.facebook.com/The74Media/posts/pfbid0nb27MMuUmEbGeQhTkz2SkjstxfcXEB5MJy6VHhwvG1sCrL1GA3MSDsxSaoa4FtVTl

[2]https://www.bbc.com/burmese/articles/cxrrq16npelo

[3]https://www.facebook.com/photo?fbid=2171104083290811&set=a.143736392694267

[4]https://myanmar-now.org/mm/news/54991/

[5]https://www.youtube.com/watch?v=6a9kvM595EU

[6]https://www.facebook.com/story.php?story_fbid=817022123866496&id=100066761468953&mibextid=WC7FNe&rdid=LCS5abPdERBNZD6H#

[7]https://t.me/aainfodesk/998

[8]https://t.me/aainfodesk/1063

[9]https://t.me/aainfodesk/1150

[10]https://t.me/aainfodesk/1191

[11]https://t.me/aainfodesk/1198

[12]https://burmese.narinjara.com/local-news/detail/667aa5003fd27b8caefc67fa

[13]https://www.facebook.com/photo/?fbid=122164877318275325&set=pcb.122164877762275325

[14]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid0iujX3FpwBAsnBYdnE9TokFFhPDvG12fMcWBxNqK8vuES8rhk4MbDsQAxNDa3o3wHl&id=61558259765374&__cft__[0]=AZVp0Wz0tFVYoDALFlp_ZrR6-bg9wgk8ZYhYDyevkw-kqwaFZ2YGKioMHScan0LdreLIU7zl2mUMBRRCYacbyOaknrxtWjUCNGBLUPmxx2DfjbD2RoIBVBJWdeUWDcHYC39wwKzP7LHaQbIBvIIGAKp6PnJuKoOBuvWXGhmey2QCfO_y3TliDLb_xO2uW5xdozEVAEHj53jljX0vmL1ZVCiU&__tn__=%2CO%2CP-R

[15]https://www.facebook.com/KhonumthungBurmese/posts/pfbid032GegTsDw9qKeX2iDh2y9q9M2ensm5Hyur1gUJGhCdH9wPbkUmJw5y3PWnxqNJdA4l?__cft__[0]=AZVM-VbKLdT25Bg87uvp571FO9u9CToq1R7ea54YKAWqjYR8qBZzx3ZovMxWkNBnTkiUze6TjS3L_CSpAGeo8d5IJ04uvCg8MT51bJmkBj5S9O2q6wFvBHyYSTWF5-nxwhSLIqRnIQuhr1qERvh15zk8ZeJazqk0FTQqo0kRCmmNem2Ku016vPXT1QCtyUsF1vXIVPmENaE_9kuLEiqrOFDk96Muv2Nm6Bizbbhqhtel_g&__tn__=%2CO%2CP-R

[16]https://www.facebook.com/VOABurmese/posts/pfbid09hNrcsLVLuU9ouGGVggpCbrPP1EAcyuTDYBXRWFh4Wr9L1QTV9gvi6VCWMUp1rwDl?__tn__=%2CO*F

[17]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02XEJXU7wrubTdaLGVni3hMv9miB9tsUvuh53xuXRjpyXpdbJD1WMmYJnhPdhZmYU1l&id=61562036049131&__cft__[0]=AZVgntNyhAN2DIGqFJcZkwaqHsFvGoRsWMj83_-PXOA2OgZATqwkt2TidAtVWmTgJUDYpJ0E04QBudBeQ6P8DVUYodal8owiZERWogZUHG8-9sPKEat5nWJu_ZI9U4JyLVdIof_weT4Oid-ypgUBCMw8jj64gUacOdoRl1LDW112UudMp9SQ2uXidCv4kbtDGcU1vYotu5vFNv0Ca0cxbxc8&__tn__=%2CO%2CP-R

[18]https://www.facebook.com/photo?fbid=868260652145995&set=pcb.868260685479325

[19]https://www.facebook.com/61562036049131/videos/1232942417766544/?__cft__[0]=AZV-dOD1GoTvq3nWAmKU-QBuGOzZ6yryfrkoT3iHKvWs7P8fBCJO9ZIzarWkV_4pikPJ1OIEhYsOUKmQlFb2bn7aMPxNGOZ3uRYhZp5wRKMJLepsBI4epmnYFxV51WmWXj4GDCztNdsRkObrl5yHMAeTjBto9HxjNyNjS0h5uBFkaa17PFpY0AkgIoxYHmUD-Gj8U0rbFiI-o0EBrzGW4Z5o&__tn__=%2CO%2CP-R

[20]https://www.facebook.com/KNUHQKTL/posts/pfbid02ksK4ZH8avjT7ryL5WFpe3g5ERuh5ubKAbRYxeP3kLToxy5q1qvkRAfUNqe91A7Qql?__cft__[0]=AZXt-dv1-eK0FTkll5jiJ6hVTQrPnc9E94A_9IUM3L5WcdvnRdRIkC85rjNBAh_1HHX3QRQAZR425TSF3OnwSKIZ9r3HeGv4cIV-w-YVpxnyIk83IzliJU_yWMn6BWnBNHyQhZsm69JsIWOzweDA0iEUWjsmQFyzMQwLi4XAsz4w2KVZcVwMUvrd_H9F6XFJu8U&__tn__=%2CO%2CP-R

[21]https://www.facebook.com/KNUHQKTL/posts/pfbid02kGFngDrvvTMbYzm5166Zwa3RMYBpgM2RzpBzqEDsbe5XLq1BVFk1cBLQcFNmacT2l?__cft__[0]=AZVP2eIgdXXyd1Z2ddS5vJeuwZfnf__y5jCPSDka7WF4lWR-aqWq72n-Qy7RNwqRAQJvMhJYVQiIg74Hwhx0EO386-yf5w2AS1dHRwHVNrRu7pJJ_vrNVaC4UJfQQxbVBrqaGxPls-wk8SyscAQ7BdhtTkpLhWjUPkJgLZERVg7VAc865-RQVNLpP9FOdggd3tA&__tn__=%2CO%2CP-R

[22]https://news-eleven.com/article/246890

[23]https://burma.irrawaddy.com/news/2024/04/06/381961.html

[24]https://www.facebook.com/watch/?v=651213700471283

[25]https://www.facebook.com/KNUHQKTL/posts/pfbid02mgi6hEgmqexAG2qCDgNp2nPQR54XL94iWcmxiRX72XACau57AqD3PTATYciK7sbpl?__cft__[0]=AZWh5TkQ3p06ys7adOo_2W8hEeZtzEaYPswPmW95yqniTmY6Dq_A4EMAS1Gl2U1OzBBYtAbF0-gLrOkPqHkz8lfxCJRaR3tMeILj_azG9wkIdcZpdAgY77iKh9k7ZRN6NW_EYF222BqbbKax8JwAoItTAg1npgDRKErYE4Po_67OSbKrfa75ta1snbj_1gNyQfY&__tn__=%2CO%2CP-R

[26]https://www.facebook.com/KNUHQKTL/posts/pfbid09hGXEfaiR6vuLtTmNso9QZXSU3e3LLvQ5Nq3Nnqw87XBe9J4N2UJceoF63PqVvdil?__cft__[0]=AZWldFIKveqlt2gi1fmq86VousbCQJwtASUegKvseMsCrwz8OTpCEO8zCovtqyeNgU6A2uU9GaTGZcevaLxDuy0kit2XUtMeL6GViCoOq9CygqUfx_IjqXioIz2RS7SuywDw_7Qu77ptXIPOMjDIKgjEwXhJuP0pFIvvnf9QJJxDuENnpllcnyfnzEaPYp4TdHs&__tn__=%2CO%2CP-R

[27]https://burma.irrawaddy.com/news/2024/04/23/382663.html

[28]https://myanmar-now.org/mm/news/51356/

[29]https://www.facebook.com/KNUHQKTL/posts/pfbid02AT4SqUh5RRH3F7hspqg1bpqJuKsRYGFwMWRNCc7CKTwGhx678mfSFhV2mXkanNX1l?__cft__[0]=AZUN7Vk9vDSPWnRLQr7_HtYtIgmpVpuSb7Px6QY6vPuNAcajpwrlchUXshyYEMcQ9iBoKOImXW8dTwSKeQyGOlxmFeZHMGL8AKkqfJfqBFXslyfzfUlGwJYm407HbHu8ydjgzVcRsA8Vi-Fv3o1BGbTVpZHA7W8F7OjHPghG_7EpoKkKXOYA4dWI3N5C-21m0jE&__tn__=%2CO%2CP-R

[30]https://www.facebook.com/KNUHQKTL/posts/pfbid0FZgBSP6E9PogPK8mfA57EVWLeNcCZrTfsGpySBAts6wYddJpTukbWsHLr3bdTK5ul?__cft__[0]=AZWDvo5w_rZ1iyrlflotCQIgR4K-CCqn6WmNrvLkewXZh3Ps9yglPT2GRsFJjcZA5cipdWMns2Fyaxxpt5N0q_R-LcCbeL2RhU83s4S3NeuSE9Ns4zUz1rWpJrH_eyCgz-zlqzCMrwM941VmxEn0l_70h0ivViyvS93u0jsEW9eo627dph_UzwgDi8GDeWSxgIc&__tn__=%2CO%2CP-R

[31]https://www.facebook.com/KNUHQKTL/posts/pfbid02iCzqDg3wJX2FECyabWyP4gt1BDVA5Dz3hqSoQ3qwMQe2QPyXxPRcsdu6qkEEKZPjl?__cft__[0]=AZXVvv_08thcP3jC-y4qF0PbVcagETLzYSjuflNZiTihv5pOBV-7NreV3H2Qak_c-OoCVqN5A-cRRiPBnB-KR-8KwCaH8zGQ24QS49Mq4py-0-c2rJYh5HV8etEG2hcqBC-RP114Me4w_1LizyB_9LW9IJUgBMJphLHV2G8-gsSqT-qdNq2w1kCYVnVcBH1SLQM&__tn__=%2CO%2CP-R

[32]https://www.facebook.com/KNUHQKTL/posts/pfbid02Vi4WAN7xnZFkshFiaM1LSGgLkyg6EFL68TfisRMx2ffNMeT38g3tS6XWjERYMNbkl?__cft__[0]=AZXSBM5DvX9eXpP2Q7koKKf7-xU8xhOd7e0xIw9pShv9vON8o8ajT0AjMDrfgZam2m2-mw-_3gY8Lwev2Wbb8lCMpUduMa41e5bjDmQg-Mqge5vS0zKKPmELmNbRNwjiEtsmjVsn_Ht9MJyAu90s-TSnUOkSZ7fjClGTiDpu5un4iCSdnWAEYCDNjvsC6um100E&__tn__=%2CO%2CP-R

[33]https://myanmar-now.org/mm/news/58595/

[34]https://myanmar-now.org/mm/news/57560/

[35]https://myanmar-now.org/mm/news/58889/

[36]https://myanmar-now.org/mm/news/59856/

[37]https://www.facebook.com/NMSPADINFO/posts/pfbid02hfDcFw4cz9dp5qGb1cf1SaGZ946KQxR8Y3x3hK3avESpf18GejcVeKa38qX2nq4Tl?__cft__[0]=AZXB-fafzTpucM-oIpVuV3x1tWNvx9fSAFvNTIiDQP2pJbAUlQnkQvKa05g7_ik2aZm56C1864wvEDasaLMnoxuJVMmGm1k1DeSw8B7LirvOVSpOeauGgzVozRTgDvYCu2HuJ2bu7KHvfrsHSH2UT9t6dAHAb8DnJUTetWBbMRmb8J3LWtShE_kdbfxNYRghXdjSXwrIqv-O8gCe7JfMLXZf&__tn__=%2CO%2CP-R

[38]https://www.facebook.com/photo/?fbid=122134431086157848&set=pb.61554735463059.-2207520000

[39]https://www.facebook.com/MonStateRevolutionary/posts/pfbid029JfHXVTCp4mzfSVAYRbdeiETgW5C7WPGjAUrLTfzb83Q9VM3jfg7Q7ueEwis26cMl?__cft__[0]=AZWdcvQnXD9rmI-N9frRvdQYl4vsPREBXMlbEzW9Lrdco5HY-Nrr2HoCrgPpz71bvqLIErTLysr7Io3ZnYTUif1if4XqUBAEnqaJJ6aY1rlA7RcBiBNPkj7Pjc5G-Cc9TX_QM-2HXFxKjcJX0IgPG21yPNmLCo6veqJJrFGp2-jRP1uT600cUuItnIIsp056HDk&__tn__=%2CO%2CP-R

[40]https://www.facebook.com/NMSPADINFO/posts/pfbid02bfLsgmc7AnEJTv1pT3Hdueg8XZc7XVKUCzVFSwTx6qEKJMSpqgm7A5heirL4gyEZl

[41]https://www.facebook.com/photo.php?fbid=122136586826157848&set=pb.61554735463059.-2207520000&type=3

[42]https://www.facebook.com/MonStateRevolutionary/posts/pfbid0k42ShysSDSFvhsshCJeAp2apTab1WXdkhbxNJYijZZ8qQAcAHKxfL9D74TLGDDAzl?__cft__[0]=AZUp0FnN0dfVVz7KikUdOi1aEREUWRYl1g9o-g7n_40YXedKDgoFHuue8w0Wis4OZFuB8wPFenX7rcEgA_HbAAfsLuz-wmbzW7kjDTSZbdVKUy5w3HY2btIjq-uSyZ_qsYFXXH2ibVNmkkkhNwGn8jZjTIVhN4SK4tGlE4fvWEUJZVqqEn5Cegv5CqnC1Kl7DX4&__tn__=%2CO%2CP-R

[43]https://www.facebook.com/MonStateRevolutionary/posts/pfbid0gFXipo4TqXtaiuTgGQyRurWRjhCmtHHT4RvPmaL3Kx9t4g3FCVqC4rJgQ5fqEntLl?__cft__[0]=AZU110m6iGavjahCFSzwcKvFQZcM4RJ23Q95RTfoJlKziZmG3QmOb214PL5KZz36Vzu4NwzYstXryJ3oaF7oFUg8W-Jl73En1SgNBj3zaI9qip_OFeS5bbC_jDleSMihhWRrOfDuAY-8w6MSROLMihxSALeaNoLMjsVZlYtOaW0jkIC5yUDdgIEj8mzwtOWIGXQ&__tn__=%2CO%2CP-R

[44]https://www.facebook.com/photo?fbid=605026008873358&set=a.257980603577902

[45]https://www.facebook.com/NUGmyanmar/posts/pfbid0AM4FR5Zcar4ZB71wsMBxo3kYP8gJcoGpuQynSmjuScStRphpr8v3t4MgLm28r4rpl

[46]https://www.bbc.com/burmese/articles/c51e0kwnqn8o

[47]https://www.facebook.com/photo/?fbid=807334024832913&set=a.444523181114001

[48]https://www.facebook.com/kachinwavesnews/posts/pfbid0M57haRL7Ts1LY1ofRVgH6CtpMEWNsCR5z89hHaa51YbPjkM5RhANxA7hRH8keNhCl?__cft__[0]=AZVg-6RIq60AM3EM8R5iF4kb2pt2iwnR1TSmgrPUQ8tSfUVRaJpfUAsWyrWQw9I9fepW5kUUCXX7pos8pspEsCPLryNQTf6HQ8fvgyVfXUloZT0RdRaMIxepIePnHBAHz4zUMXXyQwZFHqjXninjWwj_tIztW71THfA2sylTbngrjQ&__tn__=%2CO%2CP-R

[49]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid032jKV3z9KHfWjk186CdUbmSLnW7Rpr9foEGu9uwMywukEEJySo1hLdr6bfVh7EQXdl&id=61559171995407

[50]https://t.me/mandalaypeopledefenceforce/518

[51]https://burma.irrawaddy.com/news/2024/07/25/387684.html

[52]https://www.facebook.com/BamarPeoplesLiberation/posts/pfbid0ucV8eAJKPTVCjjCGzHdNoCtzAip9dgoRAACGRgE5UbpmiV7U2npoQ72aVr9vSfpil?__cft__[0]=AZUDfvASQljnHxbUwHxWyWAJatLLU3Z_Lbjq6nqNz_YmJ8_DYhsM70Kr8M-cReRC1zSJHeYs00EikL3V2uAF0hNv97XJrNCDjWTb52KJ1LD1JYriSHJ_KFt86PFyaBXxzYUVxA4F1a298HuY2GN01LD4XHdGEwzqWNt8VqVSbe_M5SlGDyYiszzg0X1a-ft8IV4&__tn__=%2CO%2CP-R

[53]https://t.me/taangtv2023/3104

[54]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02KYex336W42py2bN11AXSUKRdFHhaMw1Mb2upAFzoVQmWcDWxKswdyt5coZDdMER9l&id=61559171995407&__cft__[0]=AZVJEXxRAg3hj_RESJpO79zkbsMw6Z-g7rw0n3hW1HB9zk2flLVmsuwiL3U7hmhbwy6Cg1a5CFTTtG5M5lXgc7gRje41CYAvyWgI5jOZtxrucLt0L_2tkPJX9GvEpzpIkOhRYlYyjFb6lpY6SFBw0gdT64Rq7wv6zklbbGiqTp8F4zZxPfFkRMPpjcYnuljBrh_YHfCuMnf86y7WJgZYLjtr&__tn__=%2CO%2CP-R

[55]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02guCxRVYYh2opkbGCWS8ypsgvbFnWpT6tGssoeQsjZRCKcHBdJBENb2uDAXXhVYyfl&id=61559171995407&__cft__[0]=AZUQ141pfH9hgOiI1PBQMmTFDxgR9ZvN260kpD1OA-A0EdJ23MY1wvFYerXpelVCUWGlUKyhLjCmiHfdK0VGvnaQ2vxbGMrDaKcLQERE4-a2AI_8yAsz4tmZJE_axNsPxTZx4sH2kHx3kyqWbVkuUz-vx7vFSbp_EmVK37YOQhjGumyjaqutHmv_DDVW4B4-aB6cGATVH1eTEkH4Rcrgs3H_&__tn__=%2CO%2CP-R

[56]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid0mwfy3TdAJ8teDnidEHwFPgZbJvtuccjQn6XuFZ4DZ5DXkKdcxYL8uGS3Vk3L6TTVl&id=61559171995407&__cft__[0]=AZXLIf0Bkc9W_a3cAxIN7oBF6l1NLbosm4nO4RdlNw5jenwg4cuONvb1Op-Qp-6_vBJYmf2YhGf7hZ2989P2P8iDO2k8wh9Ahuh25_IGPz_q0I_mx-GEWsG2XZiGdSGOBwoPYTax_P4grrR6sWPSrKdgKnYYQ2U9LbRmp3xstzapREzcwecdKlKWAKY1je0xOetRwl4ApgkMa7WTMl7q-NjG&__tn__=%2CO%2CP-R

[57]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02rxiWkM6NyKTgnBan3jrh4CSt9mNFf6pQhFzh8xQ3bUJRifQkxvt4NfEMjEcM23Hal&id=61559171995407&__cft__[0]=AZXhSozO1038O9JDF6Z_FJf1fk19YyM_hIHMzyKOsXill8tkzN1gFjbnVmNVZBQwSgECDiWGBNHZWNKUZG81otRf3Ie91je628jBH2vfmMMHWasSbC93eOeRLwRkAfVZiRKksBz2KRWkaM91yOQL8X4UYPm1oDhIWJxhLHSkMKNjvpGCfqcoeitG6hruTxjC_-Li6ezFzIHbsEHmBSSgP9kp&__tn__=%2CO%2CP-R

[58]https://www.facebook.com/burmanationalrevolutionaryarmy/videos/3670491303224279/?__cft__[0]=AZUkf_3P4zckXZoh6rlyFm4lbQd2Lo0vt0QQ0IhF9DlKuimwp_b17GB7MXfJqs-7m-vzA17WNla1-dOw8U_vx0IQF9D3nW_U5-xWLKV9iovYIPaFiffMVVr-2us5R7P4BvnrNecMYxw3NLaIr154QMz6IXcqeLt2xF-cQ1fy9Sqy34joSE3066G68Xba_1i_mNvX3psQuvZOGnBtYtDPCxHw&__tn__=%2CO%2CP-R

[59]https://www.facebook.com/burmanationalrevolutionaryarmy/posts/pfbid0369Wqxs9CBU9CYgcD2SR7wtnBhXi7DatruRNzKfsw52nnN7qvmFJCvr2h6yqW1Km2l?__cft__[0]=AZVfS8tZcZralpgPO_XVng4VqR15PhJmicH20tq0DmroSDaKJCz_pYIwbiLkG5j61zriFeB9b5MBwk4FYza6R2fBoA3b1FEtqtHhWzNTs8MmXcmA-Oq55iblOqpuECQGoNEC21JD5BGltXtBGXB4fk_FgWYSmDFFQ6Y68bBAryukeURpazJb6o-1Z766Vy0WWtLV5c3NOzxd1LdHQoVbeqCq&__tn__=%2CO%2CP-R

[60]https://www.facebook.com/modNUG/posts/pfbid0s98RZVCvkvZdyRZYY7LjH78x666w6z1LrcwN57BK7XqzGr1iPV1vWhwZdmKFHQEwl

[61]https://www.facebook.com/mandalayfreepress/posts/pfbid02LCSaVAEXGdANiQ1LHZZtyJj1MRTxbb29Y1d5CMK9PRycUXF9twPg31ikpgvDaUw7l?__cft__[0]=AZW1p2pJWtzxecaW1Hf66r-HJGk8sAVfoLnE7wllWRDYhdUWd5EO2lwAF9mBmW0jsF6oSrumfetEe4fnvXbl1Iw3QK7GCRd4T870VkxT46KUAKGOmWwLLBmXTjvTZa5yqPqTABxwa1PR9HHlgycoU54tmjvZshI58-ZZlWXmyJlrhA&__tn__=%2CO%2CP-R

[62]https://www.facebook.com/bvjmedia/posts/pfbid0EGyd2zVUykRZjMYybTwsDry6g5JMWeVyrYTnSpUJWU4XVRG27KxXt2Vf6Dbyx4g2l?__cft__[0]=AZWt4Pl4Z-fVdwH9pprxJ9ymtgFMV2D9TGLselMQcrqR9kqHxwokQI9ySzSaEJ1_hXrJeHa55RlQjGaGNG5x_WILaG0bipkK2d9hN8-cHJWHgdHAAMNHF4ZQ490IHbD_qHkCYLjn5TFXrxAJCeoIdhg2HrcfJaX9Al2BttsG-gm-7RHrHnUWfvhHDUSgE4ybM5aLxMZ-rIYMmI1Mlg12NlykK3VMsOIm48W6vZoqE5a6CA&__tn__=%2CO%2CP-y-R

[63]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid02X1xp5gwXgVfsw6oYFwreq2xZE8tMkzSMDSV8VzsUoNn1a3hvQ4YrbQKYofVBhGjGl&id=61559171995407&__cft__[0]=AZV5hRSRFtss51Gmic84pC_5QZR25TFGS3VjQ-G8Rq_oD5-iQ4UYFE0UOLm_Sgvvw0RsIkWpdx-yTzmTb52ZhUeCaUhnKCt9hksSeAdLvGjrmb5o9trga4BdFwqJxIEdyq28-PaydxTh0f5I5uT-rWU5YoixFfWRKVktJXTAzND60aZ44OwwepAcbUh-34lwEwo8jKPYKe9jQT9MmyAxSqlU&__tn__=%2CO%2CP-R

[64]https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=pfbid03souof6DbRd6EgLsfcJwRU83UyRU7BYdXZtFm92DXQqVfy8owSV3ybuE6X5kE9Kyl&id=61556633261986&__cft__[0]=AZVgUNQZLTLbQAeZE03DbDXmmV9C1N1PTLQzRrmfxNijXXEQgFm0YQGjM8-72WSUi6Ez77pUI-npkV_z5cmLrhPGbxRtTnJpH9W2ORVLi8OGSHwbXHQ98vBACshAXP4GJFEFmw04QCzEnYkTUSNZniOXccbyuSLTvsQJurnVOEcfMg&__tn__=%2CO%2CP-R

[65]https://www.facebook.com/photo?fbid=595193192895287&set=pcb.595193462895260

[66]https://www.facebook.com/burmanationalrevolutionaryarmy/posts/pfbid02JvHfZYmYuU5CzPgiY6GqcVUj7sLBTJK4oeFHuMrbL1RugLLQHFtvAhTNjnJija2Hl?__cft__[0]=AZXw7XktdtSXu1B7I6Jh-a163vY2dATfy_0XYmm8aXjM5vGmZYkXYfq6KxbTkPa3uK-rBfQjmkYSohYFAwwln6FObvQQKokyy0iRRUyQueEkov5VQ_UT34R8Bm9tvfZvgeg6A4bx_4PQ-8J_mdKu6G_MxL5gCPKetpAAR-ZfrNfBVEBYR99jh_h7M2JHjjVk6mgGF6MAU3cWD-Zt9ujwmV51&__tn__=%2CO%2CP-R

‍

Photo by Min Thuta on Unsplash

ရခိုင်ပြည်နယ်၊ အမ်းမြို့နယ်ရှိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်-နပတ၊ ချင်းပြည်နယ် မင်းတပ်နှင့် ကန်ပက်လက်မြို့များအား အာရက္ခတပ်တော် (AA) နှင့် ချင်းညီနောင်အဖွဲ့ (Chin Brotherhood - CB) တို့က ဒီဇင်ဘာ တတိယပတ်အတွင်း အပြီးတိုင် သိမ်းယူထားနိုင်လိုက်ပြီ ဖြစ်သည်။

အမ်းမြို့အခြေစိုက်ရာ အနောက်ပိုင်းစစ်ဌာနချုပ်အား ဒီဇင်ဘာ ၂၀ ရက်တွင် AA က သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် အမ်းမြို့ကိုလည်း အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်လိုက်ပြီဖြစ်သည်။ AA သည် ရခိုင်ပြည်နယ်နှင့် ချင်းပြည်နယ် ပလက်ဝ အပါအဝင် မြို့ပေါင်း ၁၄ မြို့အထိ သိမ်းယူထားနိုင်ပြီဖြစ်ကာ နပခ (အမ်း) တိုင်းဦးစီးချုပ် ဗိုလ်မှူးချုပ်ကျော်ကျော်သန်းနှင့် ဒုတိုင်းမှူးဗိုလ်မှူးချုပ်သောင်းထွန်းတို့ကိုလည်း အရှင်ဖမ်းဆီးထားနိုင်ခဲ့သည်။

အနောက်ပိုင်းတိုင်းစစ်ဌာနချုပ်သည် ၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု လက်လွှတ်ဆုံးရှုံးလိုက်ရသည့် ဒုတိယမြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်ဖြစ်ကာ သြဂုတ် ၃ ရက်ကလည်း ရှမ်းပြည်နယ်၊ လားရှိုးအခြေစိုက် အရှေ့မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် - ရမခ အားကိုးကန့် (MNDAA) နှင့် ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲ့များက အပြီးတိုင် သိမ်းပိုက်ထားပြီး ဖြစ်သည်။

ချင်းညီနောင်စစ်ဆင်ရေး (OperationCB) အား Chin Brotherhood နှင့် မဟာမိတ်များဖြစ်သည့် Yaw Defense Force (YDF)၊ Yaw Army (YA)၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် မုံရွာခရိုင်တပ်ရင်း (၃) တို့က မင်းတပ်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲအား ဆင်နွှဲခဲ့ရာ ဒီဇင်ဘာ ၂၁ ရက်တွင် အပြီးတိုင် သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် ကန်ပက်လက်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲ စတင်ပြီဖြစ်ကြောင်း CB က ကြေညာခဲ့ရာ မြို့ပေါ်ရှိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု လက်အောက်ခံ လက်နက်ကိုင်တပ်များက တိုက်ခိုက်မှုမရှိဘဲ ဆုတ်ခွာသွားကြသဖြင့် ဒီဇင်ဘာ ၂၃ ရက်တွင် အပြီးတိုင် သိမ်းပိုက်လိုက်နိုင်ခဲ့သည်။

မြန်မာ့အရေးနှင့် ပတ်သက်၍ ချမှတ်ထားသည့် အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီချက်ငါးရပ်ထက် ကျော်လွန်၍ လုပ်ဆောင်ရန် အပါအဝင် အချက်ခြောက်ချက်ပါသည့် "မြန်မာပိုင်၊ မြန်မာဦးဆောင် ဖြေရှင်းမှု" ရည်ရွယ်ချက်အား သုံးသပ်ဖြေရှင်းရေး ရပ်တည်ချက်စာတမ်းအား မြန်မာ့အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်း ၂၆၀ က လက်မှတ်ရေးထိုး ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အချက်ခြောက်ချက်၌ အာဆီယံအနေဖြင့် "မြန်မာပိုင်၊ မြန်မာဦးဆောင်" ချဉ်းကပ်မှုသည် မြန်မာပြည်သူများ၏ စုပေါင်းဆန္ဒအား ထောက်ခံပံ့ပိုးပေးသည့် စစ်မှန်သော နိုင်ငံရေးဆန္ဒဖြင့် ကျောထောက်နောက်ခံပြုရန်၊ တရားမဝင် စစ်အုပ်စုနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံရန် သို့မဟုတ် အပေးအယူလုပ်ရန် မြန်မာ့တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများအပေါ် ဖိအားပေးမှုအားလုံး ရပ်တန့်ရန်နှင့် စစ်အုပ်စုအား လုံးလုံးလျားလျား ဖယ်ထုတ်ထားသည့် ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေး ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုလုပ်ငန်းစဉ်အား ထောက်ခံအားပေးရန်၊ စစ်အုပ်စုနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုများ ချက်ချင်းရပ်တန့်ကာ မြန်မာနိုင်ငံ၏ တရားဝင်ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် တရားဝင် လူသိရှင်ကြား ထိတွေ့ဆက်ဆံရန် ပါဝင်သည်။

ထို့ပြင် စစ်အုပ်စုကျင်းပရန် စီစဉ်ထားသည့် အတုအယောင် ရွေးကောက်ပွဲအား လူသိရှင်ကြား ရှုတ်ချကာ ထောက်ခံမှုများနှင့် ထောက်ခံမည့် အစီအစဉ်အားလုံးအား ရပ်တန့်ရန်၊ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် လမ်းကြောင်းများမှတဆင့် IDP များအတွက် လူသားစာနာ အကူအညီများ ပေးရန်၊ မြန်မာစစ်တပ်၏ စစ်ရာဇဝတ်မှု၊ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှု၊ လူမျိုးသုဉ်းသတ်ဖြတ်မှုများအတွက် နိုင်ငံတကာဥပဒေအောက်၌ တာဝန်ယူ၊ တာဝန်ခံစေရန် နိုင်ငံတကာနှင့် မြန်မာပြည်သူများ၏ ကြိုးပမ်းမှုများ၌ ပူးပေါင်းပါဝင်ပေးရန်လည်း ရပ်တည်ချက်စာတမ်း၌ ဖော်ပြထားသည်။

မွန်ပြည်နယ်အတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုအား လက်နက်ကိုင် တော်လှန်နေကြသည့် ဒေသအခြေပြု တပ်ဖွဲ့လေးခုက အားလုံးပါဝင်သည့် တစ်ခုတည်းသော မွန်တပ်တော် ပေါ်ထွန်းရေး အကောင်အထည်ဖော်ရန် သဘောတူညီလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ဒီဇင်ဘာ ၁၉ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

မွန်ပြည် လွတ်မြောက်ရေး တပ်တော် (MLA)၊ မွန်အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (MNLA-AD)၊ မွန်ပြည် ကာကွယ်ရေးတပ် (MSDF)၊ မွန်ပြည် တော်လှန်ရေးတပ် (MSRF) တို့ ဒီဇင်ဘာ ၁၈ ရက်က တော်လှန်ရေးနယ်မြေအတွင်း အစည်းအဝေးပြုလုပ်ပြီးနောက် တပ်တော်ပေါ်ထွန်းရေး အကောင်အထည်ဖော်ရန် သဘောတူညီခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်ကာ ပထမအဆင့်အဖြစ် ပူးတွဲစစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ ပြုလုပ်သွားရန်လည်း သဘောတူညီထားကြသည်။

ဒုတိယအကြိမ်မြောက် CDM နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းထုညီလာခံအား ဒီဇင်ဘာ ၇ ရက်မှ ၁၀ ရက်အထိ လေးရက်တာ ကျင်းပပြီးနောက် အချက် ၁၀ ချက်ပါ သဘောထားအား ဒီဇင်ဘာ ၁၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

CDM အင်အားစုအနေဖြင့် စနစ်သစ်နှင့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံသစ်အတွက် ဆက်လက်တိုက်ပွဲဝင်မည် ဖြစ်ကာ အကြမ်းဖက်စစ်တပ်နှင့် အပေါင်းအပါများ၊ ၎င်းတို့အား ကူညီပံ့ပိုးနေသည့် ပုဂ္ဂိုလ်၊ အဖွဲ့အစည်းများကိုလည်း ဆန့်ကျင်တော်လှန်မည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ထို့ပြင် တရားမဝင် စစ်အုပ်စုနှင့် ချုပ်ဆိုထားသော မည်သည့် နိုင်ငံတကာ စာချုပ်မျိုးကိုမဆို အသိအမှတ်ပြုမည် မဟုတ်ကြောင်း၊ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို အခြေခံပြုလုပ်မည့် ရွေးကောက်ပွဲနှင့် မည်သည့် နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းကိုမဆို ပြတ်ပြတ်သားသား ရှုတ်ချကာ လုံးဝလက်ခံမည် မဟုတ်ကြောင်းလည်း သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် ပူးပေါင်းလျက်ရှိသော Non CDM ဝန်ထမ်းများအနေဖြင့်လည်း ပြည်သူလုထုနှင့် ပူးပေါင်းရန်၊ ပြည်သူလူထု ထိခိုက်နာကျင်စေမည့် လုပ်ရပ်များကို ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်လျက်ရှိသူများကို တရားဥပဒေနှင့်အညီ ထိရောက်စွာ အရေးယူဆောင်ရွက်သွားရေးအတွက်လည်း သက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများအား တိုက်တွန်းထားသည်။

Frontline Combat Medic သင်တန်း တက်ရောက်နေသည့် ဆေးတပ်သား ရဲဘော်၊ ရဲမေ ၁၈ ဦး သေဆုံးမှုအတွက် တာဝန်ရှိသည့် ကျောင်းအုပ်တစ်ဦး၊ ကာယလေ့ကျင့်ရေးဆရာတစ်ဦး၊ သင်တန်းအကူတစ်ဦးတို့အား ဗဟိုအဆင့် စစ်တရားခုံရုံးက ပြစ်မှု ထင်ရှားသည့်အတွက် ထောင်ဒဏ်ချမှတ်လိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ် (KNDF) က ဒီဇင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အဆိုပါဖြစ်စဉ်မှာ ၂၀၂၄ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၁ ရက် ညပိုင်းက ဖြစ်ပွားခြင်းဖြစ်ကာ ညဘက်လေ့ကျင့်ရေးပြုလုပ်စဉ် တောင်ကျချောင်းရေကြောင့် မျောပါသေဆုံးခဲ့ရခြင်း ဖြစ်သည်။ ယင်းဖြစ်စဉ်အား စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့က စစ်ဆေးပြီးနောက် စစ်အက်ဥပဒေပြစ်မှုဆိုင်ရာ ပုဒ်မ (၁၇)၊ (၂၇)အရ ကျောင်းအုပ်နှင့် ကာယလေ့ကျင့်ရေးဆရာအား အလုပ်ကြမ်းနှင့် ထောင်ဒဏ် တစ်နှစ်နှင့် သုံးလ၊ သင်တန်းအကူဆရာအား ပုဒ်မ (၂၇) အရ အလုပ်ကြမ်းနှင့် ထောင်ဒဏ်သုံးလ ချမှတ်လိုက်ပြီကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

ရုရှားအစိုးရက အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ပြုလုပ်မည့် အတုအယောင်ရွေးကောက်ပွဲအား ဝန်ဆောင်မှုပေးရန် ရုရှားနိုင်ငံသားနှင့် ၎င်းတို့အား စောင့်ရှောက်ရန် အကြောင်းပြချက်ဖြင့် လက်နက်ကိုင်များကိုပါ မြန်မာပြည်တွင်း စေလွှတ်နေမှုအပေါ် ကန့်ကွက်ရှုတ်ချကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NUCC) က ဒီဇင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ရုရှားလက်နက်ကိုင်များသည် ၎င်းတို့နိုင်ငံသားများအား စောင့်ရှောက်ရန်အတွက်သာ ဖြစ်သည်ဟု ရုရှားအစိုးရဘက်က ထုတ်ပြန်ထားသော်လည်း ယင်းမှာ အကြမ်းမဖက် လူထုလှုပ်ရှားမှုများအား တိုက်ခိုက်ရန် ကြိုတင်စီမံချက်သာဖြစ်ပြီး စစ်အုပ်စုနှင့် ရုရှားအကြား တရားမဝင် ချုပ်ဆိုထားသည့် စာချုပ်နှင့် သဘောတူညီချက်များအား ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုလက်ထက်တွင် ပယ်ဖျက်သွားမည်ဟုလည်း NUCC က သတိပေးထားသည်။

တိုင်းစစ်ဌာနအား စစ်ကြောင်း၊ တပ်ရင်း၊ ဗျူဟာများ အဆင့်ဆင့်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းပြီးဖြစ်ကြောင်းနှင့် ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်များအား တရားဝင် ထုတ်ပြန်ဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF)၊ တိုင်းစစ်ဌာန (ဧရာဝတီ) က ဒီဇင်ဘာ ၁၂ ရက်တွင် ကြေညာချက်အမှတ် (၁/၂၀၂၄) ဖြင့် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

စစ်အာဏာရှင်စနစ် ချုပ်ငြိမ်းရေးအတွက် ဧရာဝတီမြေသို့ ထိုးဖောက်ကာ မဟာမိတ် (EROs) များနှင့် လက်တွဲ၍ တိုက်ပွဲဝင်နေပြီဖြစ်ကာ တိုင်းစစ်ဌာနအား PDF တောင်ပိုင်းစစ်ဒေသ၊ အမှတ် (၂) စစ်ဒေသခွဲ၏ကွပ်ကွဲအုပ်ချုပ်မှုအောက်၌ ဖွဲ့စည်းထားခြင်း ဖြစ်သည်။

ထိုင်းနိုင်ငံ၊ တာ့ခ်ခရိုင်၊ အုန်းဖန်၌ ဒီဇင်ဘာ ၁၃ ရက်က နှစ်စဉ် ပြုလုပ်နေကြဖြစ်သည့် Doi Loi Fa ပွဲ၌ ဗုံးပေါက်ကွဲမှုဖြစ်ပွားခဲ့ရာ အမှုမှန် ဖော်ထုတ်ရေးလုပ်ငန်းများ၌ ထိုင်းအာဏာပိုင်များနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) ဗဟိုအမြဲတမ်းကော်မတီက ဒီဇင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်စဉ်၌ လေးဦး သေဆုံးကာ ၄၈ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး သံသယရှိ လူငယ်နှစ်ဦးအား ဖမ်းဆီးထားမိကြောင်း၊ တစ်ဦးမှာ KNU အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်သည်ဟု ထိုင်းအာဏာပိုင်များအား ကိုးကား၍ Khaosad သတင်းဌာနက ရေးသားဖော်ပြပြီးနောက် အဆိုပါ သဘောထား ထုတ်ပြန်ချက်အား ထုတ်ပြန်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ထုတ်ပြန်ချက်၌ သေဆုံး၊ ဒဏ်ရာရသူများ၏မိသားစုဝင်များနှင့်အတူ ထပ်တူ ဝမ်းနည်းကြေကွဲကြောင်းနှင့် ယင်းကဲ့သို့သော အကြမ်းဖက်လုပ်ရပ်များကို လက်မခံသည့်အပြင် ပြုလုပ်သူများကိုလည်း ကန့်ကွတ်ရှုတ်ချကြောင်း ပါရှိသည်။

ကရင်နီနှင့် ရှမ်းပြည်နယ်စပ် မိုးဗြဲမြို့အနီး ဒီဇင်ဘာ ၇ နှင့် ၈ ရက် တိုက်ပွဲဖြစ်စဉ်များအတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်က ဒရုန်းသုံး ဗုံးကြဲရာ၌ S-HPOS (အက်စ်ဖော့စ်) တံဆိပ်ပါ အဆိပ်ငွေ့ပြားများ ထည့်သွင်းအသုံးပြုတိုက်ခိုက်ခဲ့ကြောင်း ကရင်နီအမျိုးသားများကာကွယ်ရေးတပ် (KNDF) က ဒီဇင်ဘာ ၁၃ ရက်တွင် သက်သေများနှင့်တကွ ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အဆိပ်ငွေ့ပြားများ ထည့်သွင်းအသုံးပြုတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ရဲဘော်များမှာ မူးဝေခြင်း၊ ခေါင်းမူးခြင်း၊ အော့အန်လိုခြင်း၊ အိပ်ချင်လာခြင်း၊ ခန္ဓာကိုယ်မလန်းဆန်းခြင်းနှင့် အားပြတ်ခြင်းများ ခံစားခဲ့ရကာ အများပြည်သူအနေဖြင့် မိမိတို့အနီးဝန်းကျင်၌ ဒရုန်းပျံဝဲခြင်း၊ တိုက်ခိုက်ခံရသည့်နေရာများအနီး ရှိနေပါက စူးစမ်းခြင်းများမလုပ်ဘဲ လုံခြုံရာနေရာများ၌ ပုန်းခို၊ ရှောင်ရှားနေကြရန်လည်း KNDF က အထူးသတိပေးထားသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်၊ မောင်တောမြို့နယ်ရှိ အမှတ်(၅) နယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့ခွဲ (နခခ-၅) အား ထိုးစစ်ရက်ပေါင်း ၅၅ ရက်ခန့် ကြာမြင့်သည့် ဒီဇင်ဘာ ၈ ရက်တွင် အပြီးသတ် တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် အလုံးစုံထိန်းချုပ်ထားနိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း ရခိုင်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်/အာရက္ခတပ်တော် (ULA/AA) က ဒီဇင်ဘာ ၁၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

နခခ-၅ ထိုးစစ်အတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုဘက်မှ ၄၅၀ ဦးနှင့်အထက် သေဆုံးခဲ့ကာ ဘူးသီးတောင်မြို့ အမှတ် (၁၅) စစ်ဆင်ရေးကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ် (စကခ-၁၅) မှ ဗိုလ်မှူးချုပ်သူရိန်ထွန်း၊ ၎င်း၏ ကိုယ်ရေးအရာရှိ ဗိုလ်ကြီးဝေလင်းအောင်တို့ အပါအဝင် RSO ၊ ARSA နှင့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက စစ်သင်တန်းပေးထားသူများကိုလည်း သုံ့ပန်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးရမိထားကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

နေပြည်တော်-ကံပြားလမ်းပိုင်း၌ မဘသ မျိုးချစ်ခေါင်းဆောင် ပျူစောထီးအဖွဲ့ဝင် မင်းမင်းအား နိုဝင်ဘာ ၂၉ ရက်က ရှင်းလင်းရာ၌ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု ဥပဒေနှင့် နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်အရေးဥပဒေ (International Humanitarian Law and International Human Rights Law) နှင့် ငြိစွန်းခဲ့သည့်အတွက် ပါဝင်သူတပ်ဖွဲ့ဝင် လေးဦးအား ထောင်အချုပ် တစ်နှစ် ချမှတ်ကြောင်း ဗိဿနိုး ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်က ဒီဇင်ဘာ ၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အဆိုပါ ရှင်းလင်းမှုဖြစ်စဉ်၌ ပါဝင်ခဲ့သူများ ဖြစ်သည့် ရဲဘော် မောင်ဇင်နိုင်ဖြိုး၊ မောင်မင်းသူ၊ မောင်ကျော်ခိုင်၊ မောင်ဝေဇင်တို့အား ဗိဿနိုး ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် ခုံရုံးစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့က စစ်ဆေးပြီးနောက် IHL-IHR နှင့် ငြိစွန်းသည်ဟု ဆုံးဖြတ်သည့်အတွက် ထိုသို့ ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံ ဗိုလ်ထန်ထွဋ် အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ထိုင်းနိုင်ငံရောက် မြန်မာအလုပ်သမားများ၏ နေထိုင်ခွင့်အပေါ် ဖြေလျော့မှုများ ရှိသော်လည်း အခက်အခဲ ဖြစ်စေမည့် အချက်သုံးချက် ပါဝင်နေသည့်အပေါ် ပြန်လည်ပြင်ဆင် ဆောင်ရွက်ပေးစေလိုကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က ထိုင်းအစိုးရထံ ဒီဇင်ဘာ ၄ ရက်က ပန်ကြားချက် ပေးပို့ထားသည်။

ထိုင်းအစိုးရက အထောက်အထားမရှိသည့် မြန်မာ့ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများအား Non Thai Identification Card (ပန်းရောင်ကတ်) ထုတ်ပေးခြင်း၊ တရားဝင် အထောက်အထားများ ဖြစ်သည့် နိုင်ငံကူးလက်မှတ် (Passport) ၊ မည်သူမည်ဝါဖြစ်ကြောင်း သက်သေခံလက်မှတ် (Certificate of Identity) (အစိမ်းရောင်စာအုပ်) ကိုင်ဆောင်ထားသူများအား မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြန်စရာမလိုဘဲ သက်တမ်းတိုးမှု ဆောင်ရွက်နိုင်ရေး အစီအစဉ်သစ်၌ အခက်အခဲဖြစ်စေမည့် အချက်များ ပါဝင်နေခြင်း ဖြစ်သည်။

NUG အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနက ပေးပို့သည့် ပန်ကြားချက်၌ (၁) အလုပ်သမားများ၏ အချက်အလက်များအား စစ်ကောင်စီထံ ပေးပို့ခြင်း (၂) သက်တမ်းတိုးလျှောက်ထားရာ၌ သတ်မှတ်ထားသည့် ကုန်ကျစရိတ်အပြင် စစ်ကောင်စီထံ ပြည်ပလစာဝင်ငွေခွန် ဆောင်ထားကြောင်းနှင့် စစ်ကောင်စီ သတ်မှတ်သည့် ဘဏ်နှင့် ငွေကြေးဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများမှတဆင့် မြန်မာနိုင်ငံဗဟိုဘဏ်က သတ်မှတ်သော ငွေလဲနှုန်းထားအတိုင်း ပြည်တွင်းရှိ မိသားစုထံ ငွေလွှဲပြောင်းမှု အထောက်အထား ပြသရခြင်း (၃) ယခင်ကုန်ကျစရိတ်ထက် နှစ်ဆ မှ သုံးဆအထိ ရှိလာနိုင်ခြင်းတို့ကြောင့် ယခင်အတိုင်း သက်တမ်းတိုးပေးခြင်းနှင့် အထောက်အထား ထုတ်ပေးခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်အတိုင်း ဆောင်ရွက်ပေးရန် တိုက်တွန်းထားသည်။

ထိုင်းနိုင်ငံတွင် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု အာဏာ မသိမ်းခင်က အထောက်အထားတစ်ခုခု ကိုင်ဆောင်ထားသူ နှစ်သန်းကျော်နှင့် အထောက်အထားမဲ့၁ ဒသမ ၅ သန်းကျော် ရှိခဲ့ကာ အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ယင်းပမာဏထက် ပိုမိုများပြားလာလျက် ရှိသည်။

‍

စစ်ဘေးဒုက္ခဒဏ် ခံစားနေရသည့် ပြည်သူများအား ငဲ့ညှာခြင်း၊ တရုတ်-မြန်မာနယ်စပ် တည်ငြိမ်ရေးနှင့် ပြည်တွင်းစစ်ရေးပဋိပက္ခများအား နိုင်ငံရေးနည်းဖြင့် ဖြေရှင်းနိုင်ရေးနှင့် ဒေသတွင်းငြိမ်းချမ်းရေးအား လက်တွေ့ကျကျ ဖော်ဆောင်ရန်အတွက် အချက်ခြောက်ချက်ပါ ရပ်တည်ချက်နှင့် သဘောထားအား မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA) (ကိုးကန့်) စစ်ရေးကော်မတီက ဒီဇင်ဘာ ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

“ပြည်တွင်းစစ်ရေးပဋိပက္ခကို နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းရန် လိုလားပါကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာချက်" အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်မှု၌ MNTJP/MNDAA သည် နိုင်ငံသစ် တည်ထောင်မည် မဟုတ်ကြောင်း၊ ယနေ့မှစ၍ အစပြု ထိုးစစ်ဆင်မည် မဟုတ်ကြောင်းနှင့် တရုတ်၏ ကြားဝင်စေ့စပ်မှုအတိုင်း တက်ကြွစွာ ပူးပေါင်းမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ စစ်ကောင်စီဘက်မှ မြန်မာနိုင်ငံအနှံ့ ဖော်ဆောင်နေသည့် ဝေဟင်နှင့် မြေပြင်ထိုးစစ်ဆင်မှုများအား ရပ်ဆိုင်းပေးရမည်၊ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးစဉ် MNTJP/MNDAA ဘက်မှ အဆင်မြင့်ကိုယ်စားလှယ် စေလွှတ်မည်ဖြစ်ကာ ပဋိပက္ခနှင့် အမြင်သဘောထားကွဲမှုများအား နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းရန် မျှော်လင့်ကြောင်း၊ နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းကို အားပေးထောက်ခံသော်လည်း MNDAA အနေဖြင့် မိမိကိုယ်ကို ခုခံကာကွယ်ခွင့်အား ယခင်နည်းတူ ဆက်လက်စွဲကိုင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ပါရှိသည်။

မကွေးတိုင်း၊ မင်းဘူးခရိုင်၊ စလင်းမြို့နယ် ဂုံညှင်းနွယ်ကျေးရွာတွင် ဖြစ်ပွားသည့် အဓမ္မပြုကျင့်၊ လူသတ်မှု ကျူးလွန်သူ ဦးစဆိုသူအား သေဒဏ်ပေးသည့်ကိစ္စမှာ စလင်းမြို့နယ် လူသားစာနာတာဝန်ခံ Heineken ၏ တစ်ဦးတည်းသဘောဆန္ဒဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ မြို့နယ် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ (ပကဖ) နှင့် သက်ဆိုင်ခြင်းမရှိကြောင်း ဒီဇင်ဘာ ၁ ရက်က မြို့နယ်ပအဖ တာဝန်ခံ နှင်းဆီအမည်ဖြင့် လူထုထံ အသိပေး ထုတ်ပြန်ထားသည်။

CJ Platform သတင်းပေ့ချ်က နိုဝင်ဘာ ၂၉ ရက်တွင် "စလင်းမှာ အမျိုးသမီးတစ်ဦးကို အဓမ္မပြုကျင့်သတ်ဖြတ်သူ NUG ကြန့်ကြာလို့ မြို့နယ်ပအဖ သေဒဏ်ချမှတ်" ခေါင်းစဉ်ဖြင့် သတင်းထုတ်လွှင့်ပြီးနောက် စလင်း ပဖအ အဖွဲ့က မိဘပြည်သူ/ပြည်သူလူထုထံသို့ သတင်းထုတ်ပြန်ချက် အမည်ဖြင့် ပြန်လည်ထုတ်ပြန်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။

တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ စိုးမိုးထားသည့် မြောင်းသစ်နှင့် ဂုံညှင်းနွယ်ကျေးရွာကြားတွင် ဦးစ (၄၂နှစ်) က အမျိုးသမီးတစ်ဦးအား အောက်တိုဘာ၂၁ ရက်တွင် အဓမ္မပြုကျင့်/သတ်ဖြတ်ခဲ့ကြောင်း၊ အောက်တိုဘာ ၂၂ ရက်တွင် သံသယရှိသူအား ဖမ်းဆီးပြီးနောက် ပြစ်မှုကျူးလွန်ခဲ့သည်ဟု ဝန်ခံခဲ့ကြောင်း၊ ပြစ်မှုအတွက် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) တရားရေးဌာနထံ ဆက်လက်စစ်ဆေး ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ပေးရန် တင်ထားသော်လည်း ကြန့်ကြာနေသည့်အတွက် နိုဝင်ဘာ ၁၅ ရက်တွင် စလင်းမြို့နယ် ပကဖက ရာဇသတ်ကြီးပုဒ်မ ၃၇၆/၃၀၂ (က) အရ သေဒဏ်အမိန့် ချမှတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ နိုဝင်ဘာ ၂၉ ရက်အထိ ၎င်းအား ပအဖအချုပ်ထောင်၌ ထိန်းသိမ်းထားဆဲဖြစ်ကြောင်း စလင်းမြို့နယ် အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့၀င် မဟန်နီကယ်အား မေးမြန်း၍ CJ Platform က သတင်းအဖြစ် ဖော်ပြထားသည်။

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) လက်အောက်ရှိ ဆက်သွယ်ရေး၊ သတင်းအချက်အလက်နှင့် နည်းပညာဝန်ကြီးဌာန (MOCIT) နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအား ၂၀၂၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၆ ရက်မှစ၍ နှစ်ဖက် သဘောတူ ရပ်ဆိုင်းထားပြီး ဖြစ်ကြောင်း Federal Wings ဒရုန်းတပ်ဖွဲ့က ဒီဇင်ဘာ ၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်သည်။

ပြည်သူလူထုသို့ လေးစားစွာ အသိပေးအကြောင်းကြားခြင်း အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်သည့်ကြေညာချက်၌ တော်လှန်ရေးတွင် ပိုမိုအာရုံစိုက် ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ရည်ရွယ်၍ တော်လှန်ရေးခရီးအား မိမိတို့ နိုင်ရာလမ်းကြောင်းများမှ သီးခြားလျှောက်လှမ်းရန် မတတ်သာဘဲ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ရခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပါရှိသည်။

FederalWings သည် ယခင်က NUG နှင့် ပူးပေါင်း၍ နည်းပညာဆိုင်ရာလုပ်ငန်းများ၊ သုတေသနနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေး(Research & Development)လုပ်ငန်းများ၊ ရန်ပုံငွေရရှိရေးလုပ်ငန်းများ၊ ပစ္စည်းရွေးချယ်ဝယ်ယူခြင်းလုပ်ငန်းများ၌ ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။

ရိုဟင်ဂျာများအပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများအတွက် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်အား အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်ခုံရုံး (ICC) တွင် ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ရေး လျှောက်ထားမှု၌ ပူးပေါင်းသည့်အနေဖြင့် အစွမ်းကုန် အရှိန်မြှင့်ကြိုးပမ်း အားထုတ်မည်ဟု NUG-K2C က နိုဝင်ဘာ ၃၀ ရက်တွင် ပူးတွဲကြေညာချက် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

စစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင်အား ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ပေးရန် ICC ရှေ့နေချုပ် Karim AA Khan က ICC သို့ နိုဝင်ဘာ ၂၇ ရက်တွင် လျှောက်ထားခြင်းဖြစ်ကာ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ခံရမည့် တရားခံအား နိုင်ငံတကာက ဖမ်းဆီးအရေးယူနိုင်ရေး၊ မြန်မာပြည်သူလူထုအပေါ် ကျူးလွန်သည့် လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သောရာဇဝတ်မှုများကိုလည်း ဖော်ထုတ်ကာ နိုင်ငံတကာ ဥပဒေများနှင့်အညီ ICC၊ ICJ စသည့် နိုင်ငံတကာ တရားစီရင်ရေးယန္တရားများမှတဆင့် တာဝန်ယူမှု၊ တာဝန်ခံမှုရှိစေရေးအတွက် အစွမ်းကုန် အရှိန်မြှင့် ကြိုးပမ်းအားထုတ်သွားမည်ဟု ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

NUG-K2C စုဖွဲ့မှုတွင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၊ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) ၊ ကရင်နီ အမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ (KNPP) ၊ ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) တို့ ပါဝင်ကာ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ၊ အာဆီယံ၊ ကုလသမဂ္ဂနှင့် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝန်းအနေဖြင့် အကြမ်းဖက်စစ်ခေါင်းဆောင် ဦးဆောင်လျက်ရှိသည့် အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုနှင့် ပုံစံအမျိုးမျိုးဖြင့် ပြုလုပ်နေသော ဆက်ဆံရေးများကြောင့် လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သော ရာဇဝတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခြင်းကို အားပေးသည့် အခြေအနေ မဖြစ်ပေါ်စေရေးအတွက် သတိမူကြရန် လိုအပ်လာပြီဖြစ်ကြောင်းလည်း သတိပေးထားသည်။

စစ်အာဏာရှင်အစိုးရ အဆက်ဆက် အာဏာတည်မြဲရေးအတွက် ကချင်အထူးဒေသ (၁) ဟူ၍ ခွဲခြားအုပ်ချုပ်ထားမှုအား နိုဝင်ဘာ ၂၈ ရက်မှစ၍ ဖျက်သိမ်းလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း ကချင်လွတ်လပ်ရေးအဖွဲ့ချုပ် (KIO) ဗဟိုကော်မတီက ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ဦးဇခုန်တိန့်ယိန်း ဦးဆောင်သည့် ကချင်အထူးဒေသ (၁) ၏ နောက်ဆုံးလက်ကျန်ဖြစ်သည့် ကန်ပိုက်တီ (ကံပိုက်တည်) မြို့အား ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (KIA) က နိုဝင်ဘာ ၂၀ ရက်တွင် သိမ်းယူပြီးနောက် ထိုသို့ ထုတ်ပြန်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။

ကချင်လူမျိုးများသာမက ကချင်ဒေသအတွင်းရှိ တိုင်းရင်းသားပြည်သူများ စိတ်ဝမ်းကွဲမှုမရှိဘဲ အတူတကွ တန်းတူနေထိုင်ရေးအတွက် ကချင်အထူးဒေသ (၁) ဟု ခွဲခြားသတ်မှတ်ထားသောနယ်မြေများကို တပေါင်းတစည်းတည်းဖြစ်အောင် အရယူခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ လူထု၏ လူမှုစီးပွားဘဝ ဆုံးရှုံးထိခိုက်မှု မဖြစ်စေဘဲ လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှုအခြေခံသည့် မူဝါဒနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ကြိုးစားတည်ဆောက်မည် ဖြစ်၍ အထူးဒေသ (၁) အုပ်ချုပ်မှုအောက်ရှိခဲ့သည့် ဌာနေပြည်သူများ၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများအားလုံး စိုးရိမ်စိတ်မရှိဘဲ KIO နှင့်ပူးပေါင်းကာ ဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို အတူတကွ တည်ဆောက်သွားကြရန်လည်း ဖိတ်ခေါ်ထားသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်၊ တောင်ကုတ်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲအား ၁၇ ရက်ကြာ ထိုးစစ်ဆင်ပြီးနောက် မြို့တစ်ခုလုံးအား နိုဝင်ဘာ ၂၄ ရက်တွင် အလုံးစုံ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ပြီဖြစ်ကြောင်း အာရက္ခတပ်တော် (ULA/AA) က နိုဝင်ဘာ ၂၈ ရက်တွင် အတည်ပြု ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

တောင်ကုတ်မြို့ပြင်ရှိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု တပ်စွဲထားသည့် နေရာများနှင့် မြို့တွင်းရှိ မြို့မရဲစခန်းတို့အား နိုဝင်ဘာ ၄ ရက်မှ ၂၀ ရက်အတွင်း ထိုးစစ်ဆင်ပြီးနောက် သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ မြို့တွင်းရှိ ကျန်ရှိနေသည့် ပြည်သူများအား ဘေးလွတ်ရာသို့ ရွေ့ပြောင်းပေးခြင်း၊ မြို့တွင်းရှိ ပြည်သူပိုင်ပစ္စည်းများအား ခိုးယူခြင်းနှင့် ဖျက်ဆီခြင်း ပြုလုပ်နေသူများအား ဖမ်းဆီး၊ စစ်ဆေး၊ အရေးယူခြင်းများကိုလည်း ဆောင်ရွက်နေပြီ ဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

၂၀၁၆ - ၁၇ ခုနှစ်များအတွင်း ရခိုင်ပြည်နယ်၌ ဖြစ်ပွားခဲ့သော ရိုဟင်ဂျာများ လူမျိုးသုဉ်း သတ်ဖြတ်မှုအတွက် အာဏာသိမ်းစစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင်အား ဖမ်းဝရမ်းထုတ်နိုင်ရေးအတွက် လျှောက်ထားလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်ခုံရုံး(International Criminal Court– ICC) က နိုဝင်ဘာ ၂၇ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ICC ရှေ့နေချုပ် Karim Khan ၏ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်နိုင်ရေး လျှောက်ထားချက်၌ မြန်မာစစ်တပ်၊ ရဲတပ်ဖွဲ့၊ နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့နှင့် ရိုဟင်ဂျာမဟုတ်သည့် သူများ၏ ပံ့ပိုးကူညီမှုဖြင့် မြန်မာစစ်တပ်သည် ယင်းရာဇဝတ်မှုများအား ကျူးလွန်ခဲ့ကြောင်း စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများပြုလုပ်ပြီးနောက် ခိုင်မာသည့် သက်သေများစွာ ရှိပြီ ဖြစ်ကြောင်း ပါရှိကာ လျှောက်ထားချက်အား တရားရုံးက စံနှုန်းသတ်မှတ်ချက်များနှင့် ကိုက်ညီမှု ရှိ၊ မရှိအား တရားသူကြီးများဘက်က ဆုံးဖြတ်ပေးရမည် ဖြစ်ကာ လက်ခံခဲ့ပါက တရားဥပဒေနှင့်အညီ ဖမ်းဆီးနိုင်ရေးအား ICC ရုံးဘက်က ဆက်လက်ဆောင်ရွက်သွားရမည် ဖြစ်သည်။

စစ်ဘေးဒဏ်သင့် ပြည်သူများအကျိုး ငဲ့ညှာထောက်ထားခြင်း၊ နယ်စပ်ဒေသ တည်ငြိမ်ရေးနှင့် တိုက်ပွဲရပ်စဲရေး ကြားဝင်ဆောင်ရွက်နေသည့် တရုတ်အစိုးရ၏ ကြိုးပမ်းမှုအား အသိအမှတ်ပြုသည့်အနေဖြင့် နှစ်ဖက်စစ်ရေးပဋိပက္ခများ အဆုံးသတ်နိုင်ရေး တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရန် အဆင်သင့်ရှိကြောင်း ပလောင်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး/ တအာင်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (PSLF/TNLA) က နိုဝင်ဘာ ၂၅ ရက်တွင် သဘောထားထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

မြောက်ပိုင်းညီနောင် မဟာမိတ်သုံးဖွဲ့၏ ၁၀:၂၇ စစ်ဆင်ရေးနောက်ပိုင်း စကစ-မြန်မာစစ်တပ်က လက်လွှတ်လိုက်ရသည့် နယ်မြေများရှိ ပြည်သူများအား ဦးတည်ပစ်မှတ်ထားကာ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်နေမှုကြောင့်အပြစ်မဲ့ပြည်သူများ စစ်ဘေးဒဏ်ပေါင်းစုံ ဆိုးရွားပြင်းထန်စွာ ခံစားနေကြရမှုအား ထောက်ထားညှာတာခြင်းနှင့်အတူ မိမိကိုယ်ကို ခုခံကာကွယ်ပိုင်ခွင့် အခွင့်အရေးအား ကိုင်စွဲ၍ ပြဿနာများဖြေရှင်းနိုင်ရေးအတွက် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးအဖြေရှာရန် အမြဲတမ်းအဆင်သင့်ရှိကြောင်းထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

‍

တနင်္သာရီတိုင်း၊ ထားဝယ်ခရိုင်အတွင်းရှိ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန ညွှန်ကြားမှုအောက်ရှိ ခရိုင်တပ်ရင်း ၁ နှင့် ၂၊ မြို့နယ်လေးခုရှိ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ (ပကဖ)တို့ ပူးပေါင်းကာ ခရိုင်တပ်ပေါင်းစုအဖြစ် အောက်တိုဘာ ၂၈ ရက်တွင် ဖွဲ့စည်းပြီး ဖြစ်ကြောင်း နိုဝင်ဘာ ၂၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ခရိုင်အတွင်းရှိ တော်လှန်ရေး လက်နက်ကိုင်အင်အားစုများအားလုံးနှင့် ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်ရန်၊ အမိန့်တစ်ခုတည်းအောက် ပူးပေါင်းတိုက်ပွဲဝင်ရန်၊ ဘုံရန်သူအား စုပေါင်းအားဖြင့် တွန်းလှန်တိုက်ခိုက်ရန်၊ တူညီသော ဘုံရည်မှန်းချက်အတိုင်း အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်ရန် ဖွဲ့စည်းခြင်းဖြစ်ကာ ထားဝယ်၊ သရက်ချောင်း၊ လောင်းလုံနှင့် ရေဖြူမြို့နယ်လေးခုမှ ပကဖအဖွဲ့များ ပါဝင်သည်။

ခရိုင်တပ်ပေါင်းစုသည် ခရိုင်အတွင်းရှိ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အင်အားစုများ၊ ဒေသအခြေပြု လက်နက်ကိုင်အင်အားစုများ (Local PDF) ၊ ထောက်ပို့/နိုင်ငံရေး/သက်ဆိုင်ရာကဏ္ဍအလိုက် အင်အားစုများ၊ သတင်းမီဒီယာများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

ကရင်နီပြည်နယ်၌ ကျင့်သုံးမည့် ကြားကာလ ကျန်းမာရေးမူဝါဒအား ပြင်ဆင်ဖြည့်စွက်ချက်များနှင့်အတူ ကောင်စီ၏ (၄၁) ကြိမ်မြောက် ပုံမှန်အစည်းအဝေး၌ ဆုံးဖြတ်ချက်အမှတ် (၁/၄၁) ဖြင့် အတည်ပြု ပြဌာန်းလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း ကရင်နီပြည် အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (KSCC) က နိုဝင်ဘာ ၁၉ ရက်တွင် ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌလက်မှတ်ဖြင့် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ကြားကာလ ကျန်းမာရေးမူဝါဒ၌ နောက်ခံသမိုင်းကြောင်း၊ နိဒါန်း၊ အမည်/မျှော်မှန်းချက်/ဦးတည်လုပ်ငန်းစဉ်နှင့် ရည်ရွယ်ချက်၊ မူဝါဒ၏ စံတန်ဖိုးများနှင့် အခြေခံမူများ၊ ကျန်းမာရေးမူဝါဒ၊ ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာပြဌာန်းချက်၊ မူဝါဒ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ မူဝါဒအား ဖြည့်စွက်ခြင်း၊ အထွေထွေဟူ၍ ကဏ္ဍတစ်ခုစီအလိုက် ထည့်သွင်းပြဌာန်းထားသည်။

ကျန်းမာရေးမူဝါဒကဏ္ဍအောက်၌ အမျိုးသားကျန်းမာရေး၊ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး ဝန်ဆောင်မှုနှင့် အခြေခံကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု၊ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာကောင်စီများ၊ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အသိပညာပေးခြင်း၊တိုင်းရင်းသား တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပူးပေါင်းချိတ်ဆက် ဆောင်ရွက်ခြင်း၊ ပုဂ္ဂလိကျန်းမာရေး ဟူ၍လည်း သီးခြားစီ အခန်းခွဲ ပြဌာန်းထားသည်။

မကွေးတိုင်း၊ ပေါက်မြို့နယ်ရှိ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (ပကဖ) ထိန်းချုပ်ထားသည့် ကျေးရွာများအတွင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) လက်အောက်ခံ မဟုတ်သည့် သီးခြားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများ ဝင်ရောက်နေထိုင်ကာ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေး၊ ကာကွယ်ရေးကဏ္ဍများတွင် ဝင်ရောက်စွက်ဖက် နှောင့်ယှက်ပါက ပြင်းထန်စွာ အရေးယူခြင်း၊ မြို့နယ်တွင်း နေထိုင်မှုအား ဖယ်ရှားသွားမည်ဟု ပေါက်မြို့နယ်- ပကဖ တာဝန်ခံအမည်ဖြင့် နိုဝင်ဘာ ၁၃ ရက်က ထုတ်ပြန်ထားသည်။

စစ်ရေးအရ မြို့နယ်အတွင်း ဝင်ရောက်နေထိုင်ခြင်းအား တားဆီးဟန့်တားခြင်း မပြုလိုသော်လည်း ကျေးရွာနေ ပြည်သူများအား စည်းရုံး၍ စွက်ဖက်နှောင့်ယှက်လာပါက မည်သည့် မိတ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းကိုမဆို စဉ်းစားနေလိမ့်မည် မဟုတ်ဘဲ အရေးယူမည်ဟုလည်း ကြေညာချက်၌ ပါရှိကာ ပေါက်မြို့နယ်သည် NUG ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၊ အမှတ် (၁) စစ်ဒေသအောက်၌ ပါရှိသည်။

ကရင်နီပြည် ကြားကာလ အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (IEC) က ပေးပို့တင်သွင်းလာသည့် "ကရင်နီ တပ်ပေါင်းစုံ စစ်ဦးစီးအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းခြင်းဆိုင်ရာဥပဒေ(မူကြမ်း)” အစီရင်ခံစာအား လွှတ်တော်အဆုံးအဖြတ်ဖြင့် ဥပဒေအဖြစ် အတည်ပြုလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း ကရင်နီပြည် ကြားကာလလွှတ်တော် (Karenni State Interim Parliament) က နိုဝင်ဘာ ၁၈ ရက်တွင် သတင်းထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ကရင်နီပြည် ကြားကာလအစီအမံ အခန်း (၇)၊ ပုဒ်မခွဲ (က) နှင့် ကရင်နီပြည် လွှတ်တော်ဆိုင်ရာ ဥပဒေအခန်း (၈)၊ ပုဒ်မ (၃၃) အရ လွှတ်တော် ပဥ္စမပုံမှန်အစည်းအဝေးအား ယင်းနေ့တွင် တက်ရောက်ခွင့်ရှိသူ ၁၅ ဦးအနက် ၁၃ ဦးဖြ င့်ပြုလုပ်ခဲ့ပြီးနောက် လွှတ်တော်အဆုံးအဖြတ် ရယူကာ အတည်ပြုခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ပြည်သူကို အလုပ်အကျွေးပြုသည့် တပ်မတော်ဖြစ်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် လက်အောက်ခံ တပ်ဖွဲ့များအား လိုအပ်သည့် ထိန်းကြောင်းမှုများ ဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ ၂၀၂၄ခုနှစ် အောက်တိုဘာလအတွင်း ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (PDF) တပ်ဖွဲ့ဝင် တစ်ဦးနှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ (ပကဖ) အဖွဲ့ဝင် ခြောက်ဦးအား အရေးယူ အပြစ်ပေးထားကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၊ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက နိုဝင်ဘာ ၁၄ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

အကျဉ်းစစ်တရားရုံးမှ PDF တစ်ဦးနှင့် စစ်ခုံရုံးမှ ပကဖ တစ်ဦးအား ထောင်ဒဏ်ချမှတ်ခြင်း၊ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးခုံရုံးမှ ပကဖအဖွဲ့ဝင် လေးဦးအနက် တစ်ဦးအား ရာထူးမှ ထုတ်ပယ်ခြင်း၊ နှစ်ဦးအား တာဝန်မှ ခြောက်လ ယာယီရပ်ဆိုင်းခြင်း၊ တစ်ဦးအား စာဖြင့် အသိပေး အရေးယူခြင်းများ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်ဟု ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသော်လည်း မည်သည့်ပြစ်မှုများ ကျူးလွန်ထားသည်ဆိုသည့်အချက်ကိုမူ ဖော်ပြထားခြင်း မရှိပေ။ သို့သော် မျှတသည့် တရားစီရင်မှု (Fair Trial) ၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့်အညီ အရေးယူဆောင်ရွက်နေကြောင်း အသိပေး ထုတ်ပြန်သည်ဟူ၍ ပါရှိသည်။

ကရင်နီပြည် ကြားကာလ ပညာရေးမူဝါဒအား မျှော်မှန်းချက် (၃) ရပ်၊ အခြေခံမူ (၁၁) ချက်ဖြင့် ကရင်နီပြည် အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (Karenni State Consultative Council - KSCC) ၏ (၃၉) ကြိမ်မြောက် ပုံမှန်အစည်းအဝေး ဆုံးဖြတ်ချက် (၂/၃၉) အရ နိုဝင်ဘာ ၂ ရက်တွင် စတင်အတည်ပြုလိုက်ပြီကြောင်း ဥက္ကဌ ဦးအောင်ဆန်းမြင့် အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

ပညာရေးမူဝါဒ၌ အခန်း ၁၃ ခန်း ပါရှိကာ ဦးတည်ချက်၊ မျှော်မှန်းချက်၊ နောက်အခံအကြောင်းအရာများ၊ အခြေခံမူများ၊ စီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ ရှေးဦးကလေးသူငယ်ပညာရေးမူဝါဒ၊ အခြေခံပညာရေးမူဝါဒ၊ အဆင့်မြင့်ရေးမူဝါဒ၊ အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းပညာရေးမူဝါဒ၊ ပုဂ္ဂလိကပညာရေးမူဝါဒ၊ အထူးအစီအမံပညာရေးလုပ်ငန်းစဉ်များ၊ ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ ပြဌာန်းချက်နှင့် အထွေထွေပြဌာန်းချက်များဟူ၍ ပါဝင်သည်။

စစ်ကိုင်းဖိုရမ်အင်အားစုများ အားလုံးတက်ရောက်သည့် စတုတ္ထအကြိမ်မြောက် ညီလာခံ၌ ဖိုရမ်ဖြစ်မြောက်ရေးအဖွဲ့အား စစ်ကိုင်းဖိုရမ်ဖက်ဒရေးရှင်း (Federationof Sagaing Forum) ဟု ပြောင်းလဲသတ်မှတ်ကြောင်း နိုဝင်ဘာ ၁၀ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်အသိပေးလိုက်သည်။

ဖိုရမ်ဖြစ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ လုပ်ငန်းကော်မတီ၊ လုပ်ငန်းအဖွဲ့များပါ ပါဝင်သည့် ညီလာခံ၌ လက်ရှိလုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်နေသည့် လုပ်ငန်း၊ ကိစ္စရပ်များနှင့် ကိုက်ညီမှုရှိမည့် အမည်သစ်အား ပြောင်းလဲသတ်မှတ်ရန် ဆွေးနွေးခဲ့ပြီးနောက် ထိုသို့ ပြောင်းလဲသတ်မှတ်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။

အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ကျင်းပရန် ရည်ရွယ်သည့် ရွေးကောက်ပွဲအပါအဝင် ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံအောက်မှ ဆောင်ရွက်မည့် မည်သည့်ကိစ္စမဆို လက်ခံ၊ အသိအမှတ်မပြုကြောင်း၊ ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်နှင့် ကိုယ့်ကြမ္မာကိုယ် ဖန်တီးခွင့်အရ ကြားကာလ စစ်ကိုင်းဒေသအားစစ်ကိုင်း ဒေသသူ/သားများကိုယ်တိုင် စီမံပိုင်ခွင့်ရှိရမည်ဖြစ်ကာ အနာဂတ်၌ ထူထောင်မည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုသစ်တွင် ပြည်သူလူထု၏ သဘောဆန္ဒနှင့်အညီ ပြည်ထောင်စု၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ရပ်အဖြစ် ပါဝင်မည် ဖြစ်ကြောင်း၊ ယခုသဘောထားရပ်တည်ချက်အား ဖော်ဆောင်ရာ၌ ပြည်ထောင်စုနှင့် ပြည်နယ်၊ ဒေသအလိုက် ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်လာသည့် တော်လှန်ရေး၊ နိုင်ငံရေးအခြေအနေများနှင့် ဟန်ချက်ညီ ပေါင်းစပ်ဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ကြောင်း ညီလာခံအပြီး ထုတ်ပြန်သည့် ဖက်ဒရေးရှင်းနိုင်ငံရေးသဘောထားရပ်တည်ချက်၌ ဖော်ပြထားသည်။

‍

ကမ္ဘာ့အလုပ်သမားရေးရာ အဖွဲ့ချုပ်(ILO) သတ်မှတ်ချက် ၈၇ နှင့် ၂၉ အရ လွတ်လပ်စွာ သင်းပင်းဖွဲ့စည်းခွင့်၊ အဓမ္မလုပ်အားခိုင်းစေမှုများနှင့် ပတ်သက်၍ မလိုက်နာမှုအပေါ် ILO အခြေခံဥပဒေအပိုဒ် - ၃၃ (Article 33) အရ ဆောင်ရွက်နိုင်ရေး မူကြမ်းရေးရန် ILO ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်အား အုပ်ချုပ်မှုကော်မတီက တာဝန်ပေးလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ အလုပ်သမားများသမဂ္ဂအဖွဲ့ချုပ် (CTUM) က ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ILO က သတ်မှတ်ထားသည့် စံနှုန်းများအား မလိုက်နာခြင်း၊ အကြံပြု ပြုပြင်ရန် တိုက်တွန်းချက်များအား မလိုက်နာပါက Article 33 အရ အရေးယူနိုင်ကာ မြန်မာစစ်တပ်အား အရေးယူပေးရန် ၂၀၂၁ ခုနှစ်ကတည်းက တောင်းဆိုထားခြင်းဖြစ်ပြီး မူကြမ်းရေးရန် နိုဝင်ဘာ ၆ ရက်က ပြုလုပ်သည့် ILO ညီလာခံဆုံးဖြတ်ချက်အရ အတည်ပြုပေးလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။

အဆိုပါ ညီလာခံအား ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ၊ ဂျနီဗာမြို့ ILO ရုံးချုပ်တွင် ပြုလုပ်ခြင်းဖြစ်ကာ ၂၀၀၀ ခုနှစ် စစ်တပ် ဦးဆောင်သည့် စစ်အစိုးရလက်ထက်ကလည်း ယင်း Article 33 ဖြင့်ပင် ပထမဆုံးအကြိမ် မြန်မာနိုင်ငံအား အရေးယူခဲ့ဖူးသည်။ ယင်းမူကြမ်းအား၂၀၂၅ ခုနှစ် မတ်လတွင် ပြုလုပ်မည့် ILO အုပ်ချုပ်ရေးကော်မတီအစည်းအဝေးအမီ ရေးသားရမည် ဖြစ်ကာ ဇွန်လတွင် ပြုလုပ်မည့် ညီလာခံ၌ အတည်ပြုနိုင်ပါက စစ်အုပ်စုအား အလုံးစုံပိတ်ဆို့ အရေးယူနိုင်မည်ဖြစ်သည်။

ကျင်းပသည့်ရက်စွဲ - နိုဝင်ဘာ ၅ ရက်၊၂၀၂၄ ခုနှစ်

‍

သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲပြုလုပ်ရသည့်ရည်ရွယ်ချက်-စစ်အာဏာရှင်စနစ်ချုပ်ငြိမ်းရေးနှင့်ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးအတွက်အတူတကွ လက်တွဲတော်လှန်တိုက်ပွဲဝင်နေကြသောအဖွဲ့များ၏ဘုံသဘာထားရပ်တည်ချက်အား၂၀၂၄ ခုနှစ်ဇန်နဝါရီလ ၃၁ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာပြီးနောက်ပိုင်းနိုင်ငံရေးအရပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ၊ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုများနှင့်ပတ် သက်၍ ပြည်သူထံရှင်းလင်းတင်ပြရန်။

‍

သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲဦးဆောင်သူများ

   • ဒေါ်ဇင်မာအောင်၊နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(NUG)

   • ပဒိုတာဒိုမှူး၊ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး၊ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး(KNU)

   • ဦးအောင်ဆန်းမြင့်၊အတွင်းရေးမှူး- ၁၊ကရင်နီအမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီ(KNPP)

   • ဆလိုင်းထက်နီ၊လက်ထောက်အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး၊ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး(CNF)

‍

ဆွေးနွေးတင်ပြမှုကောက်နုတ်ချက်

၁။ NUG - K2C ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ

NUG - လက်တွေ့အခြေအနေကို ထင်ဟပ်တဲ့ ဆွေးနွေးမှုတွေက မဟာမိတ်တွေ ကြားထဲမှာ ဆောင်ရွက်ဖို့ လိုခဲ့တဲ့အတွက် ဘုံနိုင်ငံရေးသဘောတူညီချက်ကို ပြီးခဲ့တဲ့ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်နေ့မှာ ရရှိခဲ့တယ်။နိုင်ငံတကာ Advocacy၊ Humanitarian Aid ၊ အခြားသော Public Services တွေမှာလည်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့တယ်။ ပူးတွဲသတင်းစာရှင်းလင်းပွဲကနေ စစ်အာဏာရှင်စနစ် အဆက်ဆက်အောက်မှာ ပျောက်ဆုံးခဲ့ရတဲ့ တိုင်းပြည်ရဲ့ စုစည်းညီညွတ်မှုနှင့် ဂုဏ်သိက္ခာကို ဘယ်လိုအခြေခံကနေ ပြန်တည်ဆောက်ကြမလဲဆိုတဲ့အချက်ကို မဟာမိတ်များနှင့်အတူ ရှာဖွေနေကြတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းစကားကို ပေးချင်ပါတယ်။

CNF - မင်းအောင်လှိုင်က နိုင်ငံရေးကို နိုင်ငံရေးပြဿနာနဲ့ ဖြေရှင်းဖို့ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအောက်က ကမ်းလှမ်းလာတာရှိတယ်။ ယနေ့နိုင်ငံရေး ပြဿနာက ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံက အခြေခံဖြစ်လို့ ဒီကမ်းလှမ်းချက်ကအဓိပ္ပါယ် မရှိဘူး။ NCA မှာ လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးဖြစ်ကာ အဲဒီအတွေ့အကြုံအရ ၂၀၂၁ အာဏာသိမ်းတော့ စစ်အာဏာရှင် အမြစ်ပြတ်ချေမှုန်းရေး၊ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးအတွက် NUG အပါအဝင် ညီနောင် EROs၊ ဒေသန္တရတပ်ဖွဲ့ဝင်နဲ့အတူ တိုက်ပွဲဝင်နေတာဖြစ်တယ်။

‍

၂။ Bottom-UpFederalism အကောင်အထည်ဖော်မှုနှင့် စုဖွဲ့မှု

KNPP - ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုကို တည်ဆောက်ကြမယ်လို့ ယေဘုယျ သဘောတူထားပေမယ့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ပုံစံ၊ တိုင်းပြည်တည်ဆောက်မယ့်ပုံစံ၊ ပြည်ထောင်စုနှင့် ပြည်နယ်ကြားက လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာ ခွဲဝေကျင့်သုံးမယ့်ပုံစံကို အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်တွေနဲ့ ရှင်းလင်းဖို့ လိုတယ်။ တိုင်းပြည်ကို ဗဟိုမှ ပြည်နယ်များသို့ လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာခွဲဝေခြင်း ဖက်ဒရယ်စနစ် (သို့) ဗဟိုအခြေပြု ဖက်ဒရယ်စနစ် (Federalizing) နဲ့ပြည်ထောင်စုအသစ်ကို တည်ဆောက်လို့ မရပါဘူး၊ ဒါက ဗဟို ချုပ်ကိုင်မှုစနစ်ဖြစ်ပြီး အာဏာရှင်စနစ်ကို ပြန်ပေါ်ပေါက်စေနိုင်သည်။ Federating/Coming Together စနစ်ဖြစ်တဲ့ Bottom-up Federalism Approach နဲ့မှပဲ နှစ်ပေါင်း ၇၆ နှစ်ကျော် တိုင်းရင်းသားတွေ တောင်းဆိုတဲ့ အမျိုးသားတန်းတူရေး၊ တရားမျှတရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်အခွင့်အရေးတွေ အပြည့်အဝ ရရှိမှာဖြစ်တယ်။

ဩဂုတ်လ ၂၆ ရက်ကနေ ၂၈ ရက်နေအထိ လုပ်ခဲ့တဲ့ KNU, KNPP, CNF, NUG တို့ရဲ့ လူတွေ့အစည်းအဝေးမှာလည်း Bottom-up Federalism နဲ့ချဉ်းကပ်ဖို့၊ NUG ဝန်ကြီးဌာနများနှင့် ပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ် ယူနစ်အတွင်းမှာရှိတဲ့ အုပ်ချုပ်ရေး၊ တရားစီရင်ရေးတွေမှာ လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာတွေ ခွဲဝေကျင့်သုံးဖို့ သဘောတူခဲ့ပြီးဖြစ်တယ်။ စက်တင်ဘာလ ၁၉ ရက်နေ့မှ တိုင်းရင်းသားတော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းတွေ၊ ပြည်နယ်/လူမျိုးကိုယ်စားပြု ကောင်စီတွေက အကြိမ်ကြိမ် တွေ့ဆုံပြီး Bottom-Up Federalism approach နဲ့တိုင်းပြည်တည်ဆောက်ဖို့အတွက် သဘောထားထုတ်ပြန်ချက်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့တယ်။

Bottom-Up Federalism ရဲ့ အခြေခံအယူအဆများမှာ (က) အချုပ်အခြာအာဏာရဲ့ မူလပိုင်ရှင်များဟာ ပြည်နယ်နှင့် ပြည်နယ်အတွင်းမှာ နေထိုင်တဲ့ ပြည်သူများဖြစ်တယ်။ (ခ) ပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ်ယူနစ်တွေမှာ တရားမျှတရေး၊ တန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ရှိတယ်။ (ဂ) Sovereignty, Solidarity, Subsidiarity နှင့် Division of Competencies Principles ကိုအခြေခံပြီး ပြည်ထောင်စုနှင့် ပြည်နယ်/ဖက်ဒရယ် ယူနစ်ကြားမှာ လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာခွဲဝေရေး လုပ်ဆောင်သွားမယ်။ Bottom-Up Federalism တွေက ပဋိညာဉ် (FDC) အစိတ်အပိုင်း(၁)၊ အခန်း (၄)၊ အပိုင်း (၂) ရဲ့ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးဆိုင်ရာ လမ်းညွှန်အခြေခံမူများမှာ ပါရှိပြီးဖြစ်သလို၊ အပိုင်း (၃) ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးဆိုင်ရာ အခြေခံမူဝါဒများမှာလည်း ပြည်ထောင်စု၏အသွင်သဏ္ဍာန်မှာလည်းအချက် ၃ ချက်နဲ့ ဖော်ပြထားပြီးဖြစ်တယ်။

‍KNU - Bottom-Up Federalism - ဒေသတွင်း ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်မှုများကို ထောက်ခံအားပေးပြီး၊ ပြည်ထောင်စုကို အောက်ခြေ အဆင့်ကနေ အခြေခံပြီး တည်ဆောက်တဲ့ ဖက်ဒရယ်စနစ်ချဉ်းကပ်မှု လမ်းကြောင်းအတိုင်း နိုင်ငံ ပြန်လည်တည်ဆောက်နေတာ ဖြစ်တယ်။

CNF - ချင်းက ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ခံများအစုအဖွဲ့၊ ချင်းအမျိုးသားနှင့် ဒေသန္တရအစုအဖွဲ့က ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် တော်လှန်ရေးကာလမှာ Chinland ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ၂၀၂၃ မှာ ရေးဆွဲအတည်ပြုပြီး Chinland အစိုးရ၊ လွှတ်တော်ကို ဖွဲ့စည်းပြီး Chinland ကို တည်ဆောက်နိုင်တာ ဖြစ်တယ်။ ဒါက ဒီမိုကရေစီနှင့် အမျိုးသားတန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့် အခွင့်အရေး အပြည့်အဝ ရှိတဲ့ ပြည်နယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးဖြစ်တဲ့ နိုင်ငံရေး အနှစ်သာရ ဖြစ်တယ်။ နိုင်ငံရေးပြဿနာဟာ စစ်အာဏာရှင်ရဲ့ အကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်တဲ့ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံက အရင်းခံဖြစ်တယ်။

‍

၃။ နိုင်ငံတကာ၊ ASEAN နှင့် ပတ်သက်၍ ဆောင်ရွက်ချက်နှင့် တိုက်တွန်းချက်များ

KNU - နိုင်ငံတကာက အာဆီယံ လုပ်ဆောင်ချက်ကိုသာ စောင့်ကြည့်နေကြတယ်။ အာဆီယံ အခြေခံမူ ၅ ချက်ကနေ အကောင်အထည်ဖော်လို့ မရကြောင်းကို နည်းလမ်းရှာဖွေအကြံပြုဖို့ တာဝန်ရှိပါတယ်။ ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ ဘုံနိုင်ငံရေး ဦးတည်ချက် (၆) ချက်ကို အနှစ်ချုပ်ရမယ်ဆိုရင် (၁) စစ်အာဏာသိမ်းထားမှုကို ဖယ်ရှားပြီး စစ်တပ်၏ နိုင်ငံရေး၌ ပါဝင်နေခြင်းအား အဆုံးသတ်ဖို့ (၂) ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအသစ်ကို ရေးဆွဲပြဌာန်းဖို့နဲ့ (၃) နောက်ဆုံးအချက်က ပဋိပက္ခအတွင်း မတရားကျူးလွန်မှုခံရသူများအတွက် တရားမျှတမှုရရှိဖို့နှင့် အသွင်ကူးပြောင်းရေး တရားမျှတမှုလုပ်ငန်းစဉ်ကို ဖော်ဆောင်ဖို့ ဖြစ်တယ်။ ASEAN ရဲ့ ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်မှာ အဓိက (၃)ချက်ကို အကောင် အထည်ဖော်ဖို့ ခက်နေတာကို တွေ့ရတယ်။

(၁) De-escalation of violence(အကြမ်းဖက်မှုတွေလျှော့ချဖို့) - မြန်မာစစ်တပ်က လုံးဝဥဿုံစစ်ပွဲ (Total War) အသွင်နဲ့ အရှိန်မြှင့် လုပ်ဆောင်နေတယ်၊ တစ်နိုင်ငံလုံးရဲ့ ၇၁ ရာခိုင်နှုန်းက လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခကို ခံစားနေရပြီး လေယာဉ်နှင့် ဗုံးကြဲတာကို တိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်နေတယ်၊ ASEAN နှင့် UN ကို အကြံပြုလိုတာက စစ်ကောင်စီကို De-escalation လုပ်စေချင်ရင် စစ်ကောင်စီထံသို့ စစ်လက်နက်ပစ္စည်းများရောက်ရှိနိုင်မှု ရပ်တန့်ဖို့၊ သူတို့ကို သံတမန်ရေးရာအရ တရားဝင်မှု မပေးအပ်ဖို့၊ စစ်လက်နက်ပစ္စည်းတွေ ဝယ်ယူမှုကို ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့အတွက် သူတို့ရဲ့ ဝင်ငွေလမ်းကြောင်းတွေကို ဖြတ်တောက်ပိတ်ဆို့ဖို့ စတာတွေ လိုအပ်ကြောင်းကို ခိုင်မာစွာ ထောက်ပြဖို့ လိုပါတယ်။

(၂) Humanitarian Aid ပေးအပ်ခြင်း - မြန်မာနိုင်ငံမှာ Humanitarian Aid လိုအပ်နေတာက စစ်ကောင်စီလက်အောက်ကသူတင် မကပဲ၊ EROs, NUG ထိန်းချုပ်မှုအောက်က ပြည်သူတွေများစွာလည်း လိုအပ်နေတယ်။ ဒါကြောင့်မို့ အကူအညီလိုတဲ့သူတွေဆီကို ပေးပို့တဲ့အခါမှာ Humanitarian Principles နှင့် ကိုက်ညီတဲ့ပေးအပ်မှု ဖြစ်၊ မဖြစ်ဆိုတာကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းနှင့်အတူ တာဝန်ယူ၊ တာဝန်ခံမှုရှိတဲ့ Mechanism တွေ လိုအပ်ပါတယ်။ မရှိရင် စကစ ကို နိုင်ငံရေးအရ အသုံးချဖို့ ဖန်တီးပေးနေသလို ဖြစ်နေမှာပါ။ နိုင်ငံတကာကို ပြောလိုတဲ့ တစ်ချက်က Humanitarian principles ကို မလိုက်နာတဲ့ နိုင်ငံတကာက ပို့ဆောင်တဲ့ အကူအညီတွေကတိုင်းရင်းသားနှင့် NUG ရဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးအောက်မှာရှိတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေကို အကြီးအကျယ် ဒုက္ခတွေ့စေတဲ့အတွက် Parallel Delivery System ကို အသုံးပြုဖို့ တောင်းဆိုချင်ပါတယ်။

(၃) Inclusive dialogue (အားလုံးပါဝင်သောဆွေးနွေးပွဲ) - Inclusive dialogue (အားလုံးပါဝင်သော ဆွေးနွေးပွဲ) နှင့်ပတ်သက်လို့ နိုင်ငံရေးအရ သဘောတူညီပြီး ပြေလည်မှုရှိဖို့ နည်းလမ်းရှာဖွေမှသာ Sustainable solution လို့ခေါ်တဲ့ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲတဲ့ အဖြေကို ရရှိဖို့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲတွေကတော့ လိုအပ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် Inclusive Dialogue ဟာ ရေရှည်တည်တံ့ခိုင်မြဲတဲ့အဖြေရဖို့အတွက် “ဘုံ” နိုင်ငံရေးရည်မှန်းချက်ကို ညှိနှိုင်းကြဖို့ ပထမဆုံး လိုအပ်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီလိုဖြစ်ဖို့ဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံက stakeholders များကိုယ်တိုင် ပိုင်ဆိုင်ပြီး ဦးဆောင်တဲ့ လုပ်ငန်းစဉ် ဖြစ်ဖို့၊ စစ်အာဏာရှင်စနစ်နှင့် ဗဟိုဦးစီးချုပ်ကိုင်မှုစနစ်ကို နောက်ကြောင်းမပြန်စေမယ့်၊ ပြည်သူလူထုရဲ့ လိုလားမှုနဲ့လည်း ကိုက်ညီတဲ့၊ ဘုံနိုင်ငံရေးရည်မှန်းချက်ရရှိဖို့ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများအကြား တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုလုပ်ငန်းစဥ်ကို အာဆီယံ တစ်နိုင်ငံချင်းသော်လည်းကောင်း၊ စုပေါင်း၍သော်လည်းကောင်း ကူညီထောက်ခံ အကျိုးဆောင်ပံ့ပိုးမှုများ ပေးအပ်ဖို့ လိုအပ်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ စကစက အဆိုပြုထားတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲက ပဋိပက္ခတွေကို ပိုမို ပြင်းထန်စေမှာ ဖြစ်ပြီး တည်ငြိမ်မှုနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးကို ယူဆောင်ပေးမှာမဟုတ်ဘူး။

၄။ တရုတ်နှင့် မြန်မာစစ်အုပ်စုခေါင်းဆောင်၏တရုတ်ခရီးစဉ်အပေါ် သဘောထားများ

NUG - တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဆီကို လိပ်မူပြီး ဒီဖိတ်ကြားမှုနှင့် ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်မှုကို သုံးသပ်ဖို့ မေတ္တာရပ်ခံစာ ပို့ခဲ့တယ်။ စကစကို အသိအမှတ်ပြုတာမျိုး မဖြစ်ဖို့လိုတယ်လို့ ပြောလိုက်တယ်။ တရုတ်-မြန်မာဆက်ဆံရေးကို အထောက်အကူဖြစ်တာထက် အဖုအတစ်ဖြစ်ပြီး စကစကို မျက်နှာမူတဲ့ စစ်ဆင်ရေး ဖြစ်နေသွားမှာ။ ဒါသည် State visit မဟုတ်ဘဲ Regional forum ကို တက်ရောက်တာဖြစ်တယ်လို့ သဘောထား ပြန်ရတယ်။ ASEAN envoy တွေနဲ့တော့ NUG နဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်တာ ရှိတယ်။ မဟာမိတ်တွေနဲ့လည်း ပူးပေါင်းတွေတာ၊ သီးခြားတွေ့တာ ရှိတယ်။ ဖိအားနဲ့ ပတ်သက်လို့ကတော့ နယ်စပ်က ဘယ်လို handle လုပ်ရမလဲ သိတယ်။ NUG နဲ့ တရုတ် ဆက်ဆံရေး Channel ရှိပေမယ့် ဘေဂျင်းက ဘယ်လောက် နားထောင်လဲဆိုတာက စိန်ခေါ်ချက်ရှိတယ်။

တခြားသောနိုင်ငံရေးအဖွဲ့တုံ့ပြန်မှု- တရုတ်ရဲ့ ဖိအားပေးမှု မည်သို့ပင်ရှိစေကာမူ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုတွေက ဖိအားမှုကို ကြံ့ကြံ့ခိုင်ပြီး သွားနေတာ ရှိတယ်။ ဆေးမြီးတိုနဲ့ကုလို့ ရတဲ့ဟာမျိုး မဟုတ်ဘူး၊Sustain ဖြစ်တဲ့အဖြေကို ရှာဖို့လိုတယ်။ အဖြေကို ရှာနိုင်ဖို့ လုပ်နေတာ ဖြစ်တယ်။

‍

၅။ တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ချက်များ

NUG - Opportunity windows ကို မယူနိုင်ဘူးဆိုရင် သမိုင်းမှာ ဒီအခွင့်အရေးကို မယူနိုင်တဲ့သူတွေအနေနဲ့ ကျန်ခဲ့မှာဖြစ်တယ်။ မတူညီမှု၊ သဘောထား ကွဲပြားတာ ရှိတယ်၊ ဒါပေမဲ့ မျှော်ရည်ချက်တွေ တူတယ်။ နိုင်ငံရေးယဉ်ကျေးမှုအသစ်ကို ဖော်ထုတ်ပြီး ညှိနှိုင်းသွားတဲ့ ပြည်ထောင်စုကို တည်ဆောက်သွားမယ်၊ အာဏာသိမ်းမှု အဆုံးသတ်ပြီး စနစ်ကိုပြောင်းလဲနိုင်မှသာလျှင် တိုင်းပြည်အလှည့်အပြောင်း၊ စနစ်ပြောင်းသွားမှာ ဖြစ်တယ်။ တစ်စုတစ်ဖွဲ့ချင်းရဲ့ commitment က အရေးကြီးသလို စုစည်းညီညွတ်မှုကလည်း အရေးကြီးတယ်။

KNU - နိုင်ငံတကာနဲ့ ပတ်သက်လို့ message ပေးချင်တာက corruptive environment ဖြစ်တဲ့ စစ်တပ်အုပ်စိုးနေသမျှ rule of law မရှိလို့၊ consequences က non-traditional security threat ကို ပေးနေတာ ဖြစ်တယ်။ နိုင်ငံတကာက ဒါကို သတိမထားရင် သတိထားမိတဲ့အချိန်ကျရင် နှောင်းသွားပါလိမ့်မယ်၊ အဲဒါကြောင့် UNSC 2669 ကို function ဖြစ်အောင် ကြိုးပမ်းရမယ်။

KNPP - ၂၀၂၁ ပေါ်လာတဲ့ လူထုတော်လှန်ရေးက တခြား တော်လှန်ရေးနဲ့ မတူဘူး၊ ဖိအားပေးနိုင်တာတွေ အများကြီးလုပ်နေပြီ၊ တက်ညီလက်ညီနဲ့ ညီညွတ်ရေးကို ထပ်တိုးလိုက်ရင် မင်းအောင်လှိုင်က နောက်နေ့မှာ ကျဆုံးနိုင်ပါတယ်။ နိုင်ငံရေးထွက်ပေါက်အနေနဲ့သူ ကြိုးစားနေတာ ရှိတယ်၊ ရွေးကောက်ပွဲ၊ စေ့စပ်ညှိနှိုင်းရေးနဲ့ ကြိုးစားနေတာ ရှိတယ်။ ဒါတွေအားလုံးက ကျွန်တော်တို့ရဲ့အားလုံး လက်ထဲမှာ ရှိတယ်။

CNF - Stakeholders တွေအနေနဲ့ မဟာဗျူဟာ၊ နည်းဗျူဟာ မှန်ကန်စွာချပြီး လုပ်ရမှာ ဖြစ်တယ်။ အမြဲသတိရဖို့က ၂၀၂၁ အာဏာသိမ်းစတုန်းက ပြည်သူလူထုရဲ့ အော်သံကို သတိရကြပါ၊ အဲဒီအော်သံကနေ ပေါက်ဖွားလာတာကနေ ဒီနေ့ လက်နက်ကိုင်တဲ့အဆင့်အထိ တိုးတက်လာတာ ဖြစ်တယ်။ ဘာမှ တွေဝေစရာ မရှိပါဘူး။

‍

၆။ သတင်းမီဒီယာများ အဓိကထားမေးမြန်းသည့် အကြောင်းအရာ

စစ်ခေါင်းဆောင်၏တရုတ်ခရီးစဉ်နှင့် ပတ်သက်ပြီး NUG အပါအဝင် မဟာမိတ်အဖွဲ့များ၏ဆောင်ရွက်ချက်များ၊ NUG နှင့် K2C တို့၏ သဘောထား ရပ်တည်ချက် ထုတ်ပြန်ပြီးနောက်ပိုင်း အခြားသော တော်လှန်ရေးအင်အားစုများနှင့် ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်မှုများ၊ တုံ့ပြန်ဆောင်ရွက်မှုများ၊ တရုတ်၏ ဖိအားပေးမှုအပေါ် တိုင်းရင်းသားတော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၏ ပြန်လည်တုံပြန်ဆောင်ရွက်မှုများအပေါ် မှတ်ချက်ပေးရန်၊ EROs များ၏ နယ်မြေအတွင်း စစ်ရေးဖော်ဆောင်နေသည့် အင်အားစုများအကြား ချိတ်ဆက်ဆက်ဆံရေးများနှင့် အသစ်ပေါ်ပေါက်လာသော အင်အားစုများနှင့် ချိတ်ဆက်ဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ မေးခွန်းများကို မေးမြန်းခဲ့ပါသည်။

‍

ဒေသခံ လူထုအခက်အခဲ ဖြေရှင်းနိုင်ရေးအတွက် မြန်မာပြည် (မန္တလေး) မှ ပြည်နယ်အတွင်း တင်သွင်းလာသည့် သွင်းကုန်များအပေါ် အောက်တိုဘာ ၂၅ ရက်မှ စတင်၍ အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်ပြုမည်ဖြစ်ကြောင်း ပလောင်ပြည်နယ် လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး (PSLF/TNLA) က ကြေညာထားသည်။

ပြည်နယ်တွင်း သွင်းကုန်များဖြစ်သည့် စားသောက်ကုန်ပစ္စည်းများ၊ စက်သုံးဆီအမျိုးမျိုး၊ အိမ်သုံးကုန်ပစ္စည်းများနှင့် တအာင်းပြည်အတွင်း အချင်းချင်း ကူသန်းရောင်းဝယ်မှုနှင့် သွင်းကုန်/ပို့ကုန်အပေါ် အခွန်ကောက်ခံမည် မဟုတ်ကြောင်းနှင့် ဒေသခံပြည်သူလူထုများအပေါ် အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့်ပေးသွားမည် ဖြစ်သည်။

သို့သော် တအာင်းပြည်-တရုတ်ပြည်အကြား သွင်းကုန်/ပို့ကုန် ကုန်ပစ္စည်းများနှင့် တအာင်းပြည်မှ မြန်မာပြည် (မန္တလေး) သို့ တင်ပို့သည့်ကုန်ပစ္စည်းများကိုမူ အခွန်ကောက်ခံသွားမည် ဖြစ်သည်။

တိုက်ခိုက်ရေးအောင်ပွဲများမှသည် ပြည်သူ့နိုင်ငံရေးအောင်ပွဲများအထိ ဆက်လက် သယ်ဆောင် အနားသတ်ပေးနိုင်မှသာ တည်ငြိမ်အေးချမ်းမှု အစစ်အမှန်ကို ခံစားရမည်ဖြစ်ကြောင်း ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (Shan Nationalities League for Democracy - SNLD) က အောက်တိုဘာ ၂၆ ရက်တွင် ၎င်းတို့၏နိုင်ငံရေး ရပ်တည်ချက်သဘောထားအား ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ရပ်တည်ချက်သဘောထား၌ ၁၉၄၇ ပင်လုံစာချုပ်နှင့် ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေးမူအရ တိုင်းပြည်တည်ဆောက်ကြရမည် ဖြစ်ကာ လူမျိုးရေးအစွန်းရောက် ကန့်သတ်ခွဲခြားမှု မလုပ်ဆောင်မိရန် လိုအပ်ပြီး တန်းတူညီမျှသည့် ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးကို မျက်ခြေမပြတ်ရန် အထူးလိုအပ်ကြောင်း ပါရှိသည်။

ထို့ပြင် မြန်မာ့ပြည်တွင်းရေးအား နိုင်ငံကြီးအချို့က စီးပိုးကြိုးကိုင်လျက် လူထုဆန္ဒအပေါ် လျစ်လျူရှု တဖက်သတ် ဆောင်ရွက်ရန် ကြိုးစားမှုအား ပြည်ထောင်စုစိတ်ဖြင့် ကျော်လွှားရန်၊ တိုင်းပြည်ပြဿနာအား ပြည်သူလူထု ထိခိုက်မှုအနည်းဆုံးနည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းရမည်ဟု အသံကောင်းဟစ်ကာ လူထုအုပ်ချုပ်ရေး အစစ်အမှန်ပေါ်ပေါက်ရေးအား လက်တလုံးခြား ဆန့်ကျင်လျက် စစ်အာဏာရှင်စနစ် သက်ဆိုးရှည်ရေး ကြိုးပမ်းမှုများအား မျက်နှာဖုံးခွာချကြရန် လိုအပ်ကြောင်း နိုင်ငံရေးသဘောထား ရပ်တည်ချက်မှတဆင့် သတိပေးထားသည်။

လူသားမျိုးနွယ် ချုပ်ငြိမ်းစေရေးကို တိုက်ဖျက်တွန်းလှန်ရုံဖြင့် မပြီးသေးဘဲ သဘာဝဂေဟ အလုံးစုံပျက်သုဉ်းရေးကိုပါ လူသားအသိကိုယ်စီရှိလျက် ဝိုင်းဝန်းကာကွယ်ကာ အနာဂတ်ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် ပေါ်ထွန်းရေးအတွက် ဒီမိုကရေစီမိတ်ဖက်အချင်းချင်း လက်တွဲညီ ချီတက်မည်ဟုလည်း ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်ကော်မတီ အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်သည့် သဘောထားရပ်တည်ချက်၌ ပါရှိသည်။

‍

ကရင်နီပြည် ကြားကာလ အုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (Interim Executive Council OfKarenni State – IEC) က ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်မှ စက်တင်ဘာအထိ အခွန်ကောက်ယူမှုနှင့် ကဏ္ဍအလိုက် ဘတ်ဂျက်အသုံးစရိတ်ခွဲဝေမှုရှင်းတမ်းအား အောက်တိုဘာ ၃၁ ရက်က ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

သုံးလတာအတွင်း အခွန်ငွေ စုစုပေါင်း ၁,၃၂၉,၄၄၈,၁၀၀ ကျပ်အထိ ကောက်ခံရရှိခဲ့ကာ ကဏ္ဍကိုးခု၌ ပြန်လည်သုံးစွဲထားသည်။ ဗဟိုဘဏ္ဍာရေး၊ ရုံးလုပ်ငန်း၊ စီမံခန့်ခွဲရေးနှင့် ဆက်သွယ်ဆက်ဆံရေးအတွက် ၅ ဒသမ ၁၀၊ ပြည်ထဲရေးဌာနအတွက် ၃၅ ဒသမ ၇၀ ၊ ပညာရေးအတွက် ၈ ဒသမ ၂၀၊ ကျန်းမာရေးအတွက် ၁၀ ဒသမ ၂၀ ၊ လူသားချင်း စာနာထောက်ထားရေးနှင့် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးဌာနအတွက် ၈ ဒသမ ၂၀၊ စီမံ/ဘဏ္ဍာ/အခွန်အတွက် ၅ ဒသမ ၁၀၊ တရားရေးအတွက် ၁၂ ဒသမ ၂၀ ၊ ကုန်သွယ်/ရင်းနှီးမြှုပ်နှံနှင့် ပို့ဆောင်ဆက်သွယ်ရေးဌာနအတွက် ၁၀ ဒသမ ၂၀ နှင့် လွတ်လပ်သော တရားစီရင်ရေးကဏ္ဍအတွက် ၅ ဒသမ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းစီ ခွဲဝေသုံးစွဲထားသည်ဟု IEC ရှင်းတမ်း၌ ပါရှိသည်။

ပြည်ထဲရေးဌာန အသုံးစရိတ်အောက်၌ပင် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေး၊ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေး၊ အရေးပေါ်ကယ်ဆယ်ရေး၊ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးနှင့် စည်ပင်ကဏ္ဍများအတွက်ကိုလည်း ထပ်ဆင့် ခွဲဝေသုံးစွဲထားသည်။

ပြည်သူ့ညီလာခံ

ပြည်သူ့ညီလာခံဟူသည်မှာ တော်လှန်ရေးကာလ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဆိုင်ရာ စာရွက်စာတမ်းတစ်စောင်ဖြစ်သော ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီ ပဋိညာဉ်အရ အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (National Unity Consultative Council - NUCC) က ဦးဆောင်ကျင်းပသည့် ညီလာခံတစ်ရပ် ဖြစ်သည်။ တော်လှန်ရေးကာလတလျောက် ပြည်သူ့ညီလာခံကို နှစ်ကြိမ်ကျင်းပခဲ့ပြီးဖြစ်ကာ ပထမအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံကို ၂၀၂၂ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီ ၂၇ ရက်မှ ၂၉ ရက်အထိ ကျင်းပခဲ့ပြီး၊ ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၄ ရက်မှ ၉ ရက်အထိ ၅ ရက်တာ ကျင်းပခဲ့သည်။ ပဋိညာဉ်အရ ညီလာခံကို (၆) လ တစ်ကြိမ်ကျင်းပရန် ပြဌာန်းထားသော်လည်း (၂) နှစ်ကျော် ကြာပြီးမှသာ ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံကို ကျင်းပနိုင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံတွင် ညီလာခံကို (၆) လ တစ်ကြိမ်ကျင်းပရန် ထပ်လောင်းအတည်ပြုထားသဖြင့် တတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံကို မကြာမီ ကျင်းပလာနိုင်ဖွယ် ရှိသည်။  

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအတိုင်ပင်ခံကောင်စီ (NationalUnity Consultative Council - NUCC) ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ မတ် ၈ ရက်တွင် ကနဦးစုဖွဲ့မှုဖြင့် စတင်သည်။ NUCC သည် ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီ ပဋိညာဉ်အစိတ်အပိုင်း (၁) နှင့် (၂) အား ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ မတ် ၃၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီးနောက် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဧပြီ ၁၆ ရက်တွင် အမျိုးသား ညီညွတ်ရေးအစိုးရ (National Unity Government - NUG) ကို ဖွဲ့စည်းပေးခဲ့သည်။ ထို့နောက် ပြည်သူလူထုတစ်ရပ်လုံး၏ တော်လှန်ရေး ရည်မှန်းချက်ကို ပိုမို ထင်ဟပ်လာစေရန်အတွက် ပဋိညာဉ် ပြန်လည်သုံးသပ်ပြင်ဆင်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်ကို ၂၀၂၁ ခုနှစ် မေ ၂၄ ရက်တွင် စတင်လုပ်ဆောင်ပြီး ပြည်သူ့ညီလာခံ၌ အတည်ပြုသွားမည်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

ပထမအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံ

ပထမအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံတွင် တက်ရောက်သူ စုစုပေါင်း ၃၈၈ ဦး ရှိခဲ့ပြီး အတည်ပြုဆုံးဖြတ်ချက် (၈) ချက် ချမှတ်နိုင်ခဲ့ကာ ဆုံးဖြတ်ချက်များထဲ၌ ပြင်ဆင်ထားသည့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပဋိညာဉ် အစိတ်အပိုင်း (၁) နှင့် (၂) အား အတည်ပြုမှု၊ NUCC ကို အဖွဲ့အစည်း (၃၃) ဖွဲ့ဖြင့် ဖွဲ့စည်းမှုအား အတည်ပြုမှု၊ NUG အား ထပ်လောင်း အတည်ပြုမှု၊ NUCC နှင့် NUG ၏ လုပ်ငန်းအစီရင်ခံစာများအား အတည်ပြုမှု၊ NUCC နှင့် NUG အကြား လုပ်ငန်းလမ်းညွှန်နှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို ဖြည့်စွက်ပြင်ဆင်ရန် ဟူသည့် ဆုံးဖြတ်ချက် ပါဝင်ခဲ့သည်။

ခြောက်လ တစ်ကြိမ် ကျင်းပရမည့် ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံအား ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လတွင် ကျင်းပနိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ဘဲ နိုင်ငံရေး ဖြစ်ထွန်းမှုဖြစ်စဉ်များအရ နွေဦးတော်လှန်ရေးအား ပိုမိုထိရောက် အားကောင်းလာစေရန်အတွက် သုံးသပ်ပြင်ဆင်မှုများ လုပ်ဆောင်ရန် လိုအပ်ချက်ကြောင့် ထိုသို့ မကျင်းပနိုင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း NUCC က ၂၀၂၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ညီလာခံဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုဖြစ်သည့် NUCC နှင့် NUG အကြား လုပ်ငန်းလမ်းညွှန်နှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ ရေးဆွဲမှု အခြေအနေကိုလည်း ထုတ်ပြန်ခြင်း မရှိခဲ့ပေ။

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက် နွေဦးတော်လှန်ရေး ၃ နှစ် ပြည့်လူထုအစည်းအဝေးတွင် ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံအား ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မတ်လအတွင်း ကျင်းပရန် လျာထားကြောင်း NUCC က ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့ပြီးနောက် ထပ်မံ ရက်ရွှေ့ခဲ့ရပြီး ကြိုတင် ညှိနှိုင်းပြင်ဆင်မှုများ ဆောင်ရွက်ရာ၌ အချိန်လုံလောက်မှု ရှိစေရေးအတွက် ပြည်သူ့ညီလာခံအား ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ (၄၊ ၅၊ ၆) တွင် ကျင်းပသွားရန် ရက်သတ်မှတ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။

ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံ

ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံအား ဧပြီလ ၄ ရက်မှ ၉ ရက်အထိ ၅ ရက်တာ ကျင်းပခဲ့ပြီး ညီလာခံကိုယ်စားလှယ် ၂၀၄ ဦး၊ အထူးဖိတ်ကြားထားသူ ၁၀၄ ဦး၊ လေ့လာသူ ၁၂၈ ဦး တက်ရောက်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ဒေသန္တရ အုပ်ချုပ်ရေး၊ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး ကိစ္စ၊ အကြမ်းဖက်စစ်တပ်၏ တရားမဝင် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်း ဥပဒေကိစ္စ၊ မြန်မာနိုင်ငံသား ဥပဒေ (၁၉၈၂) ပယ်ဖျက်ရေးကိစ္စများအား ဆွေးနွေးဆုံးဖြတ် အတည်ပြုခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ပြည်သူ့ညီလာခံအား( ၆) လ တစ်ကြိမ် ကျင်းပမည် ဖြစ်ကြောင်းလည်း ထပ်လောင်း အတည်ပြုခဲ့သည်။ ညီလာခံ၏ အဆိုပြုချက်နှင့် အကြံပြုချက် ၂၁ ချက်ကိုလည်း မှတ်တမ်းတင်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

ညီလာခံ နောက်ဆုံးနေ့တွင် CRPH နှင့် NUG တက်ရောက်မှု မရှိခဲ့သည့်အပြင်၊ ညီလာခံအပြီး ဧပြီ ၁၁ ရက်တွင် ပြုလုပ်သည့် သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် NUCC ကောင်စီဝင်များအကြား အပြန်အလှန် တင်းမာသော ဆွေးနွေးမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ခြင်းကြောင့် လူထု၏ ဝေဖန်မှု ခံခဲ့ရသည်။

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ ၂၇ ရက်တွင် ဒုတိယအကြိမ် လူထုတွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲ (Town Hall Meeting) အား တတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံမတိုင်မီ ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ (သို့) ဩဂုတ်လတွင်ကျင်းပရန် အစွမ်းကုန် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ခဲ့သော်လည်း ကျင်းပနိုင်ခြင်းမရှိသည့်အပေါ် ပြည်သူလူထုအား မေတ္တာရပ်ခံ ပန်ကြားကြောင်း NUCC က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

‍

တတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံ

၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလသည် (၆) လ တစ်ကြိမ် ကျင်းပရန် ဆုံးဖြတ်ထားချက်အရ တတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံ ကျင်းပရမည့်အချိန်ဖြစ်သော်လည်း ညီလာခံကျင်းပမည့်ရက်ကိုထုတ်ပြန်ကြေညာခြင်း မရှိသေးပါ။

အကယ်၍ မကြာမီကာလများအတွင်း တတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံကျင်းပမည်ဆိုပါက ယခင်ညီလာခံများ၊ အထူးသဖြင့် ဒုတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံ၏ဆုံးဖြတ်ချက်များ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နိုင်မှုကို ပြန်လည်၍ သုံးသပ်ကြမည်ဟု ယူဆရပါသည်။

မြေပြင်အုပ်ချုပ်ရေး၊ ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးကိစ္စများ (ပသုံးလုံးယန္တရား) နှင့် နိုင်ငံသားဥပဒေဖျက်သိမ်းရေး ကိစ္စများကို တကျော့ပြန် သုံးသပ်မှုများ ရှိလာနိုင်သလို၊ ယခင်က အဆိုပြုချက်နှင့်အကြံပြုချက်အဖြစ် ထည့်သွင်းခဲ့သည့် အချက်များသည်လည်း တတိယအကြိမ် ညီလာခံတွင် အဆိုများအဖြစ် ပြန်လည်ပါဝင်ကောင်း ပါဝင်လာနိုင်ပါသည်။ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများ၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှုများကို လုံးဝလက်သင့်မခံခြင်း မူဝါဒကို အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း၊ တော်လှန်ရေးကာလအတွင်း အခွန်အကောက်ဆိုင်ရာကိစ္စများ၊ ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးဆိုင်ရာ မူဝါဒရေးဆွဲခြင်းနှင့်အကောင်အထည် ဖော်ခြင်း၊ ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ တာဝန်ခံမှုကို ပိုမိုခိုင်မာစေခြင်း စသည့် အဆိုပြုချက်များကို တကျော့ပြန် တင်သွင်းမှုများ ရှိလာနိုင်ပါသည်။

ထို့အတူ တော်လှန်ရေး၏ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုများအရ အောက်မှအထက် ဖက်ဒရယ်စီးဆင်းမှုကိစ္စ၊ အသွင်ကူးပြောင်းရေးဆိုင်ရာ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ၊ အစီအမံကိစ္စ၊ NUCC နှင့် NUG တို့က ကြေညာထားသလို ဒုတိယအကြိမ်ညီလာခံ၏ အဆိုပြုချက်များတွင်လည်း ပါဝင်ခဲ့သည် ဘုံနိုင်ငံရေး သဘောတူညီချက်ရရှိရေး ကြိုးပမ်းမှုကိစ္စများကိုလည်း ဆွေးနွေးလာနိုင်စရာ ရှိသည်ဟု ယူဆရပါသည်။ ထို့အတူ စစ်ရေးအောင်မြင်မှုများနှင့် အားသာချက်များ၊ ပြင်ပဖိအားများ၊ ပိုမိုကြပ်တည်းမှုများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည့် မြေပြင်လှုပ်ရှားမှုများ၊ အတုအယောင် သန်းခေါင်စာရင်းနှင့်အတူ အတုအယောင် ရွေးကောက်ပွဲအတွက် စစ်အုပ်စု၏ ပြင်ဆင်မှုများ အစရှိသဖြင့် အဆိုပြုချက်အသစ်များလည်း ပေါ်ထွက်လာနိုင်ပါသေးသည်။

ညီလာခံ ကျင်းပမည့်ရက်နှင့် အစီအစဉ်ကို ထုတ်ပြန်ထားခြင်း မရှိသေးသော်လည်း ညီလာခံကျင်းပရန် အချိန်ကို ကျရောက်နေပြီဖြစ်သဖြင့် တတိယအကြိမ် ပြည်သူ့ညီလာခံသည် ယခုကာလအတွင်း စောင့်ကြည့်သင့်သည့် အခြေအနေတစ်ခုဖြစ်သည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။

စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ဘုတလင်မြို့နယ်အတွင်း အောက်တိုဘာ ၁၁ ရက်မှ ၂၀ ရက်အထိ အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက အပြစ်မဲ့ အရပ်သားများအား ပစ်မှတ်ထား၍ ရက်စက်စွာ သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ နေအိမ်များအား မီးရှို့ဖျက်ဆီးခြင်း၊ လူသားဒိုင်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်ခြင်းများသည် လူမျိုးအသီးသီး၏ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအပေါ် လက်စားချေရန်အတွက် နှစ်ပေါင်းများစွာ ကျင့်သုံးခဲ့သည့် စစ်ရေးနည်းဗျူဟာသာဖြစ်ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က အောက်တိုဘာ ၂၂ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်သည်။

NUG လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာဝန်ကြီးဌာန (MOHR) က ထုတ်ပြန်သည့် ယင်းထုတ်ပြန်ချက်၌ စက်တင်ဘာ၃၀ ရက်က ဘုတလင်မြို့နယ်၊ စီပါကျေးရွာအနီး အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စု၏ အနောက်မြောက်တိုင်း စစ်ဌာနချုပ် လက်အောက်ခံ စစ်ကြောင်း ထိခိုက်မှုများခဲ့ပြီးနောက် အောက်တိုဘာ ၁၁ ရက်မှ ၂၀ ရက်အတွင်း မြို့နယ်အတွင်းရှိ ကျေးရွာ၊ ရပ်ကွက် (၁၇) ခုအား စီးနင်း၊ မီးရှို့၊ သတ်ဖြတ်ခြင်း၊ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် အရပ်သား ၂၄ ဦးထက် မနည်း ရက်စက်စွာ သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရကြောင်း၊ အောက်တိုဘာ ၁၇ ၇က် စီပါကျေးရွာတွင် အရပ်သားခြောက်ဦးအား ခန္ဓာကိုယ်များ အစိတ်စိတ်အပိုင်းပိုင်းဖြတ်ကာ နေအိမ်ခြံစည်းရိုးများ၌ ချိတ်ဆွဲထားမှုများ၊ ၆၀ထက်မနည်းသော အရပ်သားများအား လူသားဒိုင်းအဖြစ် ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်မှုများသည် စစ်ရေးနည်းဗျူဟာ တစ်ရပ်အဖြစ် ကျူးလွန်ခြင်း ပေါ်လွင်ထင်ရှားကြောင်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ပါရှိသည်။

စစ်အုပ်စုအား၏ ပြစ်ဒဏ်ကင်းလွတ်ခွင့်အား ဆက်လက်ခွင့်ပြုနေပါက ပိုမိုဆိုးရွား ယုတ်မာသည့် စစ်ရေးဆိုင်ရာ မဟာဗျူဟာ၊ နည်းဗျူဟာနှင့် အယူဝါဒ ကိုင်ဆွဲထားသည့် ယန္တရား ဆက်လက်သက်ဆိုးရှည်ရုံသာမက ပိုမိုအတင့်ရဲလာမည် ဖြစ်၍ တရားမျှတမှု ဖော်ဆောင်နိုင်ရေးအတွက် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းကလည်း ဦးတည် ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ပေးကြရန် MOHR က တိုက်တွန်း တောင်းဆိုထားသည်။

မလိုလားအပ်သည့် တရားမဝင် အဖွဲ့အစည်းများနှင့် တရားမဝင် ဆေးဝါးသယ်ဆောင်မှုများ ရှိနေသည့်အတွက် မရာနယ်မြေအတွင်း အစိုးရ မဟုတ်သည့် ပြည်တွင်း ပြည်ပအဖွဲ့အစည်း (NGOs/INGOs) များအနေဖြင့် စီမံကိန်း အကောင်အထည်ဖော်ရာ၌ အဆင်ပြေစေရန်နှင့် လုံခြုံရေးအတွက် ပြည်ထဲရေးနှင့် ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးဌာနသို့ သတင်းပေးပိုရမည်ဟု မရာနယ်မြေအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (Maraland Territorial Council –MTC) က အောက်တိုဘာ ၂၁ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ချက် ၀၁/၂၀၂၄ ဖြင့် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

သတင်းပေးပို့မှုအား နိုဝင်ဘာ ၁၅ ရက် နောက်ဆုံးထား၍ ပြုလုပ်ရမည် ဖြစ်ကာ စီမံကိန်းတာဝန်ခံ၊ စီမံကိန်းအမျိုးအစား၊ စီမံကိန်းကာလ၊ စီမံကိန်းအတွင်း သုံးစွဲမည့် ရန်ပုံငွေ၊ ပံ့ပိုးမည့် အဖွဲ့အစည်းများကိုပါ သတင်းပေးပို့ရန်နှင့် သတင်းပေးပို့ခြင်းမရှိသည့် မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းကိုမဆို လှုပ်ရှားသွားလာခွင့် ပြုမည်မဟုတ်ကြောင်း အလေးအနက် သတိပေးသည်ဟု ပါရှိသည်။

ထို့ပြင် မရာပြည်သူများအနေဖြင့်လည်း လူစုလူဝေးဖြင့် ပွဲများကျင်းပခြင်း၊ ဘာသာရေး၊ လူမှုရေးနှင့် ပညာရေးဆိုင်ရာပွဲများ ကျင်းပခြင်းများ ပြုလုပ်မည်ဆိုပါကလည်း သက်ဆိုင်ရာ တိုက်နယ်နှင့် ကျေးရွာအုပ်ချုပ်ရေးရုံးများမှ တဆင့် ပြည်ထဲရေးနှင့် ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးဌာနသို့ ခွင့်ပြုချက် တောင်းခံရန်နှင့် ခွင့်ပြုချက်ရမှ ကျင်းပကြရန်၊ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ လုပ်ဆောင်ပါက အရေးယူမှုများ ပြုလုပ်မည်ဟုလည်း သတိပေးထားသည်။

စစ်ကိုင်းဒေသအတွင်းရှိ နိုင်ငံရေးအင်အားစုများဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည့် စစ်ကိုင်းဖက်ဒရယ်ယူနစ် ကြားကာလ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ(မူကြမ်း) ရေးဆွဲရေးကော်မရှင်က မူကြမ်းအား တိုင်းဖက်ဒရယ်ယူနစ်လွှတ်တော်သို့ တင်သွင်းလိုက်ပြီဖြစ်ကြောင်း လွှတ်တော်က အောက်တိုဘာ ၂၅ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်သည်။

ကော်မရှင်အား ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်က ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ်များ၊ CDM နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း၊ တိုင်းရင်းသားအင်အားစု၊ လေးစားယုံကြည်ရသူများနှင့် သပိတ်အင်အားစု၊ နိုင်ငံရေးပါတီများနှင့် ညှိနှိုင်းပြီးနောက် အစုအဖွဲ့များမှ အဖွဲ့ဝင် ၅၇ ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားခြင်းဖြစ်သည်။

လွှတ်တော်အနေဖြင့် မူကြမ်းအား လွှတ်တော်လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့်အညီ မဆောင်ရွက်မီ ပြည်ထောင်စုအဆင့် အဖွဲ့အစည်းများ၊ ဒေသတွင်း တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၊ နိုင်ငံရေးအင်အားစုများအပြင် ကျန်ရှိနေသည့် ယူနစ်အတွင်း အခြားအင်အားစုများကိုပါ ပေးပို့၍ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းအကြံပြုချက်များ ရယူမည်ဟုလည်း ကြေညာချက်၌ ပါရှိသည်။

ကွန်ရက်တွင် မပါဝင်သေးသည့် ဒေသအတွင်းရှိ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ဆက်လက် ချိတ်ဆက်ကာ ဆောင်ရွက်သွားမည် ဖြစ်ကြောင်း တော်လှန်အင်အားစု ၁၁ ဖွဲ့ ပါဝင်သည့် မကွေးဒေသ တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ ကွန်ရက်က အောက်တိုဘာ ၁၃ ရက်တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။

အောက်တိုဘာလအတွင်း ကွန်ရက်အဖွဲ့ဝင်များအကြား သုံးရက်ကြာ အစည်းအဝေးအား မြန်မာနိုင်ငံ နယ်စပ်တစ်နေရာ၌ ရည်ရွယ်ချက်သုံးရပ်ဖြင့် ကျင်းပပြီးနောက် မကွေးဒေသရှိ ပြည်သူလူထုသို့ တင်ပြချက်အမည်ဖြင့် ထုတ်ပြန်ခြင်းဖြစ်သည်။

ယင်းအစည်းအဝေး၌ ဆုံးဖြတ်ချက် ၁၄ ရပ်အား ချမှတ်နိုင်ခဲ့ကာ ယင်းအတိုင်း အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်မည်ဟုလည်း ထုတ်ပြန်ချက်၌ ဖော်ပြထားပြီး လက်ရှိကွန်ရက်တွင် လူမျိုးပေါင်းစုံအထွေထွေသပိတ်ကော်မတီ (မကွေးဒေသခံဗမာလူမျိုးစု)၊ မကွေးလူထုတိုက်ပွဲကော်မတီ၊ လူမှုတရားမျှတရေး မဟာမိတ်အဖွဲ့(မကွေး)၊ ပခုက္ကူ လူငယ်ဖွံ့ဖြိုးရေးအသင်း၊ ဖက်ဒရယ် FM ၊ ပခုက္ကူ လူထုတိုက်ပွဲကော်မတီ၊ နွေဦးခရီးသည်၊ မကွေးတက္ကသိုလ်ကျောင်းသားသမဂ္ဂ၊ Tamar Institute of Development ၊ မကွေးတက္ကသိုလ် ဆရာများသမဂ္ဂ၊ ရေစကြိုမြို့နယ် လူထုသပိတ်တိုက်ပွဲဦးဆောင်ကော်မတီတို့ ပါဝင်သည်။

‍

ပြည်ပနိုင်ငံအချို့က မြန်မာ့ပြည်တွင်းရေးကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ရန် စီစဉ်နေသဖြင့် အစိုးရဝန်ထမ်းများနှင့် တပ်ဖွဲ့ဝင်များအား ခရီးသွားခွင့်၊ မြန်မာ့အရေးဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာအခင်းအကျင်းများ၌ ပါဝင်ခြင်းနှင့် သတင်းမီဒီယာများသို့ ဖြေကြားခွင့်ကို ကန့်သတ်သည့် အချက်လေးချက်အား အောက်တိုဘာ ၉ ရက် ရက်စွဲဖြင့် မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA) က တရုတ်ဘာသာဖြင့် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

ထုတ်ပြန်ချက်၌ မြန်မာ့အမျိုးသားရေး အခြေအနေရလဒ်သည် ပြင်းထန်ပြီး သိသာထင်ရှားသော အပြောင်းအလဲများ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်ဟု ဖော်ပြထားကာ ရှုပ်ထွေးနေသော ပြည်တွင်းအခြေအနေအရ ပါတီနှင့်တပ်မတော်အား ပြည်ပအင်အားစုများက အတင်းအကြပ် မချုပ်ချယ်စေရန်နှင့် မလိုလားအပ်သော အငြင်းပွားမှု ပြဿနာနှင့် ပဋိပက္ခများ၌ ပါဝင်လာခြင်းမှ ကာကွယ်ရန်ဟု ဖော်ပြထားသည်။

ကန့်သတ်ချက်လေးရပ်မှာ အာဆီယံ၊ အမေရိကန် အပါအဝင် အနောက်နိုင်ငံများသို့ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ ခရီးသွားခြင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံအရေးနှင့် ပတ်သက်သည့် နိုင်ငံတကာအခင်းအကျင်းများ၌ ပါဝင်ခြင်း၊ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ အမေရိကန် အပါအဝင် အနောက်နိုင်ငံပိုင် မီဒီယာများသို့ မဖြေကြားရန်၊ အဖွဲ့အစည်းအမည်ဖြင့် မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်း၏ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည့် လျှို့ဝှက်ကိစ္စများနှင့် မြန်မာနိုင်ငံရေးကိစ္စရပ်များအပေါ် သဘောထားများ မထုတ်ပြန်ရန်တို့ ဖြစ်သည်။